адысці́, адыду́, ады́дзеш, ады́дзе; адышо́ў, -шла́, -ло́; адыдзі́; зак.

1. Пакінуць ранейшае месца; ідучы, аддаліцца ад каго-, чаго-н.

Ён адышоў ад вогнішча на ўзгорак.

2. разм. Пайсці, адправіцца куды-н.

Дзеці адышлі ў майстэрню.

3. Перамясціцца, аддаліцца (пра падзеі, з’явы прыроды і пад.).

Ваенная хваля адышла на захад.

4. перан. Падняцца ў якіх-н. адносінах на вышэйшую ступень.

Сын не далёка адышоў ад бацькі.

5. Пакінуць свае ранейшыя пазіцыі; адступіць.

Казакі зняліся з пазіцыі і адышлі за Нёман.

6. перан. Перастаць займацца якой-н. справай, пакінуць ранейшы занятак; адхіліцца ад ранейшага кірунку ў рабоце, гутарцы, разважаннях і пад.; парваць сувязь з кім-, чым-н.; зрабіцца далёкім, чужым для каго-, чаго-н.

А. ад тэмы размовы.

А. ад літаратуры.

А. ад спраў.

7. Адстаць, аддзяліцца, перастаць шчыльна прылягаць да чаго-н.

Завесы адышлі.

8. Дайсці да звычайнага, нармальнага стану; перастаць хварэць, адчуваць недамаганне; зрабіцца зноў адчувальным, рухомым (аб змерзлых, здранцвелых частках цела); супакоіцца, прыйсці ў сябе пасля зведанага перапалоху, гневу, хвалявання і пад.

Янка ўжо адышоў ад разгубленасці.

Малая ўжо за гэты час адышла, адужала.

Рукі сагрэліся і адышлі.

9. Перайсці ва ўласнасць каго-н. другога.

Дом адышоў сыну.

10. Закончыцца, мінуць, перастаць існаваць; зрабіцца гісторыяй, мінуўшчынай, легендай.

Жніво адышло.

11. разм. Перастаць дакучаць, турбаваць.

Адыдзі!

Адысці на задні (на другі план) — страціць актуальнасць, стаць другарадным.

Адысці ў нябыт (у мінулае) — не астацца ў памяці людзей.

|| незак. адыхо́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць.

|| наз. адыхо́д, -у, М -дзе, м.; прым. адыхо́дны.

Адыходны промысел (уст.) — часовая, сезонная работа сялян па-за вёскай.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ро́зум, -у, М -е, м.

1. Здольнасць чалавека лагічна і творча мысліць, абагульняць вынікі пазнання.

Чалавек вялікага розуму.

Яна адрозніваецца і розумам, і прыгажосцю.

Прыродны р.

2. Разумовае развіццё, інтэлект.

Р. дыктаваў ёй зрабіць так.

Што галава, то р. (прыказка). Каб не твой р. ды не наша хітрасць, прапалі б усе на свеце (прымаўка). Па адзенні сустракаюць, а па розуму праводзяць (прыказка).

3. перан. Пра чалавека як носьбіта інтэлекту.

Лепшыя розумы чалавецтва (вялікія мысліцелі, вучоныя; высок.).

Ад (з) вялікага розуму (разм., іран.) — здуру, па дурасці.

Давесці да розуму каго (разм.) — тое, што і на розум наставіць.

Дайсці да розуму (разм.) — паразумнець, разабрацца ў чым-н.

Дайсці сваім розумам (разм.) — самастойна разабрацца ў чым-н.

Жыць сваім розумам (разм.) — прытрымлівацца сваіх поглядаў, быць самастойным ва ўсім.

Жыць чужым розумам (разм.) — прытрымлівацца чужых поглядаў, не маючы самастойнай думкі.

Звесці з розуму каго (разм.) —

1) давесці да страты розуму;

2) захапіць, зачараваць.

Яе прыгажосць звяла з розуму хлопца.

З розумам або з галавой (рабіць што-н.; разм.) — разумна, з веданнем справы.

З розуму сышло (разм.) — зусім забыў.

На розум наставіць (навесці) каго (разм.) — даць разумную параду, навучыць чаму-н. добраму.

Не пры сваім розуме хто (разм.) — не зусім нармальны псіхічна.

Прыйсці да розуму (разм.) — стаць разважлівым.

Пры сваім розуме хто (разм.) — у нармальным псіхічным стане.

