ка́мень, -ю і -я, Т -ем, мн. камяні́, камянёў, м.

1. -ю, зб. Цвёрдая горная парода (за выключэннем металу) у выглядзе суцэльнай масы або асобных кавалкаў.

Вуліца выбрукавана каменем.

Будаўнічы к.

2. -я. Асобны кавалак такой пароды.

Збіраць камяні ля дарогі.

Каштоўны к.

3. мн. Цвёрдыя саляныя і іншыя ўтварэнні ў некаторых унутраных органах.

Камяні ў печані.

◊

Камень на сэрцы — душэўны цяжар, гора.

Каменя на камені не пакінуць — разбурыць усё.

Кідаць каменем у каго — асуджаць, ганьбаваць каго-н.

Найшла (наскочыла) каса на камень — сутыкнуліся розныя непрымірымыя погляды, інтарэсы, характары.

Насіць камень за пазухай — мець злосць на каго-н., быць гатовым адпомсціць каму-н.

Як камень у ваду — бясследна прапасці, знікнуць.

|| памянш.-ласк. каме́ньчык, -а, мн. -і, -аў, м. (да 2 знач.).

◊

Кідаць каменьчыкі ў агарод чый — намякаць на што-н., неадабральна адзывацца пра каго-н.

|| прым. каме́нны, -ая, -ае (да 1 знач.).

К. падмурак.

◊

Каменны мяшок — турма.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

Аху́хцінацямненькі выкл. ’уздых аблягчэння пасля фізічнай нагрузкі’ (полац., Садоўскі, вусн. паведамл.). Складанае ўтварэнне, у якім можна вылучыць наступныя элементы: а‑хух‑ці‑на‑ця‑мненькі, дзе а прыстаўное; хух адпавядае выкл. ’ах, ох’ (КСП); ці па паходжанню асабовы энклітычны займеннік дав. скл. адз. л. 2‑й асобы; на няяснага паходжання, магчыма, узмацняльная часціца тыпу рус. ‑на ў эвона ’вось’, звязаная з займеннікам *onъ, Фасмер, 4, 513; ця па паходжанню асабовы энклітычны займеннік він. скл. адз. л. 2‑й асобы, параўн. а́хця мне выкл. ’гора мне!’ (дзісн., Рам. 8, 519); мненькі займеннік мне з экспрэсіўнай суфіксацыяй, характэрнай для такога тыпу выклічнікаў, параўн. авохцінькі, ахці мненюшкі, ацінькі (ад аці ’дзякую’, гл.), «спешчаныя» формы тыпу спатанькі (ад спаць) і інш., гл. Карскі 2-3, 64, пры гэтым магчыма народнаэтымалагічнае збліжэнне канца слова і цёмны, цёмна, параўн. запісы а вой цямней выкл. ’выказванне незадавальнення’, якія Клопава (Лінгв. зб., 143) выводзіць з авохці мне і пад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ско́мліць ‘нудзець, енчыць, ныць’ (Сл. рэг. лекс.; зэльв., Нар. лекс.), скі́млыты ‘цішком плакаць ад крыўды’ (драг., Нар. словатв.), скомлы́ты, скы́млыты ‘скуголіць, енчыць ад непапраўнага гора’ (пін., Нар. лекс.; драг., З нар. сл.). Параўн. укр. скі́млити ‘ныць; ціха жаласна плакаць’, рус.-ц.-слав. скомълати ‘бурчаць’, рус. дыял. скомли́ть ‘тс’, польск. skomleć ‘скавытаць, скуголіць, канькаць’, чэш. skomliti ‘быць’, в.-луж. skomlić ‘бурчаць’, н.-луж. skomliś ‘скавытаць, бурчаць’, славен. skomljati ‘стагнаць, скардзіцца; нудзіцца . Прасл. *skomъliti, хутчэй за ўсё, гукапераймальнага паходжання. Можа быць звязана з скома ‘аскома’, скоміць ‘скрыпець’ (гл.), параўн. Праабражэнскі, 2, 304–305; Ільінскі, ИОРЯС, 23, 2, 243; Фасмер, 3, 649. Іншыя меркаванні гл. Бязлай, 3, 245 (праз рухомае s‑ зводзіць да рус. комить ‘сціскаць’ і далей да роднаснага літ. kamúoti ‘мучыць, пазбаўляць сілы’), Шустар-Шэўц, 1292–1293 (звязвае з *komarъ, гл. камар), Махэк₂, 547 (кантамінацыя асноў *skol‑, што да літ. skãlyti ‘завываць’ і *skom‑, гл. скома), да якога далучаецца ЕСУМ, 5, 273.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Qui capit uxorem, litem capit atque dolorem

Хто бярэ сабе жонку, той набывае сварку і гора.

Кто берёт себе жену, тот приобретает ссору и горе.

бел. Страчаліся ‒ цалаваліся, а як у адну хату сышліся ‒ за чубы ўзяліся. Не меў Саўка клопату, дык жонку ўзяў. Ажаніўся ‒ і як за хмару закаціўся.

рус. «Что весел?» ‒ «Да женюсь». ‒ «А что головушку повесил?» ‒ «Да женился». Взял жену, забудь тишину. Жениться легко, ужиться трудно. Женихом весел, а мужем нос повесил. Жениться ‒ не всё веселиться. Женишься раз ‒ а плачешься век. Жениться ‒ не напасть, да как бы, женившись, не пропасть.

