Аме́ла ’Viscum album’ (БРС, Сцяшк., Кіс., БелСЭ), амяла ’Festuca orientalis’ (Кіс., Інстр., Шат.), ’Poa trivialis’ (Кіс.), омела (КСТ), укр. омела, рус. омела, чэш. jmelí, славац. omela, польск. jemioła, н.-луж. jemjoł, балг. имел, серб.-харв. ѝмела, славен. imela, mela. Прасл. *omela/ьmela ∼ літ. ãmalas, лат. amals, Траўтман, 7. Славянскія паралелі звязваюць з jęti, jьmǫ + ela (як bъč‑ela ’пчала’) (Брукнер, KZ, 45, 296). Вельмі праблематычна, улічваючы, што балтыйскія прыклады сведчаць аб балта-славянскай інавацыі. Параўн. Хэмп, ЗФЛ, 14, I, 1971, 253–255, які рэканструюе праславянскія формы *omela/*jemelьje: адсюль фанетычныя і марфалагічныя варыянты ў жывых славянскіх мовах. Паводле Хэмпа (там жа, стар. 255), прасл. omelá (*amélā) генетычна звязана з лац. amārus ’горкі, едкі, востры’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скле́ць ‘зябнуць, мерзнуць, стыць’ (ТСБМ; кіраў., Нар. сл.), ‘гібець, чэзнуць’ (ТС). Параўн. укр. дыял. склі́ти ‘чэзнуць, уміраць’, славен. skleti, skeleti ‘прычыняць востры рэзкі боль’. Паводле Бязлая (Eseji, 106), з прасл. *tъsklěti, рэфлексы якога захаваліся ва ўкр. тоскли́вий, рус. тоскли́вый, польск. ckliwy, н.-луж. tesliwy, чэш. tesklivý. Сюды ж рус. скли́во ‘млосна, моташна’, цкли́во ‘тс’, польск. ckliwo ‘моташна, нудна’, славац. cklivo ‘тс’, што ўзыходзяць да *tъska ‘сум, гора’ (гл. таскаваць). Гл. Фасмер, 4, 642; Слаўскі, 1, 106; ЕСУМ, 5, 276–277. Шывіц–Дулар (Зб. Лекаву, 318–323) мяркуе, што ў аснове славенскага дзеяслова назоўнік *kъlъ ‘расток’ і ‘зуб’ (гл. ікол), ад якога ўтвораны дзеясловы *kъlěti і *kъkiti, што маюць адпаведныя формы з рухомым s‑. Параўн. скліць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ушчыкну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., каго-што і без дап.
1. Пальцамі сціснуць скуру да болю. Зайчык нібы незнарок прытуліўся да Ганны, раптам ушчыкнуў яе за бок. Мележ. [Хлопчык:] «Не дай бог [Хрысціна] злая! Калі не ўдасца адлупцаваць, дык хоць ушчыкне, але так, што аж іскры з вачэй пасыплюцца». Гурскі. // перан. Рэзка працяць (пра холад, мароз). Калі выйшаў [Мацей] на ганак, востры халадок прабраўся пад полы і ўшчыкнуў за калені. М. Стральцоў.
2. Шчыпком аддзяліць, адарваць. Паклаўшы на стол скібку хлеба, ад якой ушчыкнула і ўкінула сабе ў рот каліўца, .. [маці] ціха і знясілена расказвала дзецям пра сваё няўдалае падарожжа. Ус. А Аленцы гэтак хацелася есці, і яна неўзаметку ад сястры ўшчыкнула крошачку [хлеба] і ўкінула ў рот. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
cięty
cięt|y
1. сечаны; рэзаны;
2. колкі; з’едлівы; востры
~e pióro — вострае пяро;
~a odpowiedź — дасціпны (трапны) адказ;
być ~ym na kogo — мець зуб на каго;
rana ~a — сечаная рана;
~e bańki мед. банькі
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
stitch1 [stɪtʃ] n.
1. шыво́к, шво;
put stitches into a wound зашыва́ць ра́ну
2. во́чка (у вязанні);
drop a stitch спусці́ць во́чка
3. во́стры боль у баку́
♦
a stitch in time saves nine за́хады трэ́ба рабі́ць своечасо́ва;
not have a stitch on : He hasn’t a dry stitch on him. Ён прамок да ніткі;
be in stitches infml захо́дзіцца ад сме́ху, смяя́цца да ко́лікаў
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
nice [naɪs] adj.
1. прые́мны, мі́лы, сла́ўны, до́бры;
a nice smile прые́мная ўсме́шка;
a nice day до́бры/паго́длівы дзень;
that’s very nice of you гэ́та ве́льмі ласка́ва з ва́шага бо́ку;
it’s been nice meeting you прые́мна было́ з ва́мі пазнаёміцца
2. iron. до́бры, до́бранькі;
This is a nice mess you’ve got us into! У добрую ж гісторыю вы нас уцягнулі!
