БРАДЗЯ́НСКІ Барыс Львовіч

(10.6.1902, Пекін — 2.12.1945),

бел. сцэнарыст маст. і дакумент. кіно. Засл. дз. маст. Беларусі (1935). Працаваў на кінафабрыках «Саўкіно», з 1930 «Савецкая Беларусь». Паводле яго сцэнарыяў створаны маст. фільмы «Першы ўзвод» (1933) і «Залатыя агні» (1935); дакумент. фільмы «Канец жывых машын» (1930), «Дырэктар станка» (1931), «Ратуйце мільёны» (1932), «Ураган» (1932, разам з Р.Кобецам), «Гонар свету» (1933).

т. 3, с. 229

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

цыкло́н

(гр. kyklon = які верціцца)

буйнамаштабны атмасферны віхор з паніжэннем ціску ад перыферыі да цэнтра, які суправаджаецца вялікай воблачнасцю і ападкамі; бура, ураган (параўн. антыцыклон).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

цыкло́н м метэар Zykln m -s, -e; Wrbelsturm m -(e)s, -stürme (ураган); геагр Tefdruckgebiet n -(e)s, -e, Tief n -s, -s (абшар нізкага ціску)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

налете́ть сов.

1. в разн. знач. наляце́ць;

налете́л урага́н наляце́ў урага́н;

налете́ли му́хи наляце́лі му́хі;

налете́ть с кулака́ми наляце́ць з кулака́мі;

я́стреб налете́л на кур я́страб наляце́ў на курэ́й;

налете́ть на столб наляце́ць на слуп;

налете́ла ко́нница наляце́ла ко́нніца;

2. (осесть тонким слоем) наляце́ць, мног. паналята́ць;

на о́кна налете́ла пыль на во́кны наляце́ў пыл, на во́кны паналята́ла пы́лу.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

БУ́РА,

шторм, вельмі моцны працяглы вецер, які выклікае вял. хвалі на моры і разбурэнні на сушы. Узнікае пры інтэнсіўных цыклонах (асабліва трапічных), смерчах, навальніцах. Сіла ветру каля зямной паверхні 9—12 балаў па Бофарта шкале, скорасць 20—50 м/с, асобныя парывы да 100 м/с (гл. таксама Ураган, Шквал). На адкрытых месцах у Беларусі здараецца прыкладна раз у год, найчасцей вясной або восенню пры моцным зах. і паўд.-зах. ветры (да 30—35 м/с).

т. 3, с. 340

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Навальні́царус. гроза’ (БРС, Касп., Бяльк., Кліх, Сцяшк., Яруш., Байк. і Некр.), ’бура, ураган; наплыў, вялікая маса, тлум’ (Гарэц., Др.-Падб.), польск. крак. nawalnica ’вялікі, раптоўны, моцны дождж’, паўн.-зах. nawalnica, nawałnica ’бура з градам, моцным ветрам і праліўным дажджом’, усх. ’дажджавая хмара’, славін.-кашуб. nωvωwlńica ’бура’. Беларуска-польская інавацыя, утвораная хутчэй за ўсё незалежна на абедзвюх тэрыторыях са спалучэння тыпу навальны дождж (nawalny deszcz) ’тс’, што ў сваю чаргу да навала (nawała) ’стыхія’; ’бура’, валі́ць ’ісці’ (пра ападкі) і пад., гл. Цыхун, Бел.-польск. ізал., 145–146.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Скло́ка ‘сварка, непрыязныя адносіны’ (ТСБМ), ‘калатня, гармідар; віхор, ураган’ (Ласт.), ‘моцны вецер з дажджом’: нахопітца склока да й пакруціць, паломіць усе збожэ (Сержп.). Параўн. укр. скло́ка ‘сварка’ (з рус., гл. ЕСУМ, 5, 276), рус. скло́ка ‘тс’, якое Якабсон (IJSLP, 1959, 1–2, 270) узводзіць да клок (гл.), параўн. таксама клаката́ць ‘сварыцца’ (Мат. Гом.), гл.; сюды ж склы́ка ‘лаянка, варожасць’ (Касп., Мат. Гом.), ‘сваркі, калатня’ (Растарг.), якое Трубачоў (Дополн., 3, 642) лічыць экспрэсіўным пераўтварэннем склока; хутчэй да клы́чыць ‘шкуматаць, блытаць; дражніць (злаваць)’, гл. Фасмер (3, 642) рус. склы́ка разглядае як дэрыват ад клык (гл.). Першасным значэннем трэба прызнаць ‘блытаць, круціць’, параўн. клочча ‘адходы пры апрацоўцы льну’ (гл.), рус. скло́чить ‘склычыць, пераблытаць’ (Ласт.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зне́сці¹, знясу́, знясе́ш, знясе́; знясём, знесяце́, знясу́ць; знёс, зне́сла і знясла́; знясі́; зне́сены; зак.

