Тэ́рты ‘церці, мяць’ (Сл. Брэс.); ‘драць бульбу’ (брэсц., ЛА 1), сюды ж з тым самым значэннем тэ́ртэ, тэрті, тэ́рці (драг., бяроз., стол., ЛА 1), те́рти ‘пераціраць’ (Вруб.), ст.-бел. терти ‘церці, пілаваць’ (ГСБМ). Заходнепалескія дыялектныя варыянты дзеяслова це́рці (гл.), што ўзыходяць да прасл. *terti, параўн. тэртка, труха, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

siadać

незак. садзіцца; сядаць;

siadać do stołu — садзіцца (сядаць) за стол;

siadać na koń — садзіцца на каня;

proszę siadać! — сядайце, калі ласка!; сядайце!

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

надзьму́ты, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад надзьмуць.

2. перан.; у знач. прым. Важны, ганарысты, поўны пыхі. Важны надзьмуты Гунава павольна абышоў стол. Самуйлёнак.

3. перан.; у знач. прым. Пакрыўджаны, незадаволены, сярдзіты. Надзьмуты, злы, расчараваны, Ідзе пан Богут у свой двор. Колас. // Які выражае крыўду. Цяпер .. [Федзя] гаварыў сур’ёзна, і выгляд у яго быў надзьмуты. Васілёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

падшы́ўка, ‑і, ДМ ‑шыўцы, ж.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. падшываць — падшыць.

2. Стос падшытых газет, часопісаў, дакументаў. У невялічкім пакойчыку прыбудоўкі — доўгі стол, на ім часопісы і акуратныя падшыўкі газет. Брыль.

3. Тое, што падшыта да чаго‑н. спадыспаду. [Янук] здымае сваю шапку,.. адкладвае цырат[о]вую падшыўку і дастае адтуль згорнуты ў некалькі столак лісток паперы. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пако́рпацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца і пакарпа́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Разм. Корпацца (карпацца) некаторы час. Баракаў пакорпаўся колькі хвілін у машыне, сеў за штурвал і даволі-такі добра.. павёў камбайн. Шамякін. Стары пакорпаўся ў галавах сваіх нараў і паставіў на стол бутэльку. Брыль. Дар’я пакорпалася крыху на градах, вырвала некалькі пустазелін і падалася ў бок. Бяганская.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паналіва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

1. што і чаго. Напоўніць усю або нейкую колькасць пасуды чым‑н. вадкім. Паналіваць бочкі вадой. □ Гаспадар узяў гладыш і паналіваў у шклянкі малака. Галавач. / у безас. ужыв. Увесну слабы на пясках дзёран сагнала вадою, паналівала ставочкі. Карамазаў.

2. чаго. Разліць якую‑н. вадкасць у многіх месцах. Паналіваць чарніла на стол.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыла́вак, ‑лаўка, м.

Асобы стол у магазіне, які служыць для продажу з яго тавараў, прадуктаў. Падбярэцкі першы ўбег у магазін, але да прылаўка не стаў, адышоўшыся ў куток да грубкі, дзе была бочка з рыбай. Пташнікаў. Дзве дзяўчыны спрытна завіхаліся за прылаўкам: абслугоўваючы пакупнікоў, адважвалі хлеб, прымалі грошы. Лынькоў.

•••

З-пад прылаўка — незаконна, не ўсім (прадаваць, гандляваць і пад.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пасілкава́цца, ‑куюся, ‑куешся, ‑куецца; зак.

Тое, што і падсілкавацца. Стары сядзеў на прызбе ў кажусе і пасмоктваў сваю піпку, якой ён ніколі не выпускаў з рота, хіба толькі тады, калі садзіўся за стол пасілкавацца або калі спаў. Колас. Да плота, дзе ён [Паўлік] стаяў, падышло чатыры мужчыны, з торбачкамі, у лапцях... — Вось тут прысядзем і пасілкуемся, — кажа адзін. Сташэўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паўлітро́ўка, ‑і, ДМ ‑роўцы; Р мн. ‑ровак; ж.

Разм. Бутэлька ёмістасцю ў паўлітра, звычайна напоўненая гарэлкай. — Вось ён прыходзіць увечары да яе ў хату, паўлітроўку на стол, — і Мальвіна паказала жэстам, як Мачулін з упэўненым гонарам ставіў бутэльку. Дуброўскі. Бацька пакроіў хлеб і парэзаў тонкае сала. Выняў з торбы маладую цыбулю і паўлітроўку малака. Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

білья́рд, ‑а, М ‑дзе, м.

1. Гульня шарамі і спецыяльным кіем, якая вядзецца паводле пэўных правілаў на прызначаным для гэтай гульні стале. Гуляць у більярд.

2. Абцягнуты сукном, з бартамі і некалькімі адтулінамі (лузамі) стол для гэтай гульні. Трое сядзелі на лаўках, ля задняй сцяны рэдкая група акружыла більярд, на якім гулялі Пракоп з Трахімам Дубовікам. Карпаў.

[Фр. billard.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)