ура́, выкл.

1. Баявы вокліч у час атакі. — Ура! — закрычалі байцы і рынуліся ў бой. / у знач. наз. Каля нямецкіх акопаў затрашчалі кулямёты, сталі часта лажыцца міны. Паднялося дружнае, напорыстае «ура». Мележ. На страсе хаты ўвесь час не змаўкаў кулямёт. Сярод гэтага гулу Коля чуў далёкае шматгалосае «ура!». Ставер.

2. Вокліч, які выражае захапленне, адабрэнне чаго‑н. Людзі кінуліся да Васіля Іванавіча, ледзь не заціснулі яго ў сваіх абдымках, падхапілі на рукі. — Родненькі! Дарагі! Ура партызанам! Лынькоў. — Пажар на Ўсходзе! Таварышы, ур-р-ра! Чарот. / у знач. наз. Узляцелі ў вышыню пілоткі, Грымнула «ура!» — канец вайне. Смагаровіч.

•••

На ура — а) рашучай атакай з крыкамі «ура»; б) перан. з энтузіязмам, горача; в) перан. не падрыхтаваўшыся, спадзеючыся на выпадковы поспех.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цы́ркаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм.

1. Ліцца, біць маленькімі струменьчыкамі. У ранішняй цішыні чуваць, як са звонам цыркае ў даёнкі малако. Дуброўскі. Густы дробны дожджык цыркае зверху, цягнецца золкай павуцінай. Бядуля. // каго. Абл. Даіць. Маці ў хляве цыркала.. карову ды ўсё прыгаварвала, каб тая добра стаяла на адным месцы. Каваль.

2. Пляваць цераз зубы. Андрэй.. цыркаў праз зубы ў агонь. Пташнікаў. З-за трактара паяўляецца Хведар. Ён стаіць, адставіўшы нагу, раз-пораз цыркае слінай. Асіпенка.

3. Стракатаць (пра насякомых, птушак). Спалохана цыркалі і зноў змаўкалі сонныя птушкі. Курто. Стаяла цішыня, толькі цыркалі конікі і ледзь чутна шапацела трава. Федасеенка.

4. Даваць, выдаваць, важыць патроху, невялікімі порцыямі. Сястра трохі памагае, але што — цыркае па кропельцы. Янкоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чэ́рап, ‑а; мн. чарапы, ‑оў; м.

1. Шкілет галавы пазваночных і чалавека. Трапіўся б, скажам, на дарозе воўк (а іх тут багата зімою цягаецца), — Федзя адразу раскроіў бы яму чэрап і прыцягнуў у сяло. Ваданосаў. У супрацьлеглым канцы паляны мы знаходзім чэрап лася з пазваночным хрыбтом і абгрызеную лапатку. В. Вольскі. // Паверхня, верхняя частка галавы. Рэдкія валасы ледзь прыхоўваюць вылыселы чэрап. Мурашка.

