Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
го́ра, -а, н.
1. Глыбокі жаль, смутак.
Захварэць з г.
2. Тое, што і няшчасце.
У мяне вялікае г.
3. Жыццёвыя няўдачы, мукі, нястача.
Г. не знаць.
Цярпець г.
◊
Глынуць гора (разм.) — перажыць многа цяжкасцей.
Заліць гора (разм.) — напіцца з гора.
З горам папалам (разм.) — з вялікай цяжкасцю.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гора́в разн. знач. гара́, -ры́ж.;
вдали́ видне́лись горы удалечыні́ відне́ліся го́ры;
сне́жная гора́ сне́жная гара́;
горы книг го́ры кніг;
жить в гора́х жыць у гара́х;
◊
кати́ться по́д гору апуска́цца, занепада́ць;
не за гора́ми не за гара́мі;
пир горо́й банке́т на ўвесь свет;
стоя́ть горой стая́ць гаро́й;
сули́ть золоты́е горы абяца́ць залаты́я го́ры;
как гора́ с плеч як гара́ з плячэ́й;
как на ка́менную гору (наде́яться, опира́ться) як на каме́нную гару́ (спадзява́цца, апіра́цца);
гора́ на душе́ (лежи́т) гара́ на душы́ (ляжы́ць);
горы воро́чать го́ры варо́чаць;
не за гора́ми не за гара́мі;
гора́ родила́ мышьпогов. гара́ нарадзі́ла мыш.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
го́раср.
1. го́ре;
2. нужда́ж.; лише́ние;
3.разг. (в сложных словах) го́ре-...;
г.-паляўні́чы — го́ре-охо́тник;
4.разг., в знач. сказ. го́ре, беда́;
г. з ім — го́ре (беда́) с ним;
◊ і г. ма́ла — и го́ря ма́ло;
глыну́ць (ця́пнуць) г. — хлебну́ть (тя́пнуть) го́ря;
про́ста г. — су́щее (пря́мо, про́сто) наказа́ние;
г. го́ркае — го́ре го́рькое;
г. гарава́ць — го́ре горева́ть (мы́кать);
г. мне! — го́ре мне!;
на маё г. — на мою́ беду́;
(і) смех і г. — (и) смех и го́ре;
з го́рам напала́м — с го́рем попола́м;
памагчы́ го́ру — помо́чь го́рю;
г. мучы́ць ды жыць ву́чыць — посл. го́ре му́чит да жить у́чит;
у го́ры жыць ды з пе́рцам е́сці — погов.ирон. в го́ре жить и с пе́рцем есть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
го́ра, ‑а, н.
1. Стан глыбокага смутку, душэўнага болю, выкліканы якім‑н. няшчасцем. Маці ў горы і бацька ў горы — Сын, Васілёк, трэці дзень ужо хворы.Панчанка.На заплаканы тварык балюча глядзець, У вачах — недзіцячае гора.Гілевіч.// Няшчасце, бяда, якія выклікаюць такі стан. Зіна сядзела на траве і плакала, бяссільна, жаласна, як плача чалавек, да якога прыйшло непапраўнае гора.Карпюк.Людзі бачылі, як загінулі жонка і маленькі сын Аляксандрава. Ён цяжка перажываў тое гора.Дадзіёмаў.
2. Жыццёвыя нягоды, мукі, нястача. Тут пад ярмом кароны жыў, Цярпеў галечу, крыўду, здзек І чалавекам век не быў Забіты горам чалавек.А. Александровіч.У калгасе працаваць — гора і бяды не знаць.З нар.
3.узнач.вык.Разм. Бяда, няшчасце. Вось гэта грэбля — бяда і гора мікуціцкае.Колас.//безас. Цяжка, бяда каму‑н. Весць аб смерці Бандароўны Скрозь пайшла, як мора; Зашумела Украіна, — Гора панам, гора!Купала.
•••
Глынуць горагл. глынуць.
Гора гаравацьгл. гараваць.
Гора горкае — вялікае несуцешнае гора.
Дапамагчы гору (бядзе)гл. дапамагчы.
Заліць горагл. заліць.
З горам папаламгл. папалам.
І гора малакамугл. мала.
(І) смех і горагл. смех.
У горы жыць ды з перцам есцігл. жыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГО́РА
(Hora) Іосеф? (8.7.1891, м. Добржыні каля г. Роўдніцы, Чэхія — 21.6.1945),
чэшскі паэт, празаік. Нар. мастак Чэхаславакіі (1945). На яго раннія паэт. творы (зб. «Вершы», 1915) паўплывалі падзеі 1-й сусв. вайны. У 1018 — 20 адзін з тэарэтыкаў пралетарскага мастацтва і рэв. паэзіі. Аўтар збкаў «Працоўны дзень» (1920), «Сэрца і хаос свету» (1922), «Бурлівая вясна» (1923), кнігі прозы «Сацыялістычная надзея» (1922), рамана «Галодны год» (1926) і інш.Зб-кі вершаў «Махоўскія варыяцыі», «Ціхія пасланні» (абодва 1936), «Родны дом» (1938), «Запіскі з немачы» (1945), паэма «Ян-скрыпач» (1939) прасякнуты філас. роздумам пра сэнс чалавечага існавання, лёс айчыны і чэш. народа. Перакладаў на чэш. мову вершы Я.Купалы, А.Пушкіна, М.Лермантава, С.Ясеніна. Напісаў арт. «Беларускія пісьменнікі ў Празе» (1927; пра Я.Купалу, М.Чарота, М.Зарэцкага). Удзельнічаў у акцыях пратэсту супраць нац. і сац. ўціску ў Зах. Беларусі: На бел. мову яго творы перакладалі Х.Жычка, С.Панізнік і інш.
