Зубы́1 ’карункі, звязаныя зубцамі’ (навагр., Нар. сл.), зубэ ’карункі’ (дзятл., Сл. паўн.-зах.). Рус.разан.зубья, ніжнегар.зубцы́ ’тс’, н.-луж.zubki ’карункі на жаночых сукнях’. Перанос па падобнасці знешняга выгляду на карункі ад зуб1 з афармленнем па мн. л.
Зубы́2 ’спарыння’ (пухав., Жыв. сл.), зуб ’буйное чорнае зерне ў жыце’ (чэрв., Нар. лекс.). Слова зуб1 уваходзіць у шэраг назваў раслін у слав. мовах, напр. у чэш., славен., верагодна, па падобнасці лісця ці насення. Бел.зубы паводле формы ражкоў, што ўзнікаюць на жыце і ў іншых каласах замест зярнят (хвароба злакаў Claviceps purpurea). Лекс. Палесся, 71.
моцныя кручаныя ніткі, а таксама карункі з такіх нітак.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Ро́шшыўка ’карункі ў навалачках’ (навагр., Нар. сл.). Ад расшываць (гл.) як вышыўка < вышываць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рошва ’карункі, якія ўшываюцца ў навалачкі ці ў настольнікі’ (лях., Янк. Мат.; шкл., КЭС; Жд. 1; капыл., Жыв. сл.; Бяльк., Мат. Маг.). Праславянскі (?) рэгіяналізм *orz‑šьva, утвораны, як *podъ‑šьva ’тое, што падшыта’. Да шыць (гл.). Першапачаткова абазначала ’распоратае ўздоўж шва’, параўн. серб.ра̀шити, харв.ràšiti ’распароць, расшыць уздоўж шва’, укр.розшивати ’распорваць’, польск.rozszywać ’ушываць уставу’. Сюды ж ро́шаўка ’расшэўка, карункі, ушытыя ў сярэдзіну абруса, ручніка, прасціны’ (Жд. 1, Сл. ПЗБ), ро́шшыўка ’карункі ў навалачках’ (навагр., Нар. сл.), якія больш позняга ўтварэння.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
wében
*
1.
vt
1) ткаць
2) пле́сці кару́нкі [павуці́ну]
Spítzen ~ — пле́сці кару́нкі
2.
(sich):
sich ~ und wírken — паэт. быць по́ўным жыцця́ і эне́ргіі
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Бры́зы. Відавочна, тое ж самае, што і брыжы́1 ’карункі і да т. п.’ (гл.): «Oj zahrájcie, muzýki, U minié brýzy wielíki! Bo mnie tátko kupíu̯, Kab dwarák palubíu̯» (Федар. VI). Запазычанне з польск.bryzy, bryz (а гэта паралельная форма да bryże ’карункі і г. д.’ < ням., гл. Варш. сл., 1, 216).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ро́стаўкі ’устаўныя карункі ў навалачках’ (ашм., Сл. рэг. лекс.). У выніку кантамінацыі лексем расшыўка і ўстаўка (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
макрамэ́
(ар. makrame = тасьма, карункі, махры)
вырабы, створаныя ў тэхніцы вузялковага ручнога пляцення; від дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Klöppeléi
f -, -en
1) пляце́нне кару́нкаў (без pl)
2) пле́ценыя кару́нкі
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)