Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Пласці́ць ’пластаваць сена’ (паўн.-усх., паўн.-мін., усх.-гом., ЛА, 2), круп.пласціць ’тс’ (Нар. сл.; Жд. 2), шчасціць ’збіваць сена ў пласты’ (докш., Янк. Мат.; навагр., Сцяшк. Сл.; добр., Мат. Гом.; в.-дзв., Шатал.; Сл. ПЗБ), пластаваць (сена) ’тс’ (полац., Нар. лекс.; Сцяшк. Сл.; ц.-бел., гродз., жабін., маг., ЛА, 2), ’накладваць пластамі адно на адно’, ’разнімаць, дзяліць на пласты’ (ТСБМ). Укр.пластувати, пластать, рус. маек, тистить ’складывать (сено) пластами’, славен.plastiti, plóslati, plastenėti, plastovati, серб.-харв.пластити ’тс’, макед.пласти ’напластаваць’, балг.пластя ’пластаваць сена на лузе’. Відаць, прасл.*plas t iti, plastovati ’тс’. Да *plastь, гл. пласт. Сюды ж пл астма ’пластом’ (Бяльк.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сукро́та ’стакроць’ (Ласт.). Утворана пры дапамозе прыстаўкі су- ад назоўніка кро́та ’раз’ (Ласт.), гл. кроць ’тс’, што адпавядае укр.крат, крот, кроть, рус.крат, польск.kroć, кашуб.krot, в.-луж.króć, н.-луж.krot, чэш., славац.‑krát, славен.krat, серб.-харв.кра̑т, балг.крат, дыял.крат ’частка аршына, роўная 2 см’, ст.-слав.кратъ ’раз’. Прасл.*kortъ адпавядае літ.kar̃tas ’раз’, kartá ’рад, пласт’, лат.kārta ’тс’ і ўзыходзіць да і.-е.*(s)kert‑ ’рэзаць, адрубаць’. Праблему складае адсутнасць поўнагалосся ва ўсходнеславянскіх формах, што тлумачаць уплывам царкоўнаславянскай або запазычаннем са стараславянскай мовы, гл. Фасмер, 2, 368; Шустар-Шэўц, 676; ЕСУМ, 3, 79. Адзінкавая фіксацыя слова прымушае думаць пра яго штучнае паходжанне.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
БУЛЬБАЎБО́РАЧНЫ КАМБА́ЙН,
машына для ўборкі бульбы. Выкопвае бульбу, аддзяляе клубні ад глебы, бацвіння, раслінных рэшткаў, збірае клубні ў бункер-накапляльнік і выгружае іх у трансп. сродкі. На Беларусі выкарыстоўваюцца пераважна розныя мадыфікацыі паўнавясных двухрадковых элеватарных бульбаўборачных камбайнаў, выпускаюцца («Лідсельмаш») аднарадковыя бульбаўборачныя камбайны Л-601 і двухрадковыя Л-605.
Камбайн Л-605 — паўнавясны, агрэгатуецца з трактарамі МТЗ-82, -102, прывод рабочых органаў ад вала адбору магутнасці трактара. З дапамогай лемяша, асн. і дапаможнага элеватараў, камякадавільніка, падоўжнай і папярочнай пальчыкавых горак, сістэмы транспарцёраў камбайн падразае пласт глебы з двух сумежных радкоў, рыхліць і сепарыруе глебу, аддзяляе і скідвае на поле бацвінне і раслінныя рэшткі, раздзяляе клубні і дамешкі. На пераборачных транспарцёрах уручную адбіраюць з патоку клубняў камяні і дамешкі, з патоку дамешкаў — клубні. Дамешкі скідваюцца на поле, клубні — у бункер (ёмістасць 2 т). Рабочая скорасць камбайна да 3,5 км/гадз, прадукцыйнасць 0,18—0,24 га/гадз.
1. Надсячы знізу. Падсекчы пласт вугалю. Падсячы камель сасны. □ [Язэп] падсек дзве.. [бярозы]. Зрабіў лубкі, і першыя кроплі бярозавіку скаціліся па іх у прынесеную пасудзіну.Асіпенка.
2. і чаго. Разм. Насячы дадаткова, яшчэ трохі. Падсячы дроў.
3.перан.Разм. Падарваць асновы чаго‑н., прывесці ў заняпад што‑н. Падсекчы прыбыткі гаспадаркі. □ — Падсякуць, брат, заработкі мне, — казаў.. [Шкель].Колас.// Рэзкай заўвагай збянтэжыць, паставіць у цяжкае становішча. Падсекчы дакладчыка раптоўным пытаннем.
4. Тузануць вудзільнам лёску ў той момант, калі рыба бярэцца за кручок. Паплавок зноў тузануўся і знік пад вадою. Мішка падсек, і хутка ладная краснапёрка затрапятала ў руках.Кандрусевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паду́шка, ‑і, ДМ ‑шцы; Рмн. ‑шак; ж.
1. Пасцельная рэч — напханы пухам, пер’ем, сенам і пад. мяшок (звычайна чатырохвугольны), які падкладваюць пад галаву. Люба прачнулася, прыжмурыўшыся, паглядзела на вокны, пазяхнула і зноў навалілася тварам у цёплую падушку.Шамякін.Пачуўшы брэх сабакі, .. [Ігнат] падняў з падушкі галаву і прыслухаўся.Капыловіч.// Што‑н. мяккае, пухкае. Гэта тр[а]сянка, відаць, каторы год пласт за пластам адкладвалася і ўтварыла цэлую падушку.Лобан.
2.Спец. Назва падкладак у аснове механізмаў, збудаваннаў, якія змякчаюць штуршкі, гасяць вібрацыю, засцерагаюць ад ціску, а рання. Падушка падмурка.
•••
Кіслародная падушка — медыцынскі прыбор для ўдыхання кіслароду.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
на́раст, ‑а, М ‑сце, м. іна́расць, ‑і, ж.
1. Ненармальнае патаўшчэнне на якой‑н. частцы арганізма. Мазольныя нарасты на руках. Нарасты на галінах дрэва. □ [Юдзін] не ведаў, што гэта лішай такі, нездаровая нарасць — лес жа таксама хварэе.Масарэнка.
2. Пукатасць на галаве, каля носа і вачэй у некаторых жывёл, рыб і птушак. Нараст на галаве ў гусей.
3. Тое, што наогул нарасло дзе‑н., на чым‑н. Нараст смалы на дрэве. Нараст шлаку. □ Ад цяпла іх [вербы] адгароджвалі не толькі шыбы, але і тоўсты пласт інею на іх з лёдавымі нарастамі і глыбокімі шчылінамі па краях, каля рам.Шамякін.//перан. Аб нездаровых з’явах у грамадскім жыцці. Нарасты дробнабуржуазнай псіхалогіі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
2. Тое, што падаслана, падкладзена пад што‑н. Бетон згружалі на дашчаны подсціл.Хадкевіч.[Гарвась] скалупвае дзеркачом гразь з падэшваў ботаў, доўга трэ іх аб яловы подсціл і ўзнімаецца на прыступкі.Хадановіч.// Салома, сухое лісце і пад., якімі падсцілаюць жывёлу. — Саломы? — перапытала .. [Калініха]. — Паўