3) здабы́ча f.; то́ня f. (уло́ў ад аднаго́ за́кіду не́рата)
4) informal трафе́й -я m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Сту́жка ‘палоска матэрыі’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Шат., Касп., Сл. ПЗБ, Бяльк., Сцяшк., Мядзв.), ‘абрэзак тканіны’ (Ян.), сту́жкі ‘завязкі фартуха’ (Жд. 1), ‘вузкая палоска лазы, лыка’ (навагр., Сл. ПЗБ). Параўн. укр.дыял.сту́жка ‘істужка, тасёмка’, стараж.-рус.сътуга ‘звязка, скрэпа’, польск.wstęga, wstąžka, чэш.stužka, славац.stuha, stužka, славен.stogla ‘шнурок для чаравікаў’. Прасл.*vъs‑tǫga ‘падвязка для абуўкі’, да *tegnǫti ‘цягнуць’ (Брукнер, 635). Карскі (Белорусы, 146) меркаваў, што слова занеслі ў Беларусь славакі (т. зв. каробачнікі), якіх называлі венграмі, што цяжка давесці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мочка1 ’ніжняя мясістая частка вуха’ (ТСБМ). Укр.мочка, рус.мочка ’тс’, ст.-рус.мочка ’тс’ (XVII ст.), якія з мъчъка < мкнути < (про)‑мкнути ’працягнуць’ у выніку чаргавання ъ : ы, параўн. прымыка́ць (Міклашчыч, 206; Праабражэнскі, 1, 563; Фасмер, 2, 666; Булахоўскі, ВП, 3, 418).
Мочка2 ’раменная ці вяроўчаная пятля, якой прывязваецца пуга да пугаўя або біч да цапільна’ (Бяльк.), ’пятля ў кашулі’ (Растарг.). Рус.мочка ’пятля на адзенні’ (кур.), ’пятля на ботах’ (варон., разан., маск., калін.). Да мочка1 < (з)мыка́цца ’змыкацца, стульвацца’ > прасл.mъknǫti ’цягнуць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гурт, ‑у, М ‑рце, м.
1. Натоўп, група людзей. [Сцяпан] убачыў на дарозе вялікі гурт дзяўчат-жней, якія вярталіся з поля.Шамякін.Гурт дзяцей вясёлых На урок спяшаецца, Леніну ля школы Кажа: — Добрай раніцы!Карызна.
2. Статак буйной рагатай жывёлы, авечак, чарада птушак і пад. У стэпе шэрым, дзе прайшлі дажджы, Гурты авечак шэрых, як аблокі.Калачынскі.Дзяўчына белакурая Гусіны гурт пасе.Хведаровіч.// Група якіх‑н. аднародных прадметаў. Па небе наперагонкі беглі шэрыя хмары, збіраліся ў гурт, і калі хавалася сонца, было холадна, праймаў вецер да касцей.Гурскі.Гурт грыбоў Перапялёсых Сеў ля пнёў, Імхом аброслых.Калачынскі.
3.узнач.прысл.гу́ртам. Сумесна, групай; усе разам. Хлапчукі гуртам узяліся цягнуць лодку да берага.Дуброўскі.
[Польск. hurt.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзьмуць, ‑му, ‑меш, ‑ме; ‑мём, ‑мяце; незак.
1.(1і2ас.неўжыв.). Несці, гнаць струмень паветра; веяць (пра вецер). Дзьмуў лёгкі ветрык, ласкаючы твар і зганяючы спякоту.Гартны.Ноч была халаднаватая, вецер дзьмуў няроўна: і гусцеў і зменшваўся.Чорны./убезас.ужыв.Была ўжо глыбокая восень. Дзьмула халоднымі вятрамі, напаўняла канавы дажджом.Ракітны.//безас.Цягнуць, прабіваць (пра скразняк). — Настаюць сапраўдныя халады. Вы бачыце, як дзьме праз вокны?.. Скразняк!Грамовіч.