Розум за розум заходзіць у каго (разм.) — не ў стане разумна разважаць, дзейнічаць з-за разгубленасці, мноства спраў.

Розуму не дабяру (разм.) — не магу зразумець, здагадацца.

Траціць розум

1) дурнець;

2) ад каго-чаго, надта захапляцца кім-, чым-н. (разм.).

Ці маеш ты розум? (разм.) — ці разумееш ты, што робіш?

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

хто, род., вин. каго́, дат. каму́, твор., предл. кім мест.

1. вопр. и относ. кто;

х. там ідзе́? — кто там идёт?;

той, х. пры́йдзе пе́ршым — тот, кто придёт пе́рвым;

х. што лю́біць — кто что лю́бит;

2. (с разделительным значением) кто;

х. пайшо́ў у тэа́тр, х. ў кіно́ — кто пошёл в теа́тр, кто в кино́;

3. неопр. кто́-нибудь, кто́-л., кто;

калі́ х. зо́йдзе...е́сли кто́-нибудь (кто́-л., кто) зайдёт...;

ма́ла х. — ма́ло кто; немно́гие;

х. куды́ — кто куда́;

х. папа́ла — кто попа́ло, любо́й;

х. каго́ — кто кого́;

х. б ні... — кто бы ни...;

х. яго́ ве́дае — почём знать, как знать; кто его́ зна́ет;

х. б там ні быў — кто бы ни был;

х. парася́ ўкраў, у таго́ ў вуша́х пішчы́цьпогов. на во́ре ша́пка гори́т

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

hit2 [hɪt] v. (hit)

1. біць;

hit smb. a heavy blow мо́цна каго́-н. уда́рыць

2. пацэ́льваць;

hit a target трапля́ць у цэль

3. закрана́ць за жыво́е;

He is hit in his pride. Яго самалюбства абражана.

hit home зачапі́ць за жыво́е;

hit on/upon smth. знайсці́, натра́піць; напа́сці, наткну́цца на што-н.;

hit the headlines зрабі́ць сенса́цыю;

hit the ceiling/roof infml раз’ю́шыцца;

hit the hay/sack ісці́ спаць;

hit the nail on the head праві́льна ўгада́ць, здагада́цца;

hit the road/trail infml выпраўля́цца ў даро́гу;

hit smb. (straight/right) in the eye кі́дацца ў во́чы каму́-н.

hit back [ˌhɪtˈbæk] phr. v. адказа́ць на ўдар, даць зда́чы; адказа́ць на напа́дкі тым жа

hit off [ˌhɪtˈɒf] phr. v. :

hit it off with smb. infml сябрава́ць з кім-н.

hit out [ˌhɪtˈaʊt] phr. v. (at) накі́двацца, напада́ць (на каго́-н.); бі́цца, лупі́ць без разбо́ру (каго́-н.)

hit up [ˌhɪtˈʌp] phr. v. : hit smb. up for smth. AmE, infml пазыча́ць; выпро́шваць у каго́-н. што-н.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

live2 [lɪv] v.

1. жыць, пражыва́ць;

Where do you live? Дзе вы жывяце?;

She lived for her son. Яна жыла дзеля сына;

live an active life жыць акты́ўным жыццём;

as long as I live паку́ль бу́ду жыць;

we live and learn век жыві́ – век вучы́ся;

Long live…! Няха́й жыве́ …!

2. вы́жыць, дажы́ць;

She lived to be 105. Яна дажыла да 105 гадоў.

live from hand to mouth ледзь зво́дзіць канцы́ з канца́мі

live down [ˌlɪvˈdaʊn] phr. v. загла́джваць (віну, памылку і да т.п.)

live off [ˌlɪvˈɒf] phr. v. жыць за чый-н. кошт; жыць з чаго́-н.

live on [ˌlɪvˈɒn] phr. v. = live off;

They lived on welfare of ₤40 a week. Яны жылі на дапамогу ў 40 фунтаў на тыдзень.

live through [ˌlɪvˈθru:] phr. v. перажы́ць (цяжкасці, небяспеку і да т.п.)

live up [ˌlɪvˈʌp] phr. v. (to) апраўда́ць спадзява́нні, абяца́нні

live with [ˌlɪvˈwɪð] phr. v.

1. знахо́дзіцца ў сужыцці́ (з кім-н.)

2. міры́цца (з чым-н.), цярпе́ць, трыва́ць

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

place1 [pleɪs] n.

