Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
пакале́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
1.(1і2ас.неўжыв.). Змерзнуць, замерзнуць — пра ўсіх, многіх.
2. Калець, мерзнуць некаторы час. Не хачу на сена лезці рана. Пастаю над рэчкай, пакалею.Свірка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прызя́бнуць ’прыхапіць лядком’: быстры речки призябнули, ручаёчки ни цекуць (Дзмітр.). Да зя́бнуць ’мерзнуць’ (гл.) < прасл.*zęb(nǫ)ti з пашырэннем семантыкі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Зя́бнуць ’мерзнуць’. Рус.зя́бнуть, польск.ziębnąć, в.-луж.zebać, чэш.zábnouti, славац.ziabnuť, славен.zę́bsti ’тс’, серб.-харв.зе́бнути, балг.зѐбна ’тс’. Ст.-рус.зябнути ’мерзнуць’ (XVI ст.). Параўн. ст.-рус.зябнути ’прарастаць’. Прасл.zęb‑nǫ‑ti. Параўн. літ.žem̃bti ’рэзаць’, žémbėti ’прарастаць’, алб.dhëmp ’баліць’. Фасмер (2, 11), Шанскі (2, З, 115–116) звязваюць з *zęb‑ і *zǫb‑ (гл. зуб, зябліва). Семантычна праз ’баліць’ (Скок, 3, 651) ці, больш верагодна, праз ’рыхтаваць пад зябліва’ > ’араць у халодную пару’ > ’мерзнуць’ (Трубачоў, ВЯ, 1957, 2, 89). І.‑е. корань, паводле Трубачова, *gʼen ’нарадзіцца’ з пашырэннем *‑bh‑; гл. у Покарнага, I, 369, *gʼembh‑. БЕР, 1, 629–630; Трубачоў, История терм., 153.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
склець, ‑е́ю, ‑е́еш, ‑е́е; незак.
Абл. Зябнуць, мерзнуць, стыць. [Сымон Мікуць:] Мы толькі ўдвух з канём былі сёння на полі. Дождж ідзе, а мы склеем удвух.Чорны.Склелі дрэвы, склелі будынкі. Ракаталі, заходзілася на марозе трактары.Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
frösteln
vimpме́рзнуць, кале́ць
mich fröstelt — мяне́ кало́ціць (ад хо́ладу), мяне́ зя́біць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
дубе́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
Мерзнуць, калець. — Ах, дзеткі мае, не людскае жыццё ў вас: і поначы трасіся, і на марозе дубей, і людзям назаляй.Лынькоў.// Цвярдзець, лубянець ад холаду. Паўкажушак дубее і стыне карой, вышчараецца люты мароз па-над ёй.Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стая́нне, ‑я, н.
Дзеяннеістанпаводледзеясл. стаяць (у 1–3, 6–8 знач.). Стаянне вады. □ Ад доўгага стаяння на месцы ў Міці пачалі мерзнуць ногі.Навуменка.Стоячы каля воза,.. [Ганна] бачыла так мала, ды і стаянне гэта надакучыла да ліха!Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зя́бнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; незак.
Мерзнуць, стыць. Падыходзіла зіма. Сыпаўся калючы сняжок, і сівер наганяў холад. .. Зяблі рукі. На пісьмовых уроках ручка вывальвалася з пальцаў.Чарнышэвіч.Ужо зусім змокла пілотка, зябла на ветры нядаўна астрыжаная галава.Быкаў.// Гінуць ад холаду; вымярзаць. Зябнуць пасевы ад марозу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мярзля́к, мерзля́к ’чалавек, вельмі адчувальны да холаду, марозу’, ’мёрзлы прадмет’, ’замёрзлы выступ гразі’, ’лядзяк’ (ТСБМ, Шат., Ян.; клец., Нар. лекс.; смарг., Сл. ПЗБ), мярзьля́чча ’мёрзлыя камякі’, ’мёрзлая гародніна’ (Бяльк., Растарг., ТС). Да мёрзлы < мерзнуць (гл.). Аб суфіксе ‑як гл. Сцяцко, Афікс. наз., 130–131.