расшчабята́цца, ‑бячуся, ‑бечашся, ‑бечацца; зак.
1. Пачаць моцна і многа шчабятаць (пра птушак). Сарокі расшчабяталіся. □ Галя думае: мабыць, будзе дождж, бо чаго б так расшчабяталася гэтая птушка. Сабаленка.
2. перан. Пачаць многа, ахвотна гаварыць, расказваць. Дзяўчаты расшчабяталіся і павялі гутарку аб розных здарэннях, якія бачылі на працягу дня. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узаця́жку, прысл.
Зацягваючыся, удыхаючы на ўсе грудзі (курыць, дыхаць і пад.). Курыў [стары] доўга, узацяжку, думаў. Надзя таксама не спала. М. Ткачоў. Першы раз Міхась смаліў узацяжку. Чэрня. Дождж прайшоў — І з сэрцам гладзіць цяжка: Птушкай рвецца ў чыстае раздолле! І на грудзі поўныя, узацяжку, Не надыхацца ніяк уволю. Гілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прокля́тие ср.
1. праклён, -ну м.;
преда́ть кого́-л. прокля́тию праклясці́;
осыпа́ть прокля́тиями пракліна́ць;
2. межд., разг. лі́ха на яго́ (яму́);
прокля́тие! опя́ть дождь! лі́ха на яго́! ізно́ў дождж!
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Лу́шчык 1 ’лён-скакунец, самасейны лён, семя якога высыпалі ў купальскую ноч на магілу, каб выклікаць дождж’ (Уладз.; драг., КЭС). Да лу́шчыць (гл.). Матывацыя: лён адразу ж вылушчваўся, як толькі трохі паспяваў. Аналагічна ўтвораны лушчык ’лузан’ (ТС, віл., Сл. ПЗБ), а таксама лу́шчыкі ’расколатыя пруты, з якіх плялі кашы’ (паст., Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Манто ’жаночае (футравае) паліто свабоднага пакрою’ (ТСБМ). Позняе запазычанне з польск. manto ці з рус. манто ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 79), якія з франц. manteau (Фасмер, 2, 570). Роднаснымі да іх з’яўляюцца паўд.-рус. ма́нта ’малдаўскае адзенне з доўгім каўняром, які накідваецца на галаву ў дождж’, укр. бук. манта́ва ’доўгае суконнае паліто на ваце’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пахмыз ’зараслі, хмыз’ (Федар. 7). Рэгіяналізм. Да па‑ (< прасл. pa‑) і хмыз, для якога Трубачоў (Эт. сл., 8, 45) выводзіць прасл. хтухъ (бел. смарг. хмызнік, укр. хмиз, рус. хмыз ’дробны кустарнік, параснік’, бран. хмыс, хмыза ’дробны дождж’), роднаснае да smyzb < і.-е. *smū‑gʼ‑/*smeu‑gʼ‑(ням. Schmauch ’густы дым’, англ. smoke ’дым’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
напала́м прысл, разм
1. (надвое) in zwei Hälften, in zwei gléiche Téile;
2. (напалову) zur Hälfte, halb (з чым-н mit D);
дро́бны дождж напала́м са сне́гам Schnéeregen m -s
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Kánne
f -, -n ко́наўка, ку́бак; збан(о́к); ча́йнік
◊ es gießt wie mit [aus] ~n — разм. дождж лье як з вядра́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
threaten [ˈθretn] v.
1. пагража́ць, гразі́ць;
threaten an employee with dismissal гразі́ць слу́жачаму звальне́ннем
2. гразі́ць, быць пагро́зай;
the species threatened with extinction ві́ды, што знахо́дзяцца пад пагро́заю знікне́ння;
The clouds threaten rain. Хмары прад вяшчаюць дождж.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
абе́д, -у, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.
1. Яда сярод дня, полудзень.
Запрасіць на а.
2. Ежа для спажывання ў абедзенны час.
А. з трох страў.
Смачны а.
3. Час, у які звычайна абедаюць; поўдзень.
Быў дождж у а.
Выехаць у вёску пасля абеду.
4. Час для абеду, перапынак у працы.
У магазіне а.
5. Форма прыёму гасцей з нагоды якой-н. урачыстасці.
Даць а.
Званы а.
◊
Царскі абед — вельмі багаты, пышны абед.
|| прым. абе́дзенны, -ая, -ае.
А. перапынак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)