хво́ры

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. хво́ры хво́рая хво́рае хво́рыя
Р. хво́рага хво́рай
хво́рае		 хво́рага хво́рых
Д. хво́раму хво́рай хво́раму хво́рым
В. хво́ры (неадуш.)
хво́рага (адуш.)		 хво́рую хво́рае хво́рыя (неадуш.)
хво́рых (адуш.)
Т. хво́рым хво́рай
хво́раю		 хво́рым хво́рымі
М. хво́рым хво́рай хво́рым хво́рых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

хво́ры

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, субстантываваны, ад’ектыўнае скланенне

адз. мн.
м. -
Н. хво́ры хво́рыя
Р. хво́рага хво́рых
Д. хво́раму хво́рым
В. хво́рага хво́рых
Т. хво́рым хво́рымі
М. хво́рым хво́рых

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

хво́ры

1. прил., прям., перен. больно́й;

х. чалаве́к — больно́й челове́к;

~рае сэ́рца — больно́е се́рдце;

~рае самалю́бства — больно́е самолю́бие;

2. в знач. сущ. больно́й;

◊ валі́ць з ~рай галавы́ на здаро́вую — вали́ть с больно́й головы́ на здоро́вую

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

хво́ры, -ая, -ае.

1. Які хварэе на якую-н. хваробу.

Х. дзед.

Хворае дзіця.

2. Пашкоджаны хваробай (пра цела і яго часткі).

Хворае сэрца.

Хворыя ногі.

3. Які сведчыць аб хваравітым стане, аб хваробе.

Х. выгляд.

4. Ненатуральны, празмерны, ненармальны.

Хворае ўяўленне.

5. у знач. наз. хво́ры, -ага, м., хво́рая, -ай, ж., мн. хво́рыя, -ых. Чалавек, які хварэе (у 1 знач.).

Прыём хворых.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

хво́ры, ‑ая, ‑ае.

1. Які хварэе на якую‑н. хваробу. Хворы кухар стагнаў на ложку ў сваёй каморцы. Гарэцкі. / у знач. наз. хво́ры, ‑ага, м.; хво́рая, ‑ай, ж. Пра чалавека. Агледзеўшы хворага, Наташа пераканалася, што яе дапамога сапраўды была тэрмінова неабходная. Краўчанка. Дактары па два разы на суткі прыходзілі да хворай. Пальчэўскі.

2. Пашкоджаны хваробай (пра цела і яго часткі). Цягнучы хворыя ногі ў валёнках, ідзе да Юркі бабуля. Брыль. [Люба] памачыла халоднай вадой хворае месца і завязала хустку. Чорны. Голас чароўны з тугою звінеў Пра птушку маленькую з хворымі грудкамі. Панчанка. // перан. Растрывожаны, неспакойны. Далёкае неба, сіняе неба!.. Чаму не асушыш нашы горкія слёзы? Не супакоіш хворую душу і сэрца? Колас. // Які сведчыць аб хваробе, хваравітым стане. Сымоніха.. ціха, слабым, хворым голасам кажа: — Сымонка! што ты робіш? Бядуля. // Пашкоджаны хваробай (пра расліны і іх плады). [Андрэй] бачыў перад сабою.. Калхіду — гнуткае трапяткое трысцё, хворыя лясы, ўзвышшы курганоў. Самуйлёнак. // (звычайна з адмоўем «не») у знач. вык. Разм. Магчы, быць здольным (зрабіць што‑н.). [Гарлахвацкі:] Ты б рамізніка ўзяла. [Анна Паўлаўна:] Не хворы і сам занесці. Крапіва.

3. Ненатуральны, ненармальны, празмерны. Хворае.. ўяўленне [Вялічкі] ўзнімала аслабелыя сілы да раптоўных парываў, якія тут жа ападалі. Чорны.

•••

Венерычны хворы — той, хто хварэе венерычнай хваробай.

Валіць (зваліць) з хворай галавы на здаровую гл. валіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

здыхо́цце

‘слабы, нядужы, хворы чалавек’

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, ніякі род, 1 скланенне

адз.
Н. здыхо́цце
Р. здыхо́цця
Д. здыхо́ццю
В. здыхо́цце
Т. здыхо́ццем
М. здыхо́цці

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

рэцыпіе́нт

‘хворы’

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. рэцыпіе́нт рэцыпіе́нты
Р. рэцыпіе́нта рэцыпіе́нтаў
Д. рэцыпіе́нту рэцыпіе́нтам
В. рэцыпіе́нта рэцыпіе́нтаў
Т. рэцыпіе́нтам рэцыпіе́нтамі
М. рэцыпіе́нце рэцыпіе́нтах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

хво́рый прост. хво́ры;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

іпахо́ндрык, -а, мн. -і, -аў, м.

Хворы на іпахондрыю.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

хро́нік, -а, мн. -і, -аў, м. (разм.).

Хранічны хворы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)