перевёртыватьI несов. (к переверну́ть)

1. (с одной стороны на другую) пераваро́чваць;

2. (страницу) пераго́ртваць;

3. перен. (изменять смысл, суть, существо чего-л.) перакру́чваць; см. переверну́ть 1, 3, 6.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

обора́чиватьII несов.

1. (поворачивать) паваро́чваць;

2. (превращать) фольк. пераваро́чваць (у каго); ператвара́ць (у што); абарача́ць (у каго, у што);

3. (капитал) абаро́чваць; см. оберну́тьII 1, 4, 5.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

воро́чать несов.

1. (переворачивать) варо́чаць, пераваро́чваць; (передвигать) перако́чваць, перасо́ўваць;

2. (вертеть) круці́ць; (вращать) круці́ць; (страницы и т. п.) гарта́ць, пераго́ртваць;

3. перен., разг. (распоряжаться) варо́чаць, ару́даваць;

воро́чать дела́ми варо́чаць спра́вамі;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

zamieniać

незак.

1. мяняць, абменьваць (што на што), замяняць (што чым); мяняцца;

2. w kogo/co ператвараць; пераварочваць у каго;

гл. zamienić

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

перавярну́ць

1. гл. пераварочваць;

2. (шукаючы што-н.) durchwühlen vt;

3. разм. (змяніць сэнс) entstllen vt, verdrhen vt, vernstalten; verfälschen vt (наўмысна);

перавярну́ць усё дагары́ нага́мі das nterste zuberst khren, lles auf den Kopf stllen;

перавярну́ць уве́сь свет die Welt aus den ngeln hben*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

mwenden

*

1.

vt

1) пераваро́чваць, вываро́чваць; пераго́ртваць

2) паваро́чваць, развярну́ць (аўтамабіль і г.д.)

2.

(sich)

1) пераваро́чвацца

sich zur Flucht ~ — кі́дацца наўцёкі

2) (nach D) азіра́цца (на каго-н., што-н.)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Вурга́н ’бугор’ (Грыг., Гарэц.); ’пухір’ (Яруш.); ’цвёрды грузачок, пухір на скуры’ (мсцісл. З нар. сл.), варга́н ’вярзіла, боўдзіла’ (віл., Грынблат, вусн. паведамл.), рус. бранск. вурга́н ’сіняк’, маск. ворга́н ’вір, яма ў рацэ’. Хутчэй за ўсё аддзеяслоўнае ўтварэнне ад вурга́ніць ’кідаць, перакульваць’ (гл.), якое, відаць, нельга разглядаць асобна ад варга́ніць ’тс’ (гл.); балгарская паралель въ́рга ’гуз на целе’, якую Бернар (Балк. ез., 3, 1961, 83) выводзіць з върга́лям ’куляць, пераварочваць’ (< і.-е. *wer‑gh‑ ’круціць’; параўн. лат. sa‑vergt ’моршчыцца, сціскацца’ (БЕР, 1, 210)) і въ́ргам ’куляць, перакідаць’, а таксама серб.-харв. варгањ ’грыб баравік’ (Мяркулава, Очерки, 164), магчыма, даюць падставы для рэканструкцыі прасл. vъrganъ ’нарост, грыб’; адносна фанетыкі і семантыкі параўн. таксама вурдыль, вургуль (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

варушы́ць, ‑рушу, ‑рушыш, ‑рушыць; незак.

1. каго-што. Дакранаючыся да чаго‑н., прыводзяць у рух. Ціхі вецер вее І траву варушыць. Астрэйка. // перан.; што. Выводзіць са стану спакою, узбуджаць. Словам дакорным маці боль несціханы варушыць. Глебка. А як яны варушылі, пераварочвалі сэрца, гэтыя салаўі. Васілевіч.

2. чым. Рухаць павольна, злёгку. На другім канцы стала, загарнуўшы кніжку, бязгучна варушыла губамі Наташа — вучыла верш. Шахавец.

3. што. Злёгку разграбаць; пераварочваць. Варушылі зерне, каб яно падсыхала, перавейвалі, сартавалі. Скрыган. Каржакаваты з абветраным тварам і пышнымі вусамі мужчына час ад часу варушыць суком падгарэлае паленне. Курто.

•••

Варушыць (круціць) мазгамі (галавою) — разважаць, абдумваць. З зямлёю клопат быў вялікі. Прыйшлося ездзіць да Хадыкі Ды варушыць і галавою Над гэтай справай грашавою. Колас.

Варушыць памяць — напамінаць аб кім‑, чым‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

odwracać

незак.

1. адварочваць;

odwracać czyją uwagę od czego — адвабліваць чыю ўвагу ад чаго;

2. прадухіляць, адхіляць;

odwracać kota ogonem разм. пераварочваць з ног на галаву; скажаць (факты)

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Ру́шыцца ’скрануцца з месца, пачаць рух’, ’накіравацца’, ’абвальвацца’, ’разбурацца’ (ТСБМ), ’пачаць рух’, рушыць (ТСБМ), рушэнне ’паход’ (Гарэц. 1). Укр. ру́шити, руша́ти ’рухаць, варушыць’, рус. ру́шить ’разбураць’, польск. ruszyć ’рушыць, крануцца’, н.-луж. rušowaś ’бушаваць, шумець’, чэш. rušiti ’турбаваць (каго-небудзь), парушаць (цішыню)’, славац. rušiť ’крануцца, рушыць’, славен. rúšiti ’трэсці, калаціць, зносіць’, серб.-харв. ру̏шити ’разбураць’, балг. ру́ша ’тс’, ст.-слав. роушити ’тс’. Звязваюць з рух (гл.) і ў якасці індаеўрапейскіх адпаведнікаў прыводзяць літ. raũsti, rausiù, rausiaũ ’рыць, капацца’, лат. ràust, ‑šu, ‑su ’разграбаць, месці’, літ. rausis ’пячора’, rūỹs, rūsas ’пограб’, ст.-ісл. rúst ’руіны, разбураная сцяна’ і інш. (Фасмер, 3, 525). Борысь (528) узводзіць да *rušiti [< *ruchi‑ < *rou̯s‑ī‑] ’надаваць рух, папіхаць, рушыць, парушаць’, вытворнае ад незахаванага прасл. *rusti ’рыць, капаць, пераварочваць, парушаць (напрыклад, зямлю)’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)