ступе́нь, ‑і,
1. Гарызантальны выступ лесвіцы, на які ступаюць пры пад’ёме або спуску.
2.
3.
4.
5. Вучонае званне.
6. У музыцы — кожны гук музычнага гукарада, тэмы, ладу.
7. У матэматыцы — здабытак роўных сумножнікаў.
8. Частка састаўной ракеты, якая забяспечвае яе палёт на пэўным участку траекторыі і аддзяляецца пасля выгарання паліва, што знаходзіцца ў ёй.
9.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фігу́ра, ‑ы,
1. Форма, абрысы чаго‑н.
2. Склад цела, знешнія абрысы, формы чалавека.
3. Чалавек (звычайна невядомы, незнаёмы ці кепска бачны).
4. Постаць чалавека або жывёлы ў скульптуры, жывапісе.
5. Комплекс рухаў пры выкананні чаго‑н. (танца, пры катанні на каньках і пад.).
6.
7. У геаметрыі — частка плоскасці, абмежаваная замкнутай лініяй, а таксама наогул сукупнасць размешчаных пэўным чынам пунктаў, ліній, паверхней і цел.
8. У шахматах — кароль, ферзь, ладдзя, слон і конь.
9. Старшая ігральная карта (туз, кароль, дама, валет).
10. Моўны зварот, стылістычны прыём, які надае мове асаблівую выразнасць.
11.
[Лац. figura — вобраз, форма.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хапі́ць, хаплю́, хо́піш, хо́піць;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11. хо́піць
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хто, каго, каму, каго, кім, аб кім,
1.
2. Ужываецца ў значэнні вылучальных або ўказальных займеннікаў: «каторы», «той».
3.
4.
5.
6.
7.
8. Ужываецца ў размеркавальным значэнні пры супастаўленні членаў сказа і сказаў у значэнні: «адно..., другое».
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пры,
Спалучэнне з прыназоўнікам «пры» выражае:
Прасторавыя адносіны
1. Ужываецца для ўказання на непасрэдную блізкасць ад якога‑н. месца.
2. Ужываецца для ўказання на прадмет, установу ці арганізацыю, якія ўключаюць у свой склад што‑н. дапаможнае, падсобнае.
3. Ужываецца для ўказання на месца, установу і пад., дзе хто‑н. займае якое‑н. службовае становішча або дзе што‑н. адбываецца.
Часавыя адносіны
4. Ужываецца для ўказання на падзею ці з’яву, у момант якой адбываецца што‑н.
5. Ужываецца для ўказання на эпоху, перыяд, час, на працягу якіх што‑н. адбываецца, здзяйсняецца.
Аб’ектныя адносіны
6. Ужываецца для ўказання на прадмет, які знаходзіцца ў наяўнасці, які ёсць у каго‑н.
7.
8. Ужываецца для ўказання на асобу, у якой хто‑н. знаходзіцца, жыве.
Акалічнасныя адносіны
9. Ужываецца для ўказання на якую‑н. з’яву, акалічнасць, якія суправаджаюць што‑н.
10. Ужываецца для ўказання на асобу ці калектыў, у прысутнасці якіх што‑н. адбываецца.
11. Ужываецца для ўказання на стан, у якім хто‑, што‑н. знаходзіцца.
Прычынныя адносіны
12. Ужываецца для ўказання на прычыну, падставу чаго‑н.
13. Ужываецца для ўказання на наяўнасць якіх‑н. уласцівасцей, якасцей і пад., якія выклікаюць што‑н., з’яўляюцца прычынай чаго‑н. або падставай для чаго‑н.
Умоўныя адносіны
14. Ужываецца для ўказання на падзею, факт або абставіны, якія з’яўляюцца ўмовай для ажыццяўлення чаго‑н.
Уступальныя адносіны
15. Ужываецца для ўказання на прадмет або абставіны, нягледзячы на якія што‑н. існуе, адбываецца.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
той, таго́,
1. Паказвае на асобу ці прадмет, якія знаходзяцца не перад вачамі, не побач, а аддалены ў прасторы і часе, як падобныя ім;
2. Паказвае на прадмет ці асобу, што вылучаецца з ліку іншых.
3. Паказвае на які‑н. прадмет, асобу, пра якія гаварылася раней.
4.
5. Паказвае на вядомую ўжо асобу ці прадмет.
6. Іменна ён, не іншы, гэты ж самы (звычайна ў спалучэннях «той жа», «той самы», «той жа самы»).
