Раздаба́рваць ’размаўляць, балбатаць’ (Нас., Сержп. Казкі), раздабе́рваць ’балбатаць’ (слуц., Бел. дыял.), раздабы́раваць ’гаварыць шмат непатрэбнага, лішняга’ (Мат. Маг. 2), раздаба́рыцца ’разгаварыцца’ (Нас.), раздаба́ра ’балбатун’, раздаба́ры ’доўгая размова пра пустое’ (Нас., Чач.), у дзіцячай фальклорнай рыфмоўцы: «Шарыбары‑расдабары / Белы сняжкі выпадалі…» (Рам. 2), укр. роздоба́рювати, рус. дыял. раздаба́ривать, раздаба́рывать ’весці пустыя размовы’, ’размаўляць’, ’спрачацца’, ’доўга і нудна гаварыць’, раздоба́ривать, растоба́ривать ’балбатаць’. Зыходным з’яўляецца ст.-яўр. daßar (dābhār) ’слова, звестка’, ’рэч, справа’, dibber ’гаварыць’, адкуль яўр.-ням. dabbern, dibbern ’гаварыць’ (Нас., 548; Фасмер, 3, 434; Горбач, Арго, 18). Трубачоў (Дополн., там жа) лічыць самастойным утварэннем з прыстаўкамі раз‑до‑, pac‑то‑ ад асновы бар‑ у рыфмоўцы тары-бары, што падаецца верагодным.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трынь-трава́, сін. тынь-трава́ ‘глупства, нічога не вартая рэч або справа’ (Нас.). Сюды ж адносяць і трын-трава (гл.). Параўн. рус. варонеж. трынь‑трава́ ‘пра нягоднага, дрэннага чалавека’ (1848 г., СРНГ). Нягледзячы на шматлікія спробы этымалагізацыі, застаецца «цёмным» словазлучэннем, асабліва адносна першай часткі, гл. Фасмер, 4, 112. Пры ўліку адмоўнай характарыстыкі найбольш прымальнай застаецца сувязь з тры́на ‘сенная труха’ (гл.), параўн. укр. три́нити ‘пераўтвараць у труху’, г. зн. ‘перацёртая трава’, гл. Кошалеў, Език и литература, 1964, 4, 101–106. У рамках падобнага падыходу Арол (4, 111) збліжае архаізм трынь з літ. trũnys ‘гнілы, збуцвелы’ роднасным з *tryti ‘церці’ (Смачынскі, 692). Гл. і тынь-трава.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
блы́таны, ‑ая, ‑ае.
1. Бязладна пераплецены, заблытаны. Блытаныя сляды. □ Ніжэй павуцінне плыве доўгімі блытанымі ніткамі. Алешка. Яшчэ на сцежках блытаных Стаяць іх [партызанаў] буданы. Хведаровіч. // Няцвёрды, няўпэўнены (пра крокі, хаду). Блытаныя крокі.
2. У якім цяжка разабрацца, няясны, недакладны, супярэчлівы. Блытаная справа. Блытаныя паказанні. □ Прамова Лабановіча была наўперад крыху блытаная, словы неяк не слухалі яго, і язык варочаўся не так, як належыць. Колас. Хлопцы недаўменна слухалі блытанае Казікава апавяданне і не зусім разумелі яго. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
даручэ́нне, ‑я, н.
1. Справа, даручаная каму‑н. для выканання; заданне. Партыйнае даручэнне. □ У больш тонкія пачуцці .. [шафёр] не ўваходзіў, а ведаў адно: узяў баец даручэнне, павінен выканаць. Кулакоўскі. Было яшчэ даручэнне райкома праверыць суседні калгас «Бальшавік». Дуброўскі.
2. Дакумент, які дае каму‑н. права дзейнічаць ад імя асобы, што выдала яго; даверанасць. Пакідаючы Закуцце, Ігар напісаў гаспадару даручэнне, каб той атрымаў у канторы саўгаса, як прыйдзе на гэта час, Ігараву зарплату. Ермаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эмпірэ́й, ‑я, м.
1. Ва ўяўленні старажытных грэкаў і ранніх хрысціян — самая высокая частка неба, напоўненая агнём і святлом, дзе жывуць багі (у грэкаў) ці святыя (у хрысціян).
2. толькі мн. (эмпірэ́і, ‑яў); перан. Іран. Сфера летуценнасці, мар, незямнога існавання. — А ты ж таксама не ведаеш, — не прыняла папроку Гаранскага Вера Іванаўна. [Гаранскі:] — Я — іншая справа. Я ўвесь у эмпірэях, і не да плошчаў мне. Сабаленка.
•••
Лунаць у эмпірэях — аддавацца далёкім ад жыцця марам, летуценням.
[Ад грэч. émpyros — вогненны, ахоплены агнём.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
matter
[ˈmætər]
1.
n.
1) рэ́чыва n., матэ́рыя f.
2) спра́ва f., пыта́ньне n.
money matters — грашо́выя спра́вы
a matter of life and death — пыта́ньне жыцьця́ і сьме́рці
3) зьмест, прадме́т -у m.
the matter of his speech — прадме́т яго́нае прамо́вы
4) прычы́на, падста́ва f.
no matter for complaint — няма́ падста́вы нарака́ць
5) спра́ва
a matter of two days — спра́ва або́ пыта́ньне двух дзён
6) ва́жнасьць f., значэ́ньне n.
it is of no matter — гэ́та ня ма́е значэ́ньня
2.
v.i.
быць ва́жным
it doesn’t matter — гэ́та ня ма́е значэ́ньня; усёро́ўна; нічо́га
•
- as a matter of fact
- first class matter
- for that matter
- matter of course
- matter of opinion
- no laughing matter
- no matter
- no matter what
- printed matter
- What is the matter?
- What’s the matter with you?
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
darín
(разм. drin), [dárin] adv у гэ́тым [тым, ім, ёй, іх]; (там) унутры́
mit ~ begríffen — уключа́ючы
die Sáche bestéht ~, dass… — спра́ва заключа́ецца ў тым, што…
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Kapítel
n -s, - глава́, раздзе́л
das ist ein tráuriges ~ — гэ́та су́мная гісто́рыя
das ist ein ~ für sich — гэ́та асо́бая спра́ва [асо́бы пункт]
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Láube
f -, -n
1) альта́нка, ле́тні садо́вы дамо́к
2) буд. галерэ́я са скляпе́ннямі
◊ fértig ist die ~! — усё гато́ва!, спра́ва вы́рашана!
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
лётны ав Flíeger-; Flug-;
лётны персана́л Flúgpersonal n -s;
лётнае надво́р’е Flúgwetter n -s;
лётнае по́ле Róllfeld n -(e)s, -er;
лётная спра́ва Flúgwesen n -s;
лётная шко́ла Flíegerschule f -, -n;
лётнае майстэ́рства flíegerisches Können
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)