задзьму́ць ​1, ‑дзьму, ‑дзьмеш, ‑дзьме; зак., што.

Дзьмучы, затушыць. Задзьмуць свечку.

задзьму́ць ​2, ‑дзьму, ‑дзьмеш, ‑дзьме; зак.

Пачаць дзьмуць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сапці́, -пу́, -пе́ш, -пе́; -пём, -пяце́, -пу́ць; соп, сапла́, -ло́; -пі́; незак.

1. Цяжка дыхаючы, утвараць гукі з прысвістам.

С. носам.

2. Дзьмуць у што-н. (звычайна пра дудку, жалейку; разм.).

|| наз. сапе́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

паса́ты

(гал. passaat)

устойлівыя трапічныя вятры, якія дзьмуць ад субтропікаў у бок экватара.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

зала́дзіць², -джу, -дзіш, -дзіць; зак., з інф., што і без дап. (разм.).

1. Паўтараючыся, гаварыць адно і тое ж.

Заладзіў і вярзе адно і тое ж.

2. Пачаць зацяжна ісці (пра дождж), дзьмуць (пра вецер).

Заладзіў дождж надоўга.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адшрубава́ць, ‑бую, ‑буеш, ‑буе; заг. адшрубуй; зак., што.

Адняць, зняць, верцячы, круцячы па вінтавой нарэзцы; адкруціць. Вадзік адшрубаваў ніпель камеры, і хлопцы па чарзе пачалі дзьмуць. Гамолка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

падзьму́ць, ‑му, ‑меш, ‑ме; ‑мём, ‑мяце; зак.

1. Пачаць дзьмуць. З лесу падзьмуў свежы ветрык. Бядуля. З раніцы захмарылася, падзьмуў моцны вецер. Лось. / у безас. ужыв. Ад ракі падзьмула халадком. Бяганская. І падзьмула свежым раннем, Лугам, соснамі, жыццём! Агняцвет.

2. Дзьмуць некаторы час. [Прыстром] узяў на далонь камяк зямлі, памяў яго, падкінуў угору, нават падзьмуў на яго. Шынклер. — Што, што? — яна падзьмула ў трубку, патрэсла яе, зноў прыклала да вуха. Савіцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

падзіма́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Дзьмуць злёгку або час ад часу. Цёплы ветрык падзімаў у шчыліну між бярвення. Лынькоў. Ноч. Доўгая, асенняя. У твар час ад часу падзімае прыемнай прахалодай. Навуменка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Веяць ’ачышчаць збожжа ад мякіны’; ’дзьмуць, абдаваць павевамі што-небудзь’ (КТС, БРС, Касп., Яруш., Шат.), ве́яты ’веяць збожжа’ (Выг.). Укр. ві́яти ’веяць, дзьмуць’; ’ачышчаць збожжа’; ’віляць (хвастом)’, рус. веять ’дзьмуць, абдаваць паветрам’; ’ачышчаць збожжа’, ст.-рус. вѣяти ’тс’, польск. wiać ’дзьмуць’; ’ачышчаць збожжа пры дапамозе ветру’; ’уцякаць, знікаць’, каш. vjåuc ’веяць’, в.-луж. wěć ’веяць, ачышчаць збожжа’, чэш. váti (< vějati) ’тс’, славац. viať ’ачышчаць збожжа’; ’віцца (аб флагу)’, славен. vẹ̑jati ’ачышчаць збожжа, веяць’, серб.-харв. ве̏јати ’ачышчаць збожжа’, ви̏јати ’веяць, развейвацца’; ’веяць збожжа’, макед. вее ’веяць, дзьмуць; развейвацца, несці, гнаць (аб ветры) ’; ’ачышчаць збожжа’, балг. вея ’дзьмуць; аддзяляць зерне ад мякіны пры дапамозе ветру’, ст.-слав. вѣꙗти ’веяць’. Прасл. vě‑jati. Роднаснае з літ. vė́tyti, лат. vētīt ’веяць (зерне)’, грэч. ἄϜησι ’вее’, лац. ventus ’вецер’, гоц. waian ’веяць’, ірл. do‑in‑fethim ’удуваю’, ст.-інд. vā́lti, vā́yati ’дуе, раздувае’, авест. vāiti ’вее’ < і.-е. *uē(i)‑. Гл. таксама Траўтман, 345; Праабражэнскі, 110; Фасмер, 1, 310; Брукнер, 610; Махэк₂, 678; БЕР, 1, 141; Скок, 3, 588; Шанскі, 1, В, 84; КЭСРЯ, 58; Выгонная, Лекс. Палесся, 79–83.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Надзіма́нкі ’пацеркі, пустыя ўсярэдзіне’ (навагр., Нар. сл., маст., Сцяшк.), надыманні ’каралі’ (рэч., Мат. Гом.). Ад надзімаць, надмаць, да дзьмуць (гл.); форма з ‑дым‑ адпавядае хутчэй за ўсё ітэратыву ад дзеяслова дзьмуць, параўн. надымацца ’надувацца’ (Нас.), польск. dymać, nadymać ’дуць, надуваць’, чэш. dymali, nadymali ’тс’, гл. Махэк₂, 124.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сяле́таць ’дзьмуць’ (Сцяшк. Сл.). Няясна; магчыма, таго ж паходжання, што і сялітаваць ’спяшацца’ (Касп.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)