1. ме́сца (у розных знач.);

a meeting place ме́сца для схо́даў, сустрэ́ч;

a place of birth ме́сца нараджэ́ння;

change places with smb. памяня́цца ме́сцамі з кім-н.;

move from place to place пераязджа́ць, перахо́дзіць з ме́сца на ме́сца;

save a place заня́ць ме́сца;

in places ме́сцамі;

In places, there was paint on the floor. Месцамі на падлозе была фарба.

2. мясцо́васць;

a country place се́льская мясцо́васць

3. паса́да, слу́жба

4. дом; жыллё;

Let’s have dinner at my place. Давай паабедаем у мяне дома.

5. sport месца;

He is in the second place. Ён на другі́м ме́сцы.

all over the place infml

1) усю́ды

2) у беспара́дку;

fall into place ста́віць на сваё ме́сца;

in the first/second place па-пе́ршае/па-друго́е;

in one’s place на чыі́м-н. ме́сцы;

in high places у высо́кіх ко́лах;

in place of smb. заме́ст каго́-н.;

out of place недарэ́чны;

put someone in their place паста́віць каго́-н. на ме́сца;

take place адбыва́цца, здара́цца

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

rub2 [rʌb] v.

1. (with) це́рці; це́рціся; націра́ць; паціра́ць;

She rubbed her hands in delight. Яна з задавальненнем пацерла рукі;

A cat was rubbing against my leg. Кот цёрся аб маю нагу.

2. выціра́ць (пыл і да т.п.); праціра́ць;

rub cups with a towel праціра́ць ку́бкі ручніко́м

rub shoulders with smb. вадзі́ць кампа́нію з кім-н.;

rub smb. up the wrong way BrE, infml раздражня́ць, злава́ць каго́-н.; гла́дзіць су́праць шэ́рсці;

rub smb.’s nose in it infml упіка́ць каго́-н за што-н.; рабі́ць папро́к

rub along [ˌrʌbˈəlɒŋ] phr. v. BrE, infml ла́дзіць, ужыва́цца;

We rubbed along very unhappily. Мы не змаглі ўжыцца.

rub down [ˌrʌbˈdaʊn] phr. v.

1. абціра́ць; выціра́ць;

rub oneself down with a towel вы́церціся ручніко́м

2. зачышча́ць

3. масажава́ць

rub in [ˌrʌbˈɪn] phr. v.

1. убіва́ць у галаву́, удзёўбваць

2. уціра́ць (мазь і да т.п.)

rub off [ˌrʌbˈɒf] phr. v. сціра́ць, счышча́ць;

rub the rust off счышча́ць іржу́

rub out [ˌrʌbˈaʊt] phr. v.

1. BrE сціра́ць, вычышча́ць (нанесенае алоўкам)

2. AmE, slang прышы́ць (забіць); зні́шчыць, вы́нішчыць

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

work2 [wɜ:k] v.

1. працава́ць, займа́цца (чым-н.);

work like a horse працава́ць як вол;

work at smth. займа́цца чым-н.; вывуча́ць што-н.

2. дзе́йнічаць; The plan won’t work. План нікуды не варты.

3. выкліка́ць, прыно́сіць;

work miracles рабі́ць цу́ды

4. прымуша́ць да пра́цы; прыво́дзіць у дзе́янне;

She works herself too hard. Яна прымушае сябе шмат працаваць.

5. вышыва́ць, займа́цца рукадзе́ллем

it won’t work! infml ≅ гэ́ты ну́мар не про́йдзе!;

work one’s will upon smb. навя́зваць каму́-н. сваю́ во́лю

work off [ˌwɜ:kˈɒf] phr. v.

1. пазба́віцца;

work off one’s excess weight сагна́ць лі́шнюю вагу́

2. спагна́ць (за крыўду);

work off one’s anger on smb. спагна́ць злосць на кім-н.

work out [ˌwɜ:kˈaʊt] phr. v.

1. спрацо́ўваць, быць паспяхо́вым;

How will things work out? Што з гэтага атрымаецца?

2. infml трэнірава́цца

3. распрацо́ўваць, выраша́ць (план, праблему і да т.п.)

4. (at) склада́ць;

The total works out at £10. Сума складае 10 фунтаў.

work up [ˌwɜ:kˈʌp] phr. v.

