клін, -а, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Завостраны ўнізе і расшыраны ўверсе кусок дрэва або металу, якім расколваюць або заціскаюць што-н.

Дубовы к.

Забіць к. у палена.

2. Вузкая трохвугольная ўстаўка ў сукенцы і іншым адзенні.

Уставіць к. у сарочку.

3. перан. Частка войск, якая, расколваючы фронт праціўніка, паглыбляецца ў яго размяшчэнне вузкім трохвугольнікам.

4. чаго або які. Пра ўсё, што мае трохвугольную, завостраную з аднаго боку форму.

Жураўліны к.

5. Частка зямельных угоддзяў, якая вылучаецца па якой-н. прымеце (па відзе пасеваў, мясцовасці і пад.; спец.).

Яравы к.

Азімы к.

К. сенакосу.

◊

Забіць (загнаць) клін — раз’яднаць, зрабіць варожым.

Куды ні кінь — усюды клін — за што ні вазьміся, чаго-н. не хапае, усё не ладзіцца.

Свет клінам (не) сышоўся на кім-чым (разм.) — хто-н. або што-н. не з’яўляецца адзіным, ёсць і іншыя.

|| памянш. кліно́к, -нка́, мн. -нкі́, -нко́ў, м. (да 1, 2, 4 і 5 знач.).

|| прым. клінавы́, -а́я, -о́е (да 1 знач.; спец.).

Клінавое злучэнне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Клі́н

‘Пінскі раён+’

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. Клі́н
Р. Клі́на
Д. Клі́ну
В. Клі́н
Т. Клі́нам
М. Клі́не

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

Клі́н

‘Шклоўскі раён+’

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. Клі́н
Р. Кліна́
Д. Кліну́
В. Клі́н
Т. Кліно́м
М. Кліне́

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

клі́н

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. клі́н кліны́
Р. клі́на кліно́ў
Д. клі́ну кліна́м
В. клі́н кліны́
Т. клі́нам кліна́мі
М. клі́не кліна́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

клін (род. клі́на) м., в разн. знач. клин;

дубо́вы к. — дубо́вый клин;

уста́віць ~ны́ ў рукавы́ — вста́вить кли́нья в рукава́;

к. пад ярыно́ю — клин под яровы́ми;

по́ле клі́нам урэ́залася ў лес — па́шня кли́ном вре́залась в лес;

бара́да клі́нам — борода́ кли́ном;

◊ убі́ць к. — вбить клин;

к. клі́нам выбіва́ць — клин кли́ном вышиба́ть;

свет клі́нам (не) сышо́ўся — свет кли́ном (не) сошёлся;

куды́ ні кінь — усю́ды к. — погов. куда́ ни кинь — всё клин;

яко́е дрэ́ва, такі́ і к., які́ ба́цька, такі́ і сын — посл. я́блоко от я́блони недалеко́ па́дает (отка́тывается)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

клін, ‑а, м.

1. Завостраны ўнізе і расшыраны ўверсе кусок дрэва або металу, якім расколваюць або заціскаюць што‑н. Дубовы Клін. Забіць клін у палена.

2. Вузкая трохвугольная ўстаўка ў сукенцы і іншым адзенні. Уставіць кліны ў спадніцу.

3. У гарматным затворы — частка механізма, які закрывае адтуліну артылерыйскай гарматы перад выстралам. Тырчэла пятка патрона, заціснутага клінам затвора. Шамякін.

4. чаго або які. Пра ўсё, што мае трохвугольную, завостраную з аднаго боку форму. Жураўліны клін. □ Тодар Шалюта сядзеў моўчкі, апусціўшы галаву з касым клінам валасоў на лбе. Дуброўскі.

5. у знач. прысл. клі́нам. Звужаючыся к аднаму боку. А над полем, што клінам упіралася аж у самую раку, у блакіце нябёс, трымцелі і нязмоўчна звінелі жаваранкі. Ляўданскі.

6. Частка зямельных угоддзяў, якая вылучаецца па якой‑н. прымеце. Азімы клін. Правы клін. Пасяўны клін. // Участак зямлі ўвогуле. За лугавінай пачынаўся чорны клін ворыва. Савіцкі. Праплыў, нібы зарава пажару, бярозавы гай, чырвоны клін скошанага поля грэчкі. Хомчанка.

•••

Забіць (загнаць) клін гл. забіць.

Куды ні кінь — усюды клін — за што ні вазьміся, чаго‑н. не хапае, усё не ладзіцца.

Свет клінам (не) сышоўся гл. свет.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

клін

т. 8, с. 343

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

клін м

1. Keil m -(e)s, -e;

баро́дка клінам Spítzbart m -(e)s, -bärte;

забі́ць клін den Keil (hinéin)tréiben*; перан éinen Keil tréiben*;

замацо́ўваць кліна́мі verkéilen vt;

2. (сукенкі) Zwíckel m -s, -; Bahn f -, -en;

3. с.-г. Ácker m -s, Äcker;

яравы́ клін Sómmeracker m;

азі́мы клін Wínteracker m;

◊ клін клінам выбіва́ць den Téufel mit [durch] Beélzebub áustreiben*;

свет клінам не сышо́ўся на кім-н, чым-н j-d, etw. ist doch nicht éinzig dástehend, es gibt noch víele(s) ándere auf der Welt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Клін 1 ’завостраны ўнізе і расшыраны ўверсе кусок дрэва або металу, якім расколваюць або заціскаюць што-небудзь’ (ТСБМ, Шат., Касп., Сл. паўн.-зах.). Укр. клин, рус. клин, ст.-рус. клинъ, балг. клин, макед. клин, серб.-харв. кли̏н, славен. klìn, польск. klin, чэш. klín, славац. klin, в.-луж. klin, н.-луж. klin ’тс’. Прасл. klinъ да kъl‑inъ, якое ад kolti ’калоць’ (Трубачоў, Эт. сл., 10, 46). Гл. калоць.

Клін 2 ’устаўка ў адзенні, прарэх, шырынка’ (Сл. паўн.-зах.). Да клін 1. Другаснае значэнне ўзнікла на аснове знешняга падабенства часткі адзення да кліна.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

клін Участак зямлі, які мае форму трохвугольніка (БРС).

□ ур. Прытуле́нцаў клін каля в. Беражцы Жытк., б. х. Старожка Клін каля в. Пчэльня Слаўг.

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)