◎ Пех ’чалавек, якога трэба падштурхоўваць да працы, справы’ (Нас.). Насовіч (413) выводзіць гэтае слова з nixaifb — народная этымалогія. Параўн., аднак, славен. pęh ’стома, стомленасць’. pęhati ’слабець’, pehati se ’старацца, працаваць, клапаціцца’, pehdta, pehočci ’стомленасць’, сюды ж ц.-слав. опЬшатн ’слабець, марнець; бяднець’, рус. опешать ’збяднець’, ’моцна стаміцца і захварэць’, ’перастаць быць дзейным, актыўным; страціць сілы, энергію’, ст.-чэш. pešeti ’слабець, чэзнуць; сумаваць’, н.-луж. pešak ’стары грыб’ і інш., якія можна ўзвесці да прасл. *pešati, роднаснага літ. pežti, pežti ’мець хворы выгляд’ (Бязлай, 3, 21). Махэк₂ (446) дапускае страту звонкасці ў слав. *pezjałi > pes‑jati > *peśati.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
dociągnąć
dociągn|ąć
зак. дацягнуць;
~ąć do końca tygodnia — дацягнуць да канца тыдня;
chory nie ~ie do wieczora — хворы не дацягне (працягне) да вечара
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
смяро́тна прысл
1. tödlich;
смяро́тна пара́нены tödlich verwúndet;
смяро́тна хво́ры tódkrank, auf den Tod krank;
2. перан tödlich, über die Máßen;
смяро́тна сумава́ць tödlich lángweilen, sich zum Sterben lángweilen;
смяро́тна ненаві́дзець каго-н j-n tödlich [bis auf den Tod] hássen;
смяро́тна стамі́цца tódmüde sein
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
ле́кі, ‑аў; адз. няма.
Разм.
1. Лякарства. Прыехаў у маёнтак новы доктар з поўным сундуком усякіх лекаў. Якімовіч. Дзеда ўлажылі ў пасцель, паставілі на тумбачку бутэлечкі з лекамі, шклянку з вадой. Хомчанка. // перан. Пра сродак, які дапамагае перажыць што‑н. непрыемнае. Хто мае права залазіць у чужую душу? Асабліва, калі няўпэўнена, што словы твае будуць лекамі. Чорны.
2. Дзеянне паводле знач. дзеясл. лячыць і лячыцца; лячэнне. Доктар больш не гаварыў і, назваўшы настаўніка, перадаў яму, што хворы павінен застацца на лекі ў бальніцы. Нікановіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нездаро́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Які недамагае, хварэе на што‑н.; хворы. [Падліпскі:] — Дадому вярнуўся нездаровы і нядужы, тыдні тры адляжаў у пасцелі. Адамчык. — Паедзем сёння, — стаяла на сваім Надзейка. — Дома нас чакаюць, дый Сымонка нездароў. Гурскі. // Які сведчыць аб нездароўі. Лялькевіч выпіў, з’еў гарачай бульбы, і бледны твар яго пакрыўся нездаровымі чырвонымі плямамі. Шамякін.
2. Шкодны для здароўя. Нездаровы клімат. □ Загорскі абводзіў вачыма каморку. Нездаровая. Пад самым дахам. Улетку, відаць, горача, узімку холадна. Караткевіч.
3. перан. Шкодны ў грамадскіх і маральных адносінах. Нездаровыя настроі. Нездаровая крытыка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стацыяна́рны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае пастаянную арганізацыю і месцазнаходжанне; не перасовачны. Стацыянарная бібліятэка. □ З кожным годам .. паляпшаецца кінаабслугоўванне насельніцтва, пашыраецца сетка перасовачных і стацыянарных установак. «Звязда». Як рабіць клеткі для стацыянарнага ўтрымання баброў, Малінін ведаў. Масарэнка.
2. Які знаходзіцца на лячэнні ў бальніцы, не амбулаторны (пра хворага). Стацыянарны хворы. // Які абслугоўвае такіх хворых. На Горкай знаходзіўся стацыянарны шпіталь брыгады, і не адзін партызан .. залечваў тут свае раны. Шчарбатаў.
3. Спец. Умацаваны нерухома, не перасовачны. Стацыянарны рухавік.
4. Спец. Пастаянны, нязменны. Стацыянарнае электрычнае поле.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ill2 [ɪl] adj.
1. хво́ры;
be ill хварэ́ць;
fall ill захварэ́ць
2. дрэ́нны, ке́пскі, благі́;
ill effects згу́бныя вы́нікі;
ill feeling(s) варо́жасць;
ill fortune няшча́сце;
ill health сла́бае здаро́ўе;
ill humour/temper дрэ́нны настро́й/хара́ктар;
ill luck нешанцава́нне; няўда́ча;
ill will непрыя́знасць, нядобразычлі́васць
♦
ill at ease не па сабе́
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
dúrchkommen
* vi (s)
1) прахо́дзіць, праязджа́ць, прабіра́цца
2) прабі́цца; зве́сці канцы́ з канца́мі; вы́йсці з ця́жкага стано́вішча
glückliсh ~ — уда́ла адкруці́цца
der Kránke wird ~ — хво́ры папра́віцца
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
niezdrowy
niezdrow|y
1. нездаровы, хворы; хваравіты;
~a wyobraźnia — нездаровае (хворае) уяўленне;
2. нездаровы; шкодны для здароўя;
3. перан. нездаровы; хваравіты;
~a atmosfera — нездаровая атмасфера
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
crazy
[ˈkreɪzi]
adj.
1) звар’яце́лы, псыхі́чна хво́ры, ненарма́льны
2) вар’я́цкі (напр. ду́мка, ўчы́нак), шалёны, неразу́мны; дзі́кі
3) informal ве́льмі энтузіясты́чны, захо́плены чым
She is crazy about modern art — Яна́ захо́пленая мадэ́рным маста́цтвам
4) нямо́цны, кво́лы; нездаро́вы, хі́сткі
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)