1. Утвараць характэрныя гукі пры жаванні, ядзе. Немец сядзеў за сталом на лаве, парэзваў нешта ножыкам і клаў у рот, жаваў і чаўкаў.Чорны.«Чаўкае, як свіння», — падумаў Славік, каб хоць як-небудзь прынізіць свайго непрыяцеля.Шамякін.//што і без дап. Есці, гучна прыцмокваючы. [За перагародкай], фарсіста закруціўшы спіраллю хвост, скуб з Віталькавых рук і смачна чаўкаў зелле ладны круглы парсючок.Палтаран.Казюк Клышэўскі смачна чаўкаў і ў той жа час урачыста адказваў на пытанні.Броўка.
2. Утвараць гукі, падобныя на тыя, што ўзнікаюць пры жаванні; чвякаць. Пад ботамі чаўкае набрынялая вадой зямля.Асіпенка.Боты такія мокрыя, што аж чаўкаюць у іх анучы.Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аппети́т апеты́т, -ту м.;
прия́тного аппети́та!сма́чнае́сці!;
с аппети́том(съесть и т. п.) з апеты́там, са сма́кам, (всласть) усма́к;
◊
во́лчий аппети́т во́ўчы апеты́т;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сы́канне, ‑я, н.
Дзеяннепаводлезнач.дзеясл. сыкаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. За адным, другім, трэцім махам каса як бы асвойталася з травою, з рукамі касца і ўжо не паказвала з травы носіка, а смачна, нават з нейкім сыканнем, уядалася ў гэтую падсаду і валіла роўны і прыгожы рад.Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
schmáusen
1.
viсма́чнае́сці, дагаджа́ць стра́ўніку
2.
vtе́сці (што-н.) з асало́дай; ла́савацца (чым-н.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Паспыта́ць ’паспрабаваць на смак’ (Бяльк., Касп., Бір.), паспы́так ’каштаванне, ці смачна’ (КЭС, лаг.; Нас.). Укр.поспита́ти ’пакаштаваць’, балг.опи́там ’паспрабаваць на смак ежу, напой’, н.-луж.pospytaś ’трохі паспрабаваць’, в.-луж.pospytować ’праводзіць доследы’. У іншых слав. мовах гэта лексема звязана са значэннем ’пытацца’, ’прасіць’, ’шукаць’, ’рабіць прапанову’. Да спытаць < пыта́ць < прасл.pytati/pitati з першасным значэннем ’кроіць, рэзаць, сячы’, г. зн. ’адразаючы, адсякаючы, даведвацца пра гэты прадмет’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
насто́йка, ‑і, ДМ ‑стойцы; Рмн. ‑стоек; ж.
1. Спіртны напітак, настоены на ягадах або травах. Паставіць настойку. Вішнёвая настойка. □ Перакуліўшы добры келіх .. настойкі і смачна закусіўшы грыбамі, Сабастыян быў цяпер у тым добрым настроі, калі хочацца чалавеку марыць.Сабаленка.
2. Тое, што і настой (у 1 знач.). Ёдная настойка. Валяр’янавая настойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ура́нні, прысл.
Абл. Раніцай. Амаль ніхто не спаў, бо ўсе ведалі, што ўранні пачнецца бой за Мінск.Мележ.Восень. Уранні дзеткам не так смачна і доўга спіцца, як увесну і ўлетку.Гарэцкі.Стала холадна, усё цела працялі дрыжыкі: і не так ад таго, што вада ўранні халодная, як ад трывогі — што там, за ракой?Кухараў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
кашэ́ль, ‑шаля, м.
1. Вялікая кашолка, звычайна з лучыны. Накласці сена ў кашэль. □ Данік рыдлёўкай падварочваў корч бульбы на градцы. □ Таня, сагнуўшыся, разграбала зямлю, вытрасала бульбіны і збірала іх у кашэль.Грамовіч.Бацька чапляе на плячо кашэль — вялікі, сплецены з дранак кош.Сачанка.
2.Абл. Тое, што і кашалёк. [Міхал] паскупеў і нават значна. Што ж? лепей з’есці не так смачна, Загнаць запас на хлеб, на сала, Абы капейка перапала, І лішні выгадаць рубель Ды палажыць яго ў кашэль.Колас.
•••
Плесці кашалі з лапцямігл. плесці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цмо́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Утвараць губамі гук, падобны гуку ўсмоктвання. Толік спаў і час ад часу смачна цмокаў губкамі.Пальчэўскі.Цмокалі на коней мужчыны, грукалі і скрыпелі вазы...Чорны.Каля плакатаў спыняліся людзі, чыталі, цмокалі языкамі, пасмейваліся.Броўка.
2.каго-што. Разм. Гучна цалаваць. Перш чым прыўзняцца, .. [Артур] ветліва і прыязна адразу ж пачаў цмокаць.. [Марыі] руку і тут жа падаў кветкі.Гроднеў.Ганна Макараўна гучна цмокала.. [Мішку] ў пульхную шчочку, туліла да сябе.Марціновіч.
3.што. Разм. Раскурваючы люльку, смактаць цыбук. Дзядзька Пракоп спяшліва хапаецца за сваю люльку, якая ледзь не пагасла, хуценька цмокае яе.Быкаў.Губы цмокалі цыбук.Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)