ме́рзнуць, -ну, -неш, -не; мёрз, ме́рзла; -ні; незак.
1. Рабіцца вельмі халодным, калець, дубянець.
2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Гінуць ад марозу, вымярзаць.
|| зак. зме́рзнуць, -ну, -неш, -не; змёрз, зме́рзла; -ні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ме́рзнуць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
ме́рзну |
ме́рзнем |
| 2-я ас. |
ме́рзнеш |
ме́рзнеце |
| 3-я ас. |
ме́рзне |
ме́рзнуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
мё́рз |
ме́рзлі |
| ж. |
ме́рзла |
| н. |
ме́рзла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
ме́рзні |
ме́рзніце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
ме́рзнучы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ме́рзнуць несов.
1. мёрзнуть, замерза́ть; зя́бнуть;
ру́кі м. — ру́ки мёрзнут (зя́бнут, замерза́ют);
2. (гибнуть от холода) замерза́ть; (о растениях — ещё) мёрзнуть, вымерза́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ме́рзнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. мёрз, мерзла; незак.
1. Рабіцца вельмі халодным, калець, дубець; моцна адчуваць холад. Ад доўгага стаяння на месцы ў Міці пачалі мерзнуць ногі. Навуменка. — Падлівай цёплай вады, ато бо, яшчэ маці завецца! — дзіця мерзне, а яна і не дбае, — нездаволена камандавала бабка. Васілевіч.
2. Гінуць ад марозу, вымярзаць. Не мерзнуць кветкі ў цяпле. Аўрамчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ме́рзнуць ’адчуваць холад’, ’гінуць ад марозу’, ’рабіцца халодным, дубець’ (ТСБМ, Яруш., ТС, Сл. ПЗБ), мёрзлы ’зацвярдзелы, сапсаваны ад марозу’, ’вельмі халодны’ (ТСБМ). Укр. ме́рзнути, рус. мёрзнуть, ст.-рус. мьрзнути, польск. marznąć, каш. mʼařǫc, н.-луж. marznus, в.-луж. mjerznyc, чэш. mrznout, славац. mrznuť, славен. mŕzniti, серб.-харв. мр̏знути, макед. мрзне, балг. мръзна, ст.-слав. мръзнѫти. Прасл. mьrznǫti, якое з’яўляецца інхаатывам ад mьrzěti: ст.-бел. меръзки(й), меръзокъ (спачатку) ’халодны’, потым ’гадкі, агідны, брыдкі, непрыстойны’ (Булахаў, Гіст., 130–131), рус. мерзкий, серб.-харв. мр̏зак, чэш., славац. mrzký, mrziti і г. д., аснова якога з’яўляецца другой ступенню кораня morz‑ (гл. мароз). Зычны ‑z‑ у ёй узыходзіць да і.-е. *‑g̑‑ у аснове *merg̑‑, параўн. ірл. meirc ’згорнуты ў складкі’, с.-в.-ням. murc > новав.-ням. morsch ’гнілы, стары, трухлявы, паморхлы’ (Скок, 2, 472–3). Аб прагерм. marzjan — пранікненні з прасл. mьrzěti, morziti гл. Мартынаў (Лекс. взаим., 218–220). Гл. таксама мерзці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мерзнуць, стыць, застываць, зябнуць, калець, дубець, дубянець, заходзіцца; халадаць, карчанець, крэпнуць (разм.); склець (абл.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кале́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.
Мерзнуць, зябнуць.
К. на марозе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мёрзнуть несов. ме́рзнуць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зя́бнуть несов. ме́рзнуць, зя́бнуць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)