2. часцей мн. (чарапы́, ‑оў). Абломак, асколак разбітага глінянага, шклянога, фарфоравага і пад. посуду. [Максім Астаповіч] зняў з акна вазончык і вынес на двор.., разбіў аб камень пасудзіну, усім вільготным влепкам узяў з чарапоў зямлю з раслінай і пасадзіў у .. зямлю. Чорны. Калі Базылёва маці агледзелася і знайшла чарапы ад збана, яна ўсю віну ўзлажыла на Янку. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Снава́ць ‘рабіць аснову тканіны’ (ТСБМ, Гарэц., Шат., Байк. і Некр., Касп.; ашм. Стан.; Нар. сл., Жыв. сл., Сл. ПЗБ, ЛА, 1), снова́ць ‘тс’ (ТС, Уладз.), снува́ць ‘тс’ (Нас., Бяльк., в.-дзв., Сл. ПЗБ), снава́ць ‘рухацца ў розных кірунках, туды і сюды’ (ТСБМ), ‘хадзіць без работы’ (Жд. 3), снава́цца ‘снавацца; ледзь рухацца’ (Касп., Пятк. 2), ‘хадзіць без работы, справы’ (Жд. 3, Шатал., Нар. лекс.). Параўн. укр. снува́ць, рус. снова́ть, ст.-рус. сновати, рус.-ц.-слав. сноути, польск. snuć (się), snować (się), в.-луж. snować, н.-луж. snowaś, чэш. snouti, snovati ‘снаваць’, перан. ‘рыхтаваць, задумваць нешта’, славац. snovať ‘матаць, наматваць’, серб.-харв. сно̀вати, славен. snováti, балг. снова́, макед. снове. Прасл. *(o)snovati роднаснае лат. snaujis ‘пятля’, гоц. sniwan ‘спяшацца , ст.-ісл. snúa ‘вярцець, матаць, плесці’, да і.-е. кораня *sneu‑ ‘вярцець, паварочваць’; гл. Покарны, 1, 977; Фасмер, 3, 699; Чарных, 2, 182; Скок, 3, 298; Трубачоў, Ремесл. терм., 122; Шустар-Шэўц, 1329; Бязлай, 3, 280–281; Борысь, 565; ЕСУМ, 5, 338. Пераноснае значэнне ‘хадзіць туды і сюды; хадзіць без справы Махэк₂ (564) тлумачыць старым спосабам снавання пры дапамозе калкоў у сцяне або ў зямлі, калі той, хто снуе, мусіў рухацца туды і сюды, папераменна ў абодвух напрамках. Варыянт снуваць пад уплывам формы цяп. часу сную; гл. Варбат, Морфон., 115.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

niewiele

няшмат, нямнога, мала;

niewiele myśląc — нядоўга думаючы;

niewiele to pomogło — гэта мала дапамагло;

niewiele brakowało, abym się utopił — я ледзь не ўтапіўся;

niewiele mówiący tytuł — назва, якая мала гаворыць;

niewiele sobie robić z czego — не звяртаць асаблівай увагі на што; не браць да галавы што

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

narrow​1 [ˈnærəʊ] adj.

1. ву́зкі, це́сны (таксама перан.);

a narrow bed ву́зкі ло́жак;

narrow hips ву́зкія клубы́;

a narrow vowelling. галосны ву́зкай разнаві́днасці (пра гук);

a narrow circle of friends ву́зкае ко́ла/асяро́ддзе сябро́ў;

a narrow range of goods абмежава́ны асартыме́нт (тава́раў)

2. абмежава́ны; не вялі́кі; нязна́чны;

narrow means абмежава́ныя сро́дкі;

a narrow majority нязна́чная бо́льшасць;

a narrow victory перамо́га, здабы́тая з вялі́кай ця́жкасцю; перамо́га з нязна́чнай перава́гай;

We had a narrow escape. Мы ледзь уратаваліся.

3. ву́зкі, абмежава́ны (пра розум, інтарэсы і да т.п.);

narrow interests ву́зкія інтарэ́сы

4. fml пі́льны, ува́жлівы;

a narrow examination пі́льны агля́д

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

die​2 [daɪ] v.

1. паміра́ць; кана́ць; гі́нуць; здыха́ць (пра жывёлу);

die a natural death паме́рці сваёй сме́рцю;

He died in an accident. Ён загінуў у аварыі;

He died of/from cancer. Ён памёр ад раку.

2. infml ве́льмі хаце́ць;

I’m dying to see him. Я страшэнна хачу яго бачыць;

We nearly died of laughing. Мы ледзь не памерлі са смеху.

die away [ˌdaɪəˈweɪ] phr. v. заміра́ць, заціха́ць (пра гукі, буру); заглуха́ць (пра пачуцці)

die down [ˌdaɪˈdaʊn] phr. v. га́снуць, загаса́ць (пра агонь); уціха́ць, сціха́ць (пра шум)

die out [ˌdaɪˈaʊt] phr. v.

1. выміра́ць

2. адміра́ць (пра ідэі, сацыяльныя з’явы і да т.п.)

