Той, хто сее зерне, засявае зямлю насеннем. Прыйшла вясна, глушцы такуюць, Гукае сейбітаў зямля.Бялевіч.У глебу цёплую і мяккую, як пух, Насенне сейбіт радасна раскідаў.Пушча.//перан.; чаго. Той, хто распаўсюджвае сярод людзей веды і пад. Месца [Нявіднага] зоймуць тысячы новых сейбітаў буры і змагання.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
bean
[bi:n]
n.
1) фасо́ля f., боб -у m.
2) зе́рне(ка́вы)
3) Sl. галава́f.
4) Slang грош -а m.
not a bean — ні граша́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
corn
I[kɔrn]1.
n.
1) кукуру́за f. (расьлі́на й зе́рне)
2) зе́рне(збажыны́)
3) Brit. збо́жжа n.
4) Scot., irish авёс, аўса́m.
5) пясчы́нка, салі́нка f. (зе́рнетка со́лі)
6) informal кукуру́зная гарэ́лка
2.
v.t.
1) салі́ць
corned beef — пасо́леная я́лавічына
2) кармі́ць жывёлу кукуру́зай ці збо́жжам
3) засе́яць збо́жжам або́ кукуру́зай
II[kɔrn]
n.
мазо́ль -аля́m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Бры́зак ’адборныя зярняты; самы дробны дождж’ (Нас.), бры́зачка ’кропелька, зярнятка, самая дробная частачка’ (Нас.). Бел.бры́зак < брызг (гл. бры́зкаць). Параўн. рус.брызг ’найлепшыя зярняты’, кафтан з брызаў ’новы, прыгожы кафтан’. Сюды і іншая форма слова — бры́жчык ’самае буйное і важкае зерне’ (Бяльк.) < брызчык.
3. (подпорченный — о зерне и т.п.) подопре́лый, подопре́вший; лежа́лый
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ГАРО́Х
(Pisum),
род адна- і шматгадовых травяністых раслін сям. бабовых. Вядома 6 відаў, пашыраных у Еўразіі і Афрыцы. Радзіма — Міжземнамор’е. Культывуюць пераважна гарох пасяўны (P. sativum), каштоўны харч. прадукт, корм для жывёлы і зялёнае ўгнаенне. Вырошчваюць як кармавую расліну таксама гарох палявы, або пялюшку. Пашыраны ў Расіі, на Украіне, Беларусі, у Кітаі, Індыі, ЗША.
Гарох пасяўны — аднагадовая расліна, з лазячым сцяблом выш. 0,2—2 м. Лісце парнаперыстае. Кветкі ад белага да пурпурова-фіялетавага колеру, у гронках. Плод — струк. Зерне круглае, белае, жоўтае або зялёнае, мае 22—27% бялку, каля 50% крухмалу, тлушч, карацін, вітаміны B1, B2, С. Холадаўстойлівая (усходы пераносяць замаразкі да -6 °C), вільгацялюбная, азотфіксавальная расліна Вырошчваецца на дзярнова-падзолістых сугліністых і супясчаных глебах з блізкай да нейтральнай і нейтральнай рэакцыяй. Раянаваныя сарты: на зерне — Уладаўскі 6, Працаўнік, Асілак чэшскі, Белус, Агат і інш.; агароднінныя — Варонежскі зялёны, Выдатны 240, Арагумскі, Савінтэр 1, Паўднёвы 47, Альфа, Віёла, Агароднінны 76.
Літ.:
Генетика и селекция гороха. Новосибирск, 1975;
Зернобобовые культуры в интенсивном земледелии. Мн., 1989.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Со́чыва ‘варэнне’ (Байк. і Некр.), ‘малачко з расцёртых канапель або маку’ (Ласт.), укр.соче́ва ‘зерне сачыўкі’, рус.со́чиво ‘сок, малако з льнянога семені’, ст.-рус.сочиво ‘зерне сачыўкі’, славен.sočivje ‘стручковыя плады; гародніна’, sočȋvo ‘бабовыя’, серб.со̏чӣво ‘тс’, харв.чак.sȍčivo ‘тс’, балг.со́чиво ‘суп’, макед.дыял.сочиво ‘фасоля’, ст.-слав.сочиво ‘сачыўка’. Прасл.*sočivo, вытворнае ад *sokъ, гл. сок (Фасмер, 3, 731; ЕСУМ, 5, 364). Рэканструкцыя першаснага значэння ‘ежа, яда’ на базе каузатыва *sočiti ‘рабіць мокрым, мачыць’ > ‘гатаваць’ па тыпу варыць — варыва (гл. Фурлан у Бязлай, 3, 282–283) падаецца верагоднай, аднак патрабуе дадатковай аргументацыі, параўн. Куркіна, Этимология–1994–1996, 206. Гл. таксама сачыўка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Набу́бнець ’набухнуць’ (браг., З нар. сл.), набубніцца ’набрыняць (пра пупышкі)’ (в.-дзв., Нар. сл.), набубеніцца ’наесціся’ (полац., Нар. лекс.), укр.набубніш ’набухнуць (пра зерне), надуць (жывот)’, балг.набъбна ’набухнуць, распухнуць’, макед.набабне ’тс’, в.-луж.nabubnić ’набухнуць, уздуцце’. Ад бу́бнець, прасл.bębbnąii ’пухнуць, набухаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ро́сачка ’расінка, макавае зерне’, ’вельмі малая колькасць’ (Нас., Юрч. Вытв., Растарг.). Да расі́начка, раса́1 (гл.). Параўн. выраз: макавай расінкі ў роце не было (ТСБМ, 4, 641), а таксама росі́цца ’перакусваць, браць у рот’: ходжу голодны, тчэ й не росіўся нічым (ТС), гл. расіцца1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сырамало́т ’малацьба збожжа без папярэдняй сушкі’ (ТСБМ, Касп., Некр., Серб. Вічын), ’зерне, збожжа з абмалоту без прасушкі’ (Сержп. Прымхі, Сл. ПЗБ), сырамало́там ’малацьба снапоў спешна шляхам аббівання іх аб калоду, дошку, у выніку снапы застаюцца не да канца вымалачанымі’ (Нік. Очерки). Ад сыры і малаціць.