за́зубень, -бня м.

1. обл. рыболо́вный крючо́к;

2. тех. зазу́бень;

3. (дуга у вершины гряд или для установки плуга) гребёнка ж.

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ра́дуга, ра́духа ’вясёлка’ (ТСБМ; зэльв., маст., Сл. ПЗБ; Сцяшк.; пруж., ДАБМ, камент.), радзіха ’вясёлка’ (слонім., ДАБМ, камент.), рус. ра́дуга, рус. дыял. ра́йдуга, ра́вдуга, ра́духа, ра́дута, радуни́ца, укр. ра́йдуга, ра́дуга. Усходнеславянскі лакальны тэрмін. На Беларусі зафіксаваны паўсюдна (ДАБМ, карта № 312). Складаецца з дзвюх частак: ра‑ (рай) і дуга (гл.). Галоўную цяжкасць уяўляе тлумачэнне першай часткі слова ра‑. Па народных уяўленнях радуга з’яўляецца добрай прыметай, выражэннем божай ласкі, параўн. рус. дыял. божья дуга ’вясёлка’, таму верагодным падаецца збліжэнне яе са словамі ра́ды, ра́дасць (гл.). На карысць гэтага сведчыць і назвы рэаліі з коранем *vesel‑ — вясёлка, весялуха (гл.), а таксама найменні ра́довіца, ра́давіца, ра́даўніца (ТС). Па іншай версіі, слова ўтварылася ў выніку гаплалогіі ад спалучэння тыпу *рада‑дуга, як будні з *будьни(е) дьни (Чарных, 2, 95; Талстой, ОЛА, Исследов., 1974, 52). Найбольш верагодным лічаць паходжанне з *radǫga, вытворнага ад * rad‑ і dǫg‑ (> дуга, гл.) (Фасмер, 3, 431; Праабражэнскі 2, 171; Талстой, ОЛА, Исследов., 1974, 52). Палес. ра́довіца, ра́давіца ўтворана ад кораня *rad‑ як бліскавіца, зараніца (Талстой, там жа, 30). Адносна распаўсюджання ў еўрапейскіх назвах вясёлкі матывацыі ’радасць, шчасце, весялосць’ гл. ALE, 1, 9. Другі элемент у шмат якіх мовах разумеецца як ’лук’, гл. Алінеі, ОЛА, Исследов. 1983, 106–110; Жураўлёў, Язык и миф, 69, 179–180 (з аглядам літ-ры).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

bend​1 [bend] n.

1. згіб, вы́гіб, дуга́

2. паваро́т;

a sharp bend in a road рэ́зкі паваро́т даро́гі

3. нахі́л (галавы, цела і да т.п.)

♦

round the bend BrE, infml звар’яце́лы

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

вясёлка

1. Бярэзінік Betula verrucosa Ehrh. (Лёзн.).

2. Рознакаляровая светлавая дуга на небе пасля дажджу (БРС). Тое ж асёлка (Чашн. Касп.), ра́дуга (Ваўк. Сцяшк., Леп., Слаўг.), весялу́ха (Ваўк. Сцяшк.), каромісіл (Крыч.), тэнча (Ваўк. Сцяшк., Слуцк. Сержп. 1926, Смарг.), тэнч (Паст.), цмок (Смарг.), дуга́ (Кап., Слаўг.), знаймён (Ветк.), каромісел (Ветк.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

pałąk

м. дуга;

zgiąć w pałąk — сагнуць у дугу; сагнуць у тры пагібелі

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Кружа́ла 1 ’дуга, на якой кладуць скляпенне, арку’ (ТСБМ). Да круг 1 (гл.).

Кружа́ла 2 ’ганчарны станок’ (Рам.). Да кружыць. Гл. круг 1.

Кружа́ла 3 ’прыстасаванне на лёдзе для катання па кругу’ (Янк. III). Да кружыць. Гл. круг 1.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

апсі́да

(гр. apsis, -idos = дуга, скляпенне)

паўкруглы або шматвугольны выступ у сцяне хрысціянскіх царкоўных будынкаў, які перакрыты паўкупалам.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

а́ркуш

(польск. arkusz, ад лац. arcus = дуга)

1) стандартны ліст паперы, кардону, фанеры, бляхі;

2) адзінка вымярэння аб’ёму кнігі, роўная шаснаццаці старонкам друкаванага тэксту.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

Аблу́к ’суцэльны ліпавы лубок для скрыні і сценак у сялянскіх калёсах, кладзецца таксама і ў сані’ (Шат.), рус. облук край калёсаў, саней’, славац. obluk ’тс’, чэш. oblouk, польск. obłąk, славен. oblok ’дуга’, серб.-харв. о̀блук, балг. облък ’лука’, да ob‑lǫkъ, гл. лук, лука. Фасмер, 3, 103; Махэк₂, 405–406.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

а́ркуш

(польск. arkusz, ад лац. arcus = дуга)

1) стандартны ліст паперы, кардону, фанеры, бляхі;

2) адзінка вымярэння аб’ёму кнігі, роўная шаснаццаці старонкам друкаванага тэксту.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)