ле́дзь

прыслоўе

станоўч. выш. найвыш.
ле́дзь - -

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

ледзь

1. нареч. е́ле, чуть, едва́;

л. жывы́ — е́ле (чуть, едва́) живо́й;

аго́нь л. гары́ць — ого́нь е́ле (чуть, едва́) гори́т;

л. чу́тна — е́ле (чуть, едва́) слы́шно;

2. нареч. (насилу; с трудом) е́ле, едва́, наси́лу;

л. пераплы́ў раку́ — е́ле (едва́, наси́лу) переплы́л ре́ку;

л. падня́ў — е́ле (едва́, наси́лу) по́днял;

3. нареч. (в сочетании со словом то́лькі) едва́;

тады́ ён л. то́лькі пачына́ў піса́ць — тогда́ он едва́ начина́л писа́ть;

4. нареч. (в сочетании с отрицанием) едва́, чуть;

рэ́чы занялі́ л. не пало́ву пако́я — ве́щи за́няли едва́ (чуть) не полови́ну ко́мнаты;

л. не ўпаў — едва́ (чуть) не упа́л;

5. союз временной едва́; лишь, то́лько, лишь то́лько;

л. узышло́ со́нца, я ру́шыў у даро́гу — едва́ (лишь, то́лько, лишь то́лько) взошло́ со́лнце, я тро́нулся в путь;

л. то́лькі ён вы́ехаў, ба́цька ўвайшо́ў у двор — едва́ (лишь, то́лько, лишь то́лько) он вы́ехал, оте́ц вошёл во двор;

◊ л.-л. — е́ле-е́ле, чуть-чуть, едва́-едва́;

л. не... — едва́ ли не...;

л. ды́хаць — е́ле дыша́ть;

л. трыма́цца на нага́х — е́ле держа́ться на нога́х;

л. но́гі цяга́ць — едва́ (е́ле) но́ги волочи́ть;

л.-л. душа́ трыма́ецца — е́ле-е́ле душа́ в те́ле

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ледзь, прысл. і злучн.

1. прысл. Чуць, злёгку, нямнога. Ледзь жывы. Ледзь прабіваецца святло. Ледзь чутна. □ Каміны ледзь выглядалі з віхрастай саломы на стрэхах. Чорны. З ледзь улоўным слыху шорахам падала з дрэў пажоўклае лісце. М. Ткачоў.

2. прысл. Разм. Насілу, з вялікімі цяжкасцямі; ледзьве. Праваднік прыкметна прыбавіў кроку, мы ледзь паспявалі за ім. Анісаў. Лодка ледзь прадзіралася цераз гушчэчу зеляніны. Лобан.

3. прысл. (у спалучэнні з адмоўем). Амаль, чуць не. Госці склалі свае рэчы на падлозе, заняўшы імі ледзь не палову пакоя. Корбан. Зблізу, ледзь не з-пад ног, раптам, як стрэл, вырваўся пагрозны свіст. Мележ.

4. злучн. часавы. Ужываецца ў складаназалежных сказах з даданымі часу пры імгненнай змене падзей. Ледзь бліснула такая думка, і .. [Лялькевіч] увесь скалануўся, пачырванеў. Шамякін. / У спалучэнні з масавым злучнікам «толькі». Ледзь толькі вадзіцель марудна .. выпаўз з люка, Нолышаў паставіў яго ў струнку, сказаў ад сэрца некалькі сярдзітых слоў. Мележ.

•••

Ледзь вынесці ногі гл. вынесці.

Ледзь дацягнуць ногі гл. дацягнуць.

Ледзь дыхаць гл. дыхаць.

Ледзь ногі носяць гл. нага.

Ледзь ногі цягаць (валачы, перастаўляць) гл. цягаць.

Ледзь трымацца на нагах гл. трымацца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ледзь

1. прысл (крыху) kaum; ein wénig, ein bíss¦chen;

ён ледзь ды́хае er átmet kaum;

ледзь не (+ дзеяслоў) fast, beináhe; bald (разм) (+ conj);

ледзь прыкме́тная ўсме́шка ein kaum mérkliches Lächeln;

ён ледзь не ўпаў er wäre beináhe gefállen;

2. злучн:

ледзь то́лькі kaum (gleich), nachdém;

ледзь то́лькі я зайшо́ў kaum war ich éingetreten

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

ледзь-ле́дзь

прыслоўе

станоўч. выш. найвыш.
ледзь-ле́дзь - -

Крыніцы: piskunou2012, prym2009, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

Ледзь ’нямнога’ (ТСБМ, Гарэц., Бяльк., Касп., Шат., Яруш.), стол., драг. лэдь (Нар. лекс.), ледзь ’насілу, з вялікімі цяжкасцямі; ледзьве’ (ТСБМ, КЭС, лаг.), ледзь‑ледзь ’зусім трошкі’ (Шат.). Укр. ледь ’ледзь’, ’ледзь-ледзь’. Бел.-укр. ізалекса, якая ўзнікла ў выніку скарачэння ледзьве (< ledъvo), пасля чаго з’явілася мяккае д > дзʼ (В. Мартынаў, вусн. паведамл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

наси́лу нареч. ледзь, ле́дзьве, ледзь-ле́дзь, насі́лу.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

насі́лу, прысл.

3 вялікімі цяжкасцямі, ледзь-ледзь.

Н. падняў мех бульбы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тро́шкі, прысл.

Нямнога, крышку, ледзь-ледзь.

Т. больш.

Т. далей.

Т. вышэй.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

злёгку, прысл.

Не моцна, крыху, ледзь-ледзь.

З. ўсміхнуцца.

З. абапірацца на кіёк.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)