2. З сілаю выпускаць з рота струмень паветра. Дзьмуць на агонь. □ І хлопчык стаў у дудку дзьмуць, Гамоніць дудка галасліва.Колас.Коля стаяў на каленях і дзьмуў на невялікі грудок сухіх галінак.Ставер.
•••
І ў вус (сабе) не дзьме — не звяртае ўвагі на што‑н., не турбуецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мусо́литьнесов., разг.
1.(смачивать слюной) слі́ніць;
2.(пачкать) цухмо́ліць, мусо́ліць, шмальцава́ць;
3.(что — возиться с чем-л.) перен. важда́цца (з чым); валту́зіцца (з чым); (тянуть)цягну́ць(з чым); (канителить) валаво́дзіць (з чым); (жевать) жава́ць (што);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Мы́ліцца ’вагацца, быць у нерашучасці’ (Бяльск.), ’адчуваючы сумненне, нерашучасць, цягнуць з рашэннем якой-небудзь справы’ (Рам. 3; раг., Нар. Гом.), ’дзьмуцца, крыўдзіцца’, ’саромецца сказаць што-небудзь’ (Юрч.), мы́ліць ’вельмі марудна рабіць’ (навагр., З нар. сл.). Да му́ліць (гл.).
Мылі́цца, мыля́цца, мылі́ць, ’памыляцца, ашуквацца’ (ТСБМ, Нас., Др.-Падб., Касп.; Крыў., Дзіс.; віл., Сл. ПЗБ), маст. ’загаворвацца’ (там жа), ’збіваць з панталыку’ (КЭС, лаг), ’не разлічваць як трэба, блукаць’ (свісл., ваўк., Сцяшк. Сл.), ’не трапляць’ (Сцяц.); ваўк.мыля́ць ’перашкаджаць’, шальч.мыльну́ць ’памыліцца’ (Сл. ПЗБ). З польск.mylić się, mylać ’памыляцца, уводзіць у зман’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Не́цяг ’вераценнік вялікі’ (пін., Веснік БДУ, 1981, 1, 26), нэцяг ’балотная птушка зуй’ (Дразд.), нецег ’кулік’ (брагін., Мат. Гом.). Відаць, адлюстроўвае характэрныя звычкі ці паводзіны птушкі (параўн., Антропаў, Веснік БДУ, 1981, 1, 26), параўн. цяга ў мове паляўнічых і пад., або характарызуе яе, параўн. укр.нетяга ’бедны, бядняк’, рус.нетяга ’слабасць, недастатковая цяга паветра (у печы)’, ст.-рус.нетягъ ’лянівы, гультаявата (да тягнути ’нести повинности’, гл. Варбот, Словообр., 68–69) і пад. Да цягнуць (гл.), параўн. няяснае ц.-слав. нетАГь (ESSJ SG, 2, 447) і слонка ’вальдшнеп’ з роднасным літ.slinkas ’лянівы! (Голуб-Копечны, 339).
Та́нец ’рытмічныя рухі пад музыку, скокі’ (ТСБМ, Нас., Ласт., Некр. і Байк., Федар. 4, Сл. ПЗБ), та́нэць ’тс’ (драг., Сл. ПЗБ, Вруб.), под той танец ’у той час’ (Ян.), ст.-бел.танець ’скокі’ (Альтбаўэр; 1518 г., КГС). Праз польск.taniec (да XVI ст. tańc) або непасрэдна з ням.Tanz ’танец’, tanzen ’танчыць’ < ст.-франц.dancier ’тс’ (> франц.danser ’тс’) < франк.*dansôn ’цягнуць; выцягвацца; станавіцца ў лінію’. Другаснае ўключэнне запазычання ў групу назоўнікаў, утвораных з суф. ‑ьcь, магло адбыцца ў славянскіх мовах незалежна (Басай-Сяткоўскі, Słownik, 390). Гл. Борысь, 626; Фасмер, 4, 18–19.