го́ра
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
го́ра |
| Р. |
го́ра |
| Д. |
го́ру |
| В. |
го́ра |
| Т. |
го́рам |
| М. |
го́ры |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
го́ра, -а, н.
1. Глыбокі жаль, смутак.
Захварэць з г.
2. Тое, што і няшчасце.
У мяне вялікае г.
3. Жыццёвыя няўдачы, мукі, нястача.
Г. не знаць.
Цярпець г.
◊
Глынуць гора (разм.) — перажыць многа цяжкасцей.
Заліць гора (разм.) — напіцца з гора.
З горам папалам (разм.) — з вялікай цяжкасцю.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гора́ в разн. знач. гара́, -ры́ ж.;
вдали́ видне́лись горы удалечыні́ відне́ліся го́ры;
сне́жная гора́ сне́жная гара́;
горы книг го́ры кніг;
жить в гора́х жыць у гара́х;
◊
кати́ться по́д гору апуска́цца, занепада́ць;
не за гора́ми не за гара́мі;
пир горо́й банке́т на ўвесь свет;
стоя́ть горой стая́ць гаро́й;
сули́ть золоты́е горы абяца́ць залаты́я го́ры;
как гора́ с плеч як гара́ з плячэ́й;
как на ка́менную гору (наде́яться, опира́ться) як на каме́нную гару́ (спадзява́цца, апіра́цца);
гора́ на душе́ (лежи́т) гара́ на душы́ (ляжы́ць);
горы воро́чать го́ры варо́чаць;
не за гора́ми не за гара́мі;
гора́ родила́ мышь погов. гара́ нарадзі́ла мыш.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
го́ра ср.
1. го́ре;
2. нужда́ ж.; лише́ние;
3. разг. (в сложных словах) го́ре-...;
г.-паляўні́чы — го́ре-охо́тник;
4. разг., в знач. сказ. го́ре, беда́;
г. з ім — го́ре (беда́) с ним;
◊ і г. ма́ла — и го́ря ма́ло;
глыну́ць (ця́пнуць) г. — хлебну́ть (тя́пнуть) го́ря;
про́ста г. — су́щее (пря́мо, про́сто) наказа́ние;
г. го́ркае — го́ре го́рькое;
г. гарава́ць — го́ре горева́ть (мы́кать);
г. мне! — го́ре мне!;
на маё г. — на мою́ беду́;
(і) смех і г. — (и) смех и го́ре;
з го́рам напала́м — с го́рем попола́м;
памагчы́ го́ру — помо́чь го́рю;
г. мучы́ць ды жыць ву́чыць — посл. го́ре му́чит да жить у́чит;
у го́ры жыць ды з пе́рцам е́сці — погов. ирон. в го́ре жить и с пе́рцем есть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
го́ра, ‑а, н.
1. Стан глыбокага смутку, душэўнага болю, выкліканы якім‑н. няшчасцем. Маці ў горы і бацька ў горы — Сын, Васілёк, трэці дзень ужо хворы. Панчанка. На заплаканы тварык балюча глядзець, У вачах — недзіцячае гора. Гілевіч. // Няшчасце, бяда, якія выклікаюць такі стан. Зіна сядзела на траве і плакала, бяссільна, жаласна, як плача чалавек, да якога прыйшло непапраўнае гора. Карпюк. Людзі бачылі, як загінулі жонка і маленькі сын Аляксандрава. Ён цяжка перажываў тое гора. Дадзіёмаў.
2. Жыццёвыя нягоды, мукі, нястача. Тут пад ярмом кароны жыў, Цярпеў галечу, крыўду, здзек І чалавекам век не быў Забіты горам чалавек. А. Александровіч. У калгасе працаваць — гора і бяды не знаць. З нар.
3. у знач. вык. Разм. Бяда, няшчасце. Вось гэта грэбля — бяда і гора мікуціцкае. Колас. // безас. Цяжка, бяда каму‑н. Весць аб смерці Бандароўны Скрозь пайшла, як мора; Зашумела Украіна, — Гора панам, гора! Купала.
•••
Глынуць гора гл. глынуць.
Гора гараваць гл. гараваць.
Гора горкае — вялікае несуцешнае гора.
Дапамагчы гору (бядзе) гл. дапамагчы.
Заліць гора гл. заліць.
З горам папалам гл. папалам.
І гора мала каму гл. мала.
(І) смех і гора гл. смех.
У горы жыць ды з перцам есці гл. жыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Го́ра ’гора’. Рус. го́ре, укр. го́ре, польск. gorze, чэш. hoře, ст.-слав. гор̑е. Прасл. *gorʼe ’тс’. Роднасным з’яўляецца прасл. *gorěti ’гарэць’, ’пячы’. Гл. Фасмер, 1, 440; Слаўскі, 1, 322; Трубачоў, Эт. сл., 7, 40–41. Параўн. семантычную паралель: слав. *pečalь (ад дзеяслова *pekti ’пячы’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гора-... (іран.).
Першая састаўная частка складаных слоў са знач. дрэнны, незадачлівы, напр.: гора-кіраўнік, гора-паляўнічы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гора-...
Іран. Першая частка складаных слоў, якая абазначае: «дрэнны», «незадачлівы», напрыклад: гора-кіраўнік, гора-тэарэтык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
на-гора́ нареч., горн. наве́рх.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нагарава́цца, -ру́юся, -ру́ешся, -ру́ецца; -ру́йся; зак.
Зазнаць многа гора.
Н. ў вайну.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)