7. Уваходзіць у састаў: а) складаных злучнікаў: «дзякуючы таму што», «з прычыны таго што», «да таго што», «да тых пор пакуль», «за тое што», «у той час як», «нягледзячы на тое што», «пасля таго калі» і інш.; б) словазлучэнняў, звычайна пабочнага характару, якія звязваюць розныя часткі выказвання: «апрача таго», «акрамя таго», «разам з тым», «між тым» і інш.
8. то́е,
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
do
1. рабі́ць, працаваць; выко́нваць;
do the dishes мыць по́суд;
do one’s duty выко́нваць свой абавя́зак;
do one’s hair рабі́ць прычо́ску;
do one’s homework рабі́ць уро́кі;
do one’s room прыбіра́ць у пако́і
2. рабі́ць, дзе́йнічаць; паво́дзіць сябе́;
do as you like рабі́ць як хо́чацца;
3. вывуча́ць;
4. завярша́ць;
do a sum раша́ць арыфметы́чную зада́чу
5. вары́ць, гатава́ць;
6. адслужы́ць; адсе́дзець (y турме);
7.
8.
9. спраўля́цца;
10.
11. (ужываецца для ўзмацнення)
12. (ужываецца для замены дзеяслова,
do away
1. (with
2. (with
do away with oneself ско́нчыць (жыццё) самагу́бствам
do up
1. зашпі́льваць;
do up a parcel завя́зваць паке́т
2.
3. прыбіра́цца;
do with
1. мець патрэ́бу (у чым
2. займа́цца (чым
3. мець спра́ву (з кім
4. даты́чыцца;
5. мець дачыне́нне;
do without
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
hand1
1. рука́ (кісць);
shake hands віта́цца за руку́, рука́цца;
at hand пад руко́й;
hands off! ру́кі прэч!
2.
give
3. ро́ля, удзе́л, до́ля;
have a hand in
4. стрэ́лка (гадзінніка)
5. рабо́чы (на заводзе, ферме)
6.
♦ (close/near) at hand блі́зка, пад руко́ю;
at the hands of
be good with one’s hands быць ма́йстрам на ўсе ру́кі;
bind/tie
by hand ручны́м спо́сабам, уручну́ю;
fall into
(at) first hand (ба́чыць) на свае́ во́чы, (ве́даць) на ўла́сным до́сведзе;
get one’s hands dirty выко́нваць фізі́чную пра́цу;
hand in glove (with
hand in hand узя́ўшыся за ру́кі; ра́зам, суме́сна;
(get/take one’s) hands off (
have one’s hands full мець кло́пату па ву́шы/па го́рла;
have one’s hands tied не мець магчы́масці рабі́ць (што
hold
in
in hand у рука́х; у ная́ўнасці; у чыі́м
in the hands of
keep one’s hand in рабі́ць (што
lay/get one’s hands on
many hands make light work у калекты́ве рабо́та ідзе́ спарне́й;
not do a hand’s turn
off one’s hands ≅ з плячэ́й дало́ў;
on either/every hand
on hand на рука́х; у ная́ўнасці;
(it’s) on your hands ты адка́зны за гэ́та;
on the one hand… on the other hand… з аднаго́ бо́ку…, з друго́га/і́ншага бо́ку…;
out of hand бескантро́льна; неадкла́дна, за́раз жа; не до́ўга ду́маючы, без лі́шніх слоў;
(it’s) out of your hands ты больш за гэ́та не адка́зны;
play into
put one’s hand in one’s pocket
(at) second/third hand з другі́х/з трэ́ціх рук;
take
take
throw one’s hand in
to hand паблі́зу, у ме́жах дасяга́льнасці;
turn one’s hand to
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
не́сці 1, нясу, нясеш, нясе; нясём, несяце;
1.
2.
3.
4. Дзьмуць, павяваць, месці (пра халоднае паветра, завіруху і пад.).
5.
6.
7.
8.
9.
10.
•••
не́сці 2, нясе;
Класці яйцы (пра птушак).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нос, ‑а;
1. Выступ паміж вачамі і ротам на твары чалавека або мордзе жывёлы, які з’яўляецца пачаткам дыхальных шляхоў і органам нюху.
2. Дзюба ў птушкі.
3. Пярэдняя частка судна, лодкі, самалёта і пад.
4. Аб выступаючай пярэдняй частцы якога‑н. прадмета.
5. Тое, што і насок (у 1 знач.).
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)