фр. Qui femme a guerre a (У кого жена, у того и война).

англ. All are good lasses, but where bad wives come from? (Все девицы хороши, откуда берутся плохие жёны?).

нем. Ehestand, Wehestand (Супружество ‒ состояние боли).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

гром (род. гро́му) м., в разн. знач. гром;

◊ як з гро́му — как снег на́ голову;

як г. з я́снага не́ба — как гром среди́ я́сного не́ба;

з вялі́кага гро́му малы́ дождж — погов. гора́ родила́ мышь;

паку́ль г. не гры́мне, мужы́к не перахры́сціцца — посл. пока́ гром не гря́нет, мужи́к не перекре́стится

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

зазна́ць сов. (што і чаго) (пережить, перенести) изве́дать (что), претерпе́ть (что), испыта́ть (что), позна́ть (что), узна́ть (что); хлебну́ть, хвати́ть (чего);

з. го́лад і хо́лад — изве́дать (претерпе́ть, позна́ть, узна́ть) го́лод и хо́лод, хлебну́ть (хвати́ть) го́лода и хо́лода;

з. го́ра — изве́дать го́ре, хлебну́ть (хвати́ть) го́ря;

з. шча́сце — изве́дать (испыта́ть, позна́ть) сча́стье

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

му́чыць несов.

1. му́чить, томи́ть; истяза́ть;

2. (о болезни, тяжёлой дороге и т.п.) изводи́ть, изла́мывать;

3. (о чувствах и т.п.) му́чить, томи́ть, волнова́ть, беспоко́ить;

яго́ му́чыла ду́мка пра лёс дзяце́й — его́ му́чила (волнова́ла, беспоко́ила) мысль о судьбе́ дете́й;

◊ го́ра м. ды жыць ву́чыць — посл. го́ре му́чит да жить у́чит

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

утапі́ць, утаплю, утопіш, утопіць; зак.

1. што. Апусціўшы ў ваду, прымусіць патануць; затапіць. Утапіць лодку. // Не ўтрымаўшы, даць патануць. Утапіць вядро. □ [Хлопчык:] — А помніце, як Лашак у рэчцы ўтапіў трактар. Шамякін.

2. каго-што. Загубіць чыё‑н. жыццё, сілай кінуўшы ў ваду. Прывесці яго сюды, тыцнуць носам у план, а потым утапіць прахвоста ў гэтых затоках! Колас. Аднаго разу кажа [мачаха] сваёй дачцэ: — Схадзі ты, дачушка, да сястры ў госці, пакліч яе з сабой купацца ды ўтапі... Якімовіч. / у перан. ужыв. Асабліва згусціўся туман абапал канавы.., нібы ўтапіў кусты на балоце. Федасеенка.

3. перан.; каго. Паставіць у цяжкае становішча каго‑н. (выдаўшы, прадаўшы, абгаварыўшы і пад.). [Вілюевіч:] — Дзе ты вычытаў, што каб самому выслужыцца, то другога ўтапіць трэба. Грамовіч. [Студэнт:] Адозвы падлавіла [гаспадыня], павяла паліцыю; ёй было патрэбна ўтапіць мяне. Галубок.

4. перан.; што. Заглушыць гора, пачуцці і пад. пры дапамозе чаго‑н. Можа, таму так цяжка было ў.. [Веры] на душы і нельга было гэты цяжар утапіць нават у моры слёз. Машара. Вось Якім, вечны гаротнік і няўдачнік, які хоча ў гарэлцы ўтапіць сваё гора. Скрыган.

5. што. Глыбока апусціць у што‑н. мяккае, пушыстае, пухкае. Сяржант утапіў галаву ў падушку і глуха, як аднекуль са склепа, сказаў: — Ведаеш што? Ты будзь чалавекам з.. [Ілонкай]. Хомчанка.

•••

У лыжцы вады утапіць каго — загубіць, прычыніць непрыемнасць пры наяўнасці самага нязначнага выпадку. — Ты ёй [эканомцы] верыш? — усміхнулася Бабіцкая. — Ды яна гатова цябе ў лыжцы вады утапіць. Гурскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

share​2 [ʃeə] v.

1. дзялі́ць; дзялі́цца;

share news with smb. паведамля́ць каму́-н. навіну́;

share asecret ве́даць сакрэ́т

2. (among/between) мець што-н. агу́льнае, карыста́цца ра́зам;

sha re a room жыць у адны́м пако́і;

share smb.’s opinion далучы́цца да чыёй-н. ду́мкі;

share joys and sorrows with smb. перажыва́ць ра́зам з кім-н. і го́ра, і ра́дасць

3. удзе́льнічаць, быць па́йшчыкам;

share profits удзе́льнічаць у дахо́дах

♦

share and share alike мець ро́ўную до́лю ва ўсі́м

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

vent

I [vent]

1.

n.

1) адту́ліна, адду́шына f. (для вэнтыля́цыі)

2) вы́пуск, вы́хад -у m.

3) Figur. выяўле́ньне n.

She gave vent to her grief in tears — Яна́ вы́ліла сваё го́ра сьлязьмі́

2.

v.t.

выпушча́ць; выяўля́ць

He vented his anger on the dog — Ён спагна́ў сваю́ злосьць на саба́ку

to vent a grievance — вы́казаць кры́ўду

II [vent]

n.

разрэ́з -у m. (у во́пратцы)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)