3. то́нкі, во́стры;
a nice distinction то́нкае адро́зненне;
a nice shade of meaning то́нкае адце́нне ў значэ́нні;
a nice ear то́нкі/во́стры слых
4. склада́ны, ця́жкі; які́ патрабуе вялі́кай дакла́днасці, асцяро́гі і даліка́тнасці;
a nice point of law склада́нае юрыды́чнае пыта́нне
5. : The porridge was nice and hot. Аўсяная каша была па-сапраўднаму гарачая;
The bus is going nice and fast. Аўтобус ідзе даволі хутка.
♦
as nice as pie ве́льмі до́бры, ве́тлівы, прыя́зны, абыхо́длівы; ≅ хоць (ты) да ра́ны кладзі́
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
рабро́, ‑а; мн. рэбры, ‑аў; н.
1. Дугападобная вузкая косць, якая ідзе ад хрыбетніка да грудной косці. Конь раней угнуў галаву, рэбры пад яго скурай захадзілі ходырам. Чорны.
2. Частка каркаса якога‑н. збудавання, прадмета, часцей выгнутая. Мужчыны звязвалі з жэрдак рэбры лодкі. Маўр. На рацэ ляжалі ў вадзе разадраныя выбухам фермы чыгуначнага моста і побач з імі прыгожа свяціліся рэбры новых пралётаў. Савіцкі.
3. Лінія перасячэння дзвюх плоскасцей. Рабро куба. Рабро піраміды. // Вузкі востры край чаго‑н. То прыгладзіць [муляр] гліну, то рабром [кельмы] зрэжа гурбяк на атынкаванай сцяне, то вострым кончыкам падчэпіць і адкіне кавалак старога тынку. Нядзведскі. // Вузкая старана якога‑н. прадмета (па яго даўжыні). Рабро цагліны. Рабро далоні. Ставіць дошку на рабро.
•••
Адны рэбры — вельмі худы, благі.
Палічыць рэбры гл. палічыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рабы́, ‑ая, ‑ое.
1. Не адной масці, пярэсты. Рабая свіння. □ Рабы .. [сабака] Пірат ляжыць побач са мною, выцягнуўшы да вогнішча дзве чыстыя лапы. Карамазаў. // Не аднаго колеру, пярэсты, з плямамі іншага колеру. Рабая посцілка. □ У зялёным гушчары, Дзе мох сцелецца рабы, Паспрачаліся грыбы. Танк. Справа на ўзгорку стаяў рабы ад ваеннай маскіроўкі будынак, глухі і пануры. Асіпенка.
2. З рабаціннем. Нос востры і ўвесь твар — адно рабацінне. Нават на руках рабацінне, — от да чаго [Лявон] быў рабы! Чарнышэвіч. Выглядаў .. [Верас] непрывабна: высокі, крыху сутулы, крыху рабы з воспы. Дамашэвіч. / у знач. наз. рабы́, ‑ога, м.; раба́я, ‑ой, ж. Назаўтра на рэчку я не пайшоў. Не хацелася болей сустракацца з рабым. Якімовіч.
3. З рабаціннем, дробным хваляваннем (пра паверхню вады). Дрэвы сыпалі на бліскучы асфальт, на рабыя лужыны вялае парыжэлае лісце. Адамчык.
•••
Абое рабое гл. абое.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
pain
[peɪn]
1.
n.
боль -ю m., цярпе́ньне n.
to be in pain — адчува́ць боль; цярпе́ць
a sharp pain in one’s back — во́стры боль у сьпі́не
on or under pain of — пад пагро́зай чаго́-н.
pain in the neck, Sl. — даку́члівы чалаве́к або́ рэч
2.
v.
1) рабі́ць балю́ча, спрычыня́ць боль; му́чыць каго́
2) бале́ць
•
- pains
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
кру́пный
1. буйны́;
кру́пный рога́тый скот буйна́я рага́тая жывёла;
кру́пные де́ньги буйны́я гро́шы;
2. (большого масштаба) буйны́;
кру́пным пла́ном кино буйны́м пла́нам;
кру́пная промы́шленность буйна́я прамысло́васць;
3. (значительный) выда́тны;
кру́пный учёный выда́тны вучо́ны;
4. (важный, значительный) вялі́кі; зна́чны; мо́цны; во́стры;
кру́пные собы́тия вялі́кія (зна́чныя) падзе́і;
кру́пная ссо́ра мо́цная сва́рка;
◊
кру́пный разгово́р рэ́зкая (во́страя) размо́ва;
5. (полный — о ребёнке, лице) обл. бучны́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)