1. каго-што. Несучы, даставіць, спусціць уніз.

З. слоікі з варэннем у склеп.

2. каго-што. З сілай скінуць, зрушыць з чаго-н., адкуль-н.

Мост знесла (безас.) вадой.

Ураган знёс дах.

3. што. Разбурыць, разабраўшы, зняць з паверхні.

З. старую хату.

4. што. Тое, што і зняць (у 4 знач.).

5. каго-што. Прынесці з розных месц у адно (многае, многіх).

З. каменне ў кучу.

6. што. Адыходзячы, узяць з сабой, украсці.

З. чужую кнігу.

7. перан., што. Сцярпець, перанесці.

Моўчкі з. крыўду.

|| незак. зно́сіць, зно́шу, зно́сіш, зно́сіць.

|| наз. знос, -у, м. (да 3 знач.).

Стары дом ідзе на з.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зне́сці I сов.

1. (в одно место) снести́; (тяжёлые предметы — ещё) стащи́ть;

2. (сверху вниз) снести́; (тяжёлые предметы — ещё) стащи́ть;

3. (переписать, перенести вниз) снести́;

4. (разрушить) снести́; (ветром, водой — ещё) сорва́ть, унести́;

з. мост — снести́ мост;

урага́н знёс страху́урага́н снёс (сорва́л) кры́шу;

5. (срубить) снести́;

з. галаву́ — снести́ го́лову;

6. карт. снести́, сбро́сить;

7. (уходя, взять с собой, похитить) унести́;

з. чужу́ю кні́гу — унести́ чужу́ю кни́гу;

8. перен. (вытерпеть) снести́, перенести́, вы́нести, стерпе́ть;

з. паку́ты — перенести́ страда́ния

зне́сці II сов. (яйцо) снести́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

АСТУ́РЫЯС

(Asturias) Мігель Анхель (19.10.1899, г. Гватэмала — 9.6.1974),

гватэмальскі пісьменнік. У 1925—33 і з 1954 у эміграцыі. У 1945—70 на дыпламат. рабоце. Аўтар кн. «Легенды Гватэмалы» (1930), раманаў «Сеньёр Прэзідэнт» (1946, пра лац.-амер. дыктатуру), «Маісавыя людзі» (1949, сутыкненне гарманічнага свету індзейцаў з чужым светам паўн.-амер. цывілізацыі). У трылогіі «Моцны вецер» (1950), «Зялёны Тата» (1954), «Вочы пахаваных» (1960) панарама жыцця Гватэмалы 20 ст. Аўтар раманаў «Мулатка як мулатка» (1968), «Перадвелікодная пятніца» (1972), зб. апавяд. «Уік-энд у Гватэмале» (1956), кн. легендаў «Люстэрка Ліды Саль» (1967) і інш. Нобелеўская прэмія 1967.

Тв.:

El espejo de Zida sal y otros relatos. La Habana, 1988;

Рус. пер. — Избр. произв. Т. 1—2. М., 1988;

Маисовые люди;

Ураган. М., 1985.

т. 2, с. 59

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)