Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Перакіда́цца, скіда́цца ’ператварацца ў іншую істоту’ (Растарг.), перакі́нуцца ’пераўтварыцца’ (карм., Мат. Гом.), перакі́нуць ’часова пераапрануцца ў іншае (сухое) адзенне’ (Юрч.), мсцісл.пірікіда́ньня ’змена адзення’ (Юрч. СНЛ), перэкіда́цца ’перакульвацца, пераўвасабляцца’ (ТС), перэкі́нуцца ’перакуліцца, змяніцца’, найбліжэй да якіх стаяць польск.przekinąć się, przekidać się ’перакінуцца, перамяніцца; перакуліцца’, ст.-польск.przekinąć się ’перайсці на чый-небудзь бок’, параўн. “тэхналогію” пераўвасаблення ў ваўкалака: перэкінецца церэз ножа і робіцца наподобіе воўка (ТС). Да пера- і кідаць, кідацца < прасл.*kydati (sę), гл. кідаць, параўн. таксама ўкр.чарніг.перекида́тися ’пераапрануць, змяніць адзежыну’ і ’пераўтварацца, абярнуцца’. Іншую версію прапануе Санько (Kryuja, 1996, 1, 92): перакінуцца, скінуцца ’перавярнуцца на кагосьці, ператварыцца’ звязана не з слав.*kinǫti, *kidati, а з літ.kìsti (kiñta, kìto) ’мяняцца, змяняцца’, kėisti (‑čia, ‑tė) ’мяняць, змяняць, перамяняць, абменьваць’, keìtìklis ’ператваральнік, унформер’, keitìmas ’абмен, размен, змена, замена, ператварэнне’, што ў святле прыведзеных вышэй фактаў не пераконвае, аднак балтыйскі ўплыў на семантыку ’змена (адзення і пад.)’ адмаўляць няма падстаў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ändern
1.
vt перарабля́ць, мяня́ць
das ändert die Sáche — гэ́та мяняе́ спра́ву
2.
(sich) (па)мяня́цца
sich von Grund aus ~ — змяні́цца карэ́нным чы́нам
darán lässt sich nichts ~ — тут нічо́га не зро́біш [не дапамо́жаш]
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
umspringen
Iúmspringen
*vi(s)
1) рапто́ўна мяня́цца (пра вецер)
2) (mitD) адно́сіцца бесцырымо́нна (да каго-н.), абыхо́дзіцца бесцырымо́нна (з кім-н.)
II umspríngen
*vt скака́ць (вакол каго-н., чаго-н.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
зеляне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
1. Станавіцца зялёным, пакрываючыся травою, лісцем. Луг пачаў зелянець. □ Зацвілі пралескі, сон, кураслеп, пачалі зелянець вербы і бярозы.Курто.// Быць зялёным, у зелені. Хоць гэты край знаходзіцца і досыць далёка ад экватара, але большасць дрэў і кустоў зелянеюць увесь год.Маўр.
2. Набываць зялёную афарбоўку, зялёны колер. За акном пачынала зелянець неба.Мележ.// Станавіцца бледным, мяняцца ў твары пад уплывам злосці, зайздрасці і пад. Зелянець ад злосці. □ Некалькі разоў твар Паліводскага зменьваў свой колер: то чырванеў, то зелянеў, то бялеў, то зноў чырванеў.Чорны.
3. Пакрывацца зеленню (у 4 знач.). Медзь зелянее ад часу.
4. Вылучацца сваім зялёным колерам; віднецца (пра што‑н. зялёнае). Навокал рассцілалася поле, яшчэ даволі стракатае: за жаўтлявым спелым жытам зелянела бульба, з другога боку — сінеў лубін.Шамякін.Прама за ракой стаяў адзінокі дуб, а крыху далей — зелянеў невялікі бярозавы гай.Шашкоў.
•••
У вачах зелянее (зелена) — пра з’яўленне зялёнага колеру, памутнення ў вачах (у стане млосці і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
módeln
1.
vt
1) надава́ць фо́рму, мадэлі́раваць
2) (з)мяня́ць, пераўтвара́ць
nach sich (D) ~ — перарабля́ць на свой лад [мане́р]
2.
(sich) (з)мяня́цца
er hat sich in der létzten Zeit sehr gemódelt — ён за апо́шні час ве́льмі змяні́ўся
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
verschíeben
*
I
1.
vt
1) перасо́ўваць, зру́шваць, кра́таць
2) (aufA) перано́сіць, адкла́дваць (на які-н. тэрмін)
2.