1. распрацо́ўваць; паляпша́ць

2. дамага́цца, заваёўваць;

work up a reputation заваява́ць рэпута́цыю

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

much

[mʌtʃ]

1.

more, most

2.

adj.

шмат

much money — шмат гро́шай

much time — шмат ча́су

3.

adv.

1) ве́льмі

much pleased — ве́льмі задаво́лены

I am much obliged to you — Я вам ве́льмі ўдзя́чны

2) куды́

much better — куды́ ле́пшы

3) ама́ль; блізу́

much of a size (a height) — ама́ль тако́га са́мага паме́ру (ама́ль тако́е са́мае вышыні́)

This is much the same as the others — Ама́ль такі́ са́мы, як і і́ншыя

4.

n.

1) шмат што, шмат чаго́

Much of this is not true — Шмат што з гэ́тага няпра́ўда

2) to make much of — высо́ка цані́ць, шанава́ць; быць высо́кае ду́мкі аб кім-чым

3) not much of a — ня ве́льмі до́бры, слабы́

He is not much of an artist — Невялі́кі зь яго́ маста́к

4) too much for — не пад сі́лу

The work is too much for him — Пра́ца яму́ не пад сі́лу

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

hang2 [hæŋ] v.

1. (hung) вісе́ць

2. (hung) ве́шаць

3. (hanged) паве́сіць, пакара́ць

hang a left/right AmE павярну́ць нале́ва/напра́ва;

hang by a hair/thread ліпе́ць на валаску́ (пра жыццё чалавека);

hang (on) in there infml трыма́цца з усяе́ сі́лы; упа́рціцца, упіра́цца;

hang on smb.’s words/on smb.’s every word ува́жліва слу́хаць каго́-н., лаві́ць ко́жнае сло́ва каго́-н.;

hang tough AmE упа́рціцца, упіра́цца

hang about [ˌhæŋəˈbaʊt] phr. v. BrE, infml

1. швэ́ндацца, сно́ўдацца, бадзя́цца, валэ́ндацца без спра́вы

2. мару́дзіць

3. чака́ць (пэўны час);

Hang about! I’ve got something to tell you. Пачакай! Мне трэба нешта табе сказаць;

hang about with smb. право́дзіць шмат ча́су з кім-н.

hang around [ˌhæŋəˈraʊnd] phr. v. infml быць, застава́цца непадалёку/недалёка; трыма́цца паблі́зу;

You hang around here in case you are needed. Будзь непадалёку на той выпадак, калі ты спатрэбішся;

hang around with smb. infml право́дзіць шмат ча́су з кім-н.

hang back [ˌhæŋˈbæk] phr. v. заста́цца на ме́сцы, калі́ і́ншыя пайшлі́;

hang back from smth. не адва́жвацца, не асме́львацца на што-н.; бая́цца чаго́-н.

hang on [ˌhæŋˈɒn] phr. v.

1. трыма́цца; учапі́цца

2. чака́ць (пэўны час);

Hang on, I’ll be back in a minute. Пачакай, я вярнуся праз хвіліну.

3. чака́ць каля́ тэлефо́на, не ве́шаць тру́бку

4. насто́йліва праця́гваць рабі́ць (што-н.) у склада́ных абста́вінах;

hang on smth. зале́жаць ад чаго́-н.;

hang on to smth.

1) мо́цна трыма́цца за што-н.

2) infml трыма́ць, не прадава́ць ці не аддава́ць што-н.

hang out [ˌhæŋˈaʊt] phr. v. infml пастая́нна быва́ць (дзе-н.), ба́віць час (у якім-н. месцы)

let it all hang out infml пуска́ць усё на самацёк; расказа́ць усё не то́ячыся

hang over [ˌhæŋˈəʊvə] phr. v. застава́цца, праця́гвацца (пра што-н. непрыемнае, пагрозу і да т.п.)

hang together [ˌhæŋtəˈgeðə] phr. v.

1. до́бра падыхо́дзіць, пасава́ць, адпавяда́ць

2. трыма́цца ра́зам, падтры́мліваць адзі́н аднаго́ (пра людзей)

hang up [ˌhæŋˈʌp] phr. v. пакла́сці тэлефо́нную тру́бку, спыні́ць тэлефо́нную размо́ву;

hang smth. up infml пераста́ць рабі́ць што-н.;

hang up on smb. infml кі́нуць тэлефо́нную тру́бку, перарва́ць размо́ву рапто́ўна

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)