вось I ж., в разн. знач. ось;

пярэ́дняя в. — пере́дняя ось;

в. вярчэ́ння — ось враще́ния;

в. прае́кцыі — ось прое́кции;

в. паліты́чнага жыцця́ — ось полити́ческой жи́зни

вось II частица

1. указ. вот;

в. і ха́та — вот и дом;

ён хво́ры — в. чаму́ яго́ не віда́ць — он бо́лен — вот почему́ (поэ́тому) его́ не ви́дно;

2. усил. вот, -то;

гэ́тага в. я і хаце́ў — э́того вот (-то) я и хоте́л;

3. (при восклицании чаще в сочетании с дык) то́-то; вот так;

в. дык дзі́ва! — вот так чу́до!;

◊ в. табе́ і на! — вот тебе́ и на!;

в. табе́ раз! — вот тебе́ (те) раз!;

в. табе́ і... — вот тебе́ и...;

в. табе́ і ма́еш! — вот тебе́ и на!;

в. яно́ што! — вот оно́ что!

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

показа́ть сов.

1. паказа́ць; (проявить, обнаружить) праяві́ць, вы́казаць, вы́явіць;

2. юр. паказа́ць; (о свидетеле) пасве́дчыць; см. пока́зывать;

◊

он тебе́ пока́жет! ён табе́ пака́жа (дасць)!;

показа́ть на дверь паказа́ць на дзве́ры;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

попо́мнить сов., разг.

1. (не забыть) успо́мніць, прыпо́мніць;

2. (запомнить обиду) папо́мніць;

я тебе́ э́то попо́мню! я табе́ гэ́та папо́мню!;

◊

попо́мни (попо́мните) моё сло́во! папо́мні(це), успо́мні(це) маё сло́ва!

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Commenti fit opus ad deitatis opus

І да Божай дапамогі патрэбны спрыт чалавека.

И к Божьей помощи нужна сноровка человека.

бел. Божа,памажы, а сам не ляжы. Богу багаваць, а нам працаваць. Богу маліся, а сам працуй.

рус. На Бога надейся, а сам не плошай. Бог-то Бог, да и сам не будь плох. Богу молись, а к берегу гребись. Аминем/молитвой квашни не замесишь. Молитву твори, а муку клади.

фр. Aide-toi, le ciel t’aidera (Помоги себе сам, а небо поможет тебе).

англ. Put your trust in God but keep your powder dry (В Бога верь, а порох держи сухим).

нем. Gott gibt wohl die Kuh, aber nicht den Strick dazu (Вероятно, Бог даёт корову, но не верёвку к ней). Hilf dir selber, so hilft dir Gott (Помоги себе сам, так и Бог тебе поможет).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Тфу — выклічнік, імітуе плявок, пляванне для выказвання абурэння, незадаволенасці, злосці, расчаравання, часам здзіўлення і інш. (ТСБМ, Некр. і Байк., Бяльк., Федар. 4, Пятк. 3, Вруб.): усе яны проціў яго тфу! (Сержп. Прымхі), тху (Пятк. 2), птху (ТС), ту: ту на цябе! (Нас.), цю (тю): тю на тебе! (Растарг.), цьфу (Бяльк.). Параўн. укр. тьху, тьфу, тьфе, тфу, рус. тьфу, тфу, пфу, фу, польск. tfu, pfu; чэш. fuj, pfuj, pfy, pf pff, славац. tfi, pfi,fuj, славен. fȅj, fȕj, серб. фуј, пих, харв. fȕj, балг. фу, тю, макед. па. Гукапераймальныя ўтварэнні, якія перадаюць натуральныя гукі пры дзеянні, што першапачаткова мела культавы характар (Германовіч, Междом., 28). Для ўсх.-слав. тфу, тьфу няма падстаў дапускаць запазычанне, як гэта робіць Арол (4, 127), гл. Норман, IJSLP, 35–36, 176; параўн. у беларускім ідышы tfu, нова-в.-ням., н.-ням. pfui, франц. fi, ісп. puf, англ. fie, грэч. φῦ, φεῦ, лац. fū, тур. pu, puf (Фасмер, 4, 134; ЕСУМ, 5, 692; Сной₂, 162).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

капе́ц, -пца́ м.

1. (место для хранения овощей) бурт;

2. на́сыпь со сто́лбиком как межево́й знак;

3. разг. иску́сственный холм;

4. прост. (гибель, конец) кры́шка ж.;

тут табе́ і к. — тут тебе́ и кры́шка

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

покры́шка

1. (крыша) на́крыўка, -кі ж.;

2. (автомобильная и т. п.) пакры́шка, -кі ж., шы́на, -ны ж.; по́крыўка, -кі ж.;

3. (обложка) во́кладка, -кі ж.;

◊

чтоб тебе́ ни дна, ни покры́шки! бран. каб табе́ пу́ста было́!

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пу́сто нареч., безл., в знач. сказ. пу́ста;

в ко́мнате бы́ло пу́сто у пако́і было́ пу́ста;

◊

чтоб тебе́ пу́сто бы́ло! каб табе́ пу́ста было́!;

ра́зом гу́сто, ра́зом пу́сто (то гу́сто, то пу́сто) погов. то гу́ста, то пу́ста.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дзе́тка м., ср., ж., разг., ласк.

1. де́тка ж.;

2. (обращение старика к ребёнку или молодому человеку) каса́тик м., каса́тка ж.;

ты, дз., паслу́хай, што я табе́ скажу́ — ты, каса́тик (каса́тка), послу́шай, что я тебе́ скажу́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Кале́ць ’зябнуць, мерзнуць’ (БРС, ТСБМ, Нас., Шат.), ’дубець, карчанець’ (Нас.), ’здыхаць’ (Яруш.). Рус. бран., смал., цвяр., пск., наўг., вяц. і інш. колеть ’цвярдзець’ (у Даля без геаграфіі), (смал.) ’здыхаць’. Відаць, інавацыя ў бел. і шэрагу рус., пагранічных з беларускімі гаворках. Утворана аналагічна дубець, карчанець і да т. п. ад кол (гл.). Што датычыць семантыкі, асноўнае значэнне ’станавіцца цвёрдым’, адкуль і ’мерзнуць’ і ’здыхаць’. З вытворных слоў звяртае на сябе ўвагу калелая ў выразе калелая бярэ (Янк. БП), бадай яго каліэлая ўзела (Сержп. Грам.). У Насовіча калёлая тлумачыцца як наз. жан. р. са значэннем ’холад, дрыжыкі’: «Колѣлая цебе берець, на печь лѣзсшъ» (Нас., 242), колѣлый ’замёрзлы, азяблы’. Думаецца, што можна меркаваць пра беларускую інавацыю, паколькі дакладны адпаведнік быў адзначаны толькі Дабравольскім: колелая ’дрыжыкі, ліхарадка’. Не выключана, што тут эўфемістычная назва хваробы, параўн. рус. дыял. назву ліхаманкі колотуха. У такім выпадку значэнне магло развіцца натуральна на базе семем ’зябнуць’ і ’дрыжаць, трэсціся’ (параўн. і трасца ў аналагічных выпадках). Да статуса інавацыі параўн. рус. том. колеться ’зябіць, ліхаманіць’: «колется тебе всё, колется, хворатся».

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)