◎ Пінду́ль, піпду́ля ’прымак’ (Сцяшк. Сл.: лід., дзятл., смарг., Сл. ПЗБ). Паводле Грынавяцкене (Сл. ПЗБ, 3, 520), узыходзіць да літ. pindukas ’д’ябал’, што малаверагодна па фармальных і семантычных прыкметах.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трэ́пля (тре́пля) ‘трапанне лёну, канапель’ (слаўг., Нар. словатв.). Дэвербатыў, узыходзіць да *trep‑ja > *trep‑ati > трапа́ць 2 (гл.). Сюды ж трэ́пля ‘пустая гаворка, балбатня’ (Мат. Маг., Юрч. СНЛ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
sprout
[spraʊt]
1.
v.i.
1) узыхо́дзіць; пуска́ць па́расткі
Seeds sprout — Насе́ньне прараста́е
2) распуска́цца
Buds sprout in the spring — Пупы́шкі распуска́юцца ўве́сну
3) ху́тка, шпа́рка разьвіва́цца
2.
n.
1) па́растак, ато́жылак -ка m.
2) малы́ хлапе́ц
•
- sprouts
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
встава́ть несов.
1. (с места) устава́ць;
2. (тянуться вверх, выпрямляться) устава́ць;
3. (появляться, возникать) паўстава́ць, узніка́ць, выніка́ць;
4. (на защиту) станаві́цца, паўстава́ць, узніма́цца;
5. (становиться) станаві́цца;
6. (о светилах) узыхо́дзіць; см. встать 1—5, 7.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
*Вярця́шка, бяроз. вэртя́шка ’гліняная міска’. Узыходзіць да вэ́ртяга; параўн. вэ́рцяха (гл.), а таксама ўкр. вертьога ’від посуду’. Утворана пры дапамозе суф. ‑ьк‑а ад наз. верцяга. Да вярце́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Плаву́жнік, плаву́ікнік ’плытагон’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ). Відавочна, узыходзіць да ’плавуга (як вон друга, валацуга), да якога пазней далучыўся ‑нік (< прасл. *ьnikь) для абазначэння асобы паводле ўласцівага ёй дзеяння.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ро́хтачка ’адзнака’: у Тамарінага мальца дайжа рохтачкі ўсе твае (Юрч. СНЛ). Узыходзіць да ры́хт, ры́хты ’такі ж, падобны’, ры́хтык, ры́хцік ’якраз, дакладна’ < польск. rychtyk, rychtyg < ням. richtig ’правільны’, ’сапраўдны’, ’адпаведны’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
восходя́щий
1. прич. які́ (што) узыхо́дзіць; які́ (што) бярэ́ пача́так (ад чаго); які́ (што) пахо́дзіць (з, ад чаго); які́ (што) усхо́дзіць; см. восходи́ть;
2. прил. узыхо́дны, узыхо́дзячы;
восходя́щее ударе́ние лингв. узыхо́дны на́ціск;
восходя́щая звезда́ узыхо́дзячая зо́рка;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
◎ Плу́жыцца ’накіроўвацца, імкнуцца’ (іўеў., Сцяшк. Сл.) ■ — да прасл. *pluzili (su̯), якое узыходзіць да і.-е. *pIou̯H‑g(h)‑ ’рухацца наперад < і.-е. *рleй(Н)‑ ’рухацца па вадзе’ > ’плаваць’ (Бязлай, 3, 63).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стрэнь ‘калена (роднасць)’: чытворты стрэнь (драг., ЖНС). Выабстрагаваны з стрэнні ‘дваюрадны’ (< стрыечны, стрэдні, гл.) назоўнік для абазначэння ступені роднасці па бацьку ці маці, узыходзіць да стрый (гл.). Гл. стрэнуць, стрэча 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)