(sich) ссо́ўвацца, перасо́ўвацца, мяня́цца
die Sáche hat sich verschóben — спра́ва змяні́лася [перамяні́лася]
II
vt спекулява́ць (чым-н.), прадава́ць на чо́рным ры́нку
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
umschlagen
Iúmschlagen
*
1.
vt
1) надзява́ць, накі́нуць
2) абго́ртваць, абмо́тваць
3) адгіна́ць (каўнер)
4) пераго́ртваць (старонку)
5) перагружа́ць (тавар)
6) пераку́льваць, зва́льваць
2.
vi(s)
1) рэ́зка мяня́цца (пра вецер і г.д.)
2) пераку́львацца, абаро́чвацца
II umschlágen
*vt заваро́чваць, заго́ртваць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
exchange
[ɪksˈtʃeɪndʒ]1.
v.t.
1) мяня́ць
2) выме́ньваць (валю́ту, тава́р); разьме́ньваць (гро́шы на драбне́йшыя)
1) заме́на f., абме́н -у m.; ме́на f. (тава́раў, пало́нных, ду́мак)
exchange of goods — тавараабме́н -у m.
in exchange for — узаме́н за
2) бі́ржа f.
stock exchange — фіна́нсавая бі́ржа
3) цэнтра́льная ста́нцыя
a telephone exchange — цэнтра́льная тэлефо́нная ста́нцыя
•
- the rate of exchange
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
БЕЛАРУ́СКІ КО́РПУС САМААХО́ВЫ
(БКС),
Беларуская самаахова, ваенізаванае фарміраванне бел. калабарацыяністаў у Вял. Айч. вайну. Пачаў стварацца летам 1942 Беларускай народнай самапомаччу (БНС) з дазволу ням. улад. Гал. камендантам БКС быў прызначаны І.Ермачэнка, пры ім створаны штаб БКС (нач. штаба падпалк. У.Гуцька), у акругах — камісіі для арганізацыі самааховы. Меркавалася стварыць БКС у складзе 3 дывізій: адна ў напрамку на Мінск, Слуцк; 2-я — на Баранавічы, Навагрудак, Слонім; 3-я — на Вілейку, Ліду, Глыбокае. Паводле распараджэння ням. улад у кожным павеце дазвалялася мець адзінку самааховы (ад роты да батальёна). На з’ездзе акр. кіраўнікоў БНС (2-я пал.ліп. 1942) вырашана пачаць работу з вайсковай падрыхтоўкі кадраў. У пач.жн. 1942 у Мінску адкрыты афіцэрскія курсы (кіраўнік Ф.Кушаль), на якіх прайшлі перападрыхтоўку каля 260 чал. Падафіцэры займаліся на курсах у акругах. Самаахова павінна была дапамагаць ням. і мясц. паліцыі ў барацьбе супраць партызанаў, забяспечваць спакой на Беларусі. Стварэнне БКС суправаджалася шырокай прапагандысцкай кампаніяй. Усяго было сфарміравана 20 батальёнаў і некалькі меншых адзінак БКС, якія, аднак, не выканалі ўскладзеных на іх задач. Адна з гал. прычын гэтага ў тым, што гітлераўцы не адважваліся ўзбройваць самаахову і ствараць на Беларусі нац. армію, нават і дружалюбную ім. Другая заключалася ў тым, што ў агульнай масе насельніцтва не ўспрыняло заклік калабарацыяністаў і падтрымлівала партызанаў. Члены БНС і іх сем’і пастаянна праследаваліся партызанамі, многія пераходзілі на бок апошніх разам з атрыманай зброяй. Таму з восені 1942 адносіны немцаў да самааховы пачалі мяняцца. Ермачэнка быў пазбаўлены тытула ген. каменданта, штаб БКС забаронены. Ермачэнку дазвалялася мець пры сабе вайсковага рэферэнта па справах самааховы, а таксама рэферэнтаў пры старшынях БНС у акругах, якія падпарадкоўваліся акр. начальнікам паліцыі. Былі забаронены афіцэрскія званні, замест іх уведзены назвы службовых пасад: камандзір звязу, камандзір роты і інш. Фарміраванне адзінак БКС было перададзена жандармерыі і паліцыі, што адмоўна ўспрымалася насельніцтвам і калабарацыяністамі. Вясной 1943 гітлераўцы вымушаны былі яго распусціць.