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

то́лькі

1. прысл nur, alléin, bloß; erst (у дачыненні да часу);

то́льк што so¦ében;

у мяне́ то́льк два сшы́ткі ich hábe nur zwei Héfte;

цяпе́р то́льк пяць гадзі́н es ist jetzt erst fünf Uhr;

то́льк цяпе́р erst jetzt;

2. злучн (ледзь) kaum;

то́льк ён увайшо́ў kaum war er éingetreten;

як то́льк sobáld, kaum;

не то́льк …, але́ nicht nur …, sóndern auch;

◊ чаго́ тут [там] то́льк не было́! was es da nicht álles gab;

яго́ то́лькі ба́чылі! und fort war er!;

паспрабу́й то́льк гэ́та зрабі́ць! versúch das nur!

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

варо́чаць I несов.

1. (взятое или утраченное) возвраща́ть; (силы, здоровье и т.п. — ещё) восстана́вливать;

2. (заставлять вернуться) возвращать

варо́чаць II несов.

1. (с боку на бок) воро́чать, повора́чивать; (сено) вороши́ть, шевели́ть;

2. опроки́дывать, вали́ть;

3. (вокруг оси) верте́ть, враща́ть;

4. (двигать) шевели́ть;

ледзь в. языко́м — е́ле шевели́ть языко́м;

5. наклоня́ть, клони́ть;

6. перен., разг. (распоряжаться) воро́чать, вороти́ть;

в. спра́вамі — воро́чать (вороти́ть) дела́ми;

◊ в. мазга́мі — шевели́ть мозга́ми;

го́ры в. — го́ры воро́чать

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

усхо́д ​1, ‑у, М ‑дзе, м.

1. З’яўленне над гарызонтам (нябеснага свяціла, зары). Не ноч, а дзень прыносіш нам, свяціла. Люблю ўсход твой ясны сустракаць... Пушча. Усход сонца афарбаваў акно ў спальні Крушынскага. Бядуля. // Час, калі сонца ўзыходзіць, падымаецца над лініяй гарызонта. Даніла ў гэты дзень устаў яшчэ да ўсходу сонца. Краўчанка. // Частка гарызонта, дзе ўзыходзіць сонца. Усе позіркі былі звернуты на ўсход. А там, на спакойным снегавым гарызонце, ледзь-ледзь, адным краёчкам, выглядала ярме сонца. Бяганская. Калі мы выязджалі з двара, на чыстым ясным усходзе ўжо зацяплілася неба. Якімовіч. // Вогненна-чырвоная афарбоўка неба над гарызонтам у тон час, калі ўзыходзіць сонца. Штодня глядзеў я, Безнадзейны, На ўсход і захад залаты. Колас.

2. Адзін з чатырох напрамкаў свету, процілеглы захаду. Каляровыя палосы перасякалі неба з захаду на ўсход. Шамякін. // Напрамак, процілеглы захаду. [Жанчына:] — Учора двое сыноў у ваенкамат пайшлі: Платон і Гараська. Думала, на станцыі пабачуся з імі яшчэ разочак.. Але дзе там, на станцыі нікога. На ўсход усе падаліся... Кавалёў. Неўзабаве атрад Сахарава рушыў на ўсход. Грахоўскі.

3. Мясцовасць, частка краіны, дзяржавы, размешчаная ў гэтым напрамку. Усход краіны за кароткі тэрмін быў ператвораны ў асноўную базу ваенна-прамысловай вытворчасці. «Звязда».

4. (з вялікай літары). Краіны, размешчаныя ў гэтым напрамку і супрацьпастаўленыя Заходняй Еўропе. Блізкі Усход. Сярэдні Усход. Далёкі Усход.

•••

Паўднёвы ўсход — а) напрамак паміж поўднем і ўсходам; б) мясцовасць, частка краіны, дзяржавы, размешчаная ў гэтым напрамку.

Паўночны ўсход — а) напрамак паміж поўначчу і ўсходам; б) мясцовасць, частка краіны, дзяржавы, размешчаная ў гэтым напрамку.

усхо́д ​2, ‑у, М ‑дзе, м.

Верхняя больш высокая частка ступні; пад’ём. Боты ціснуць на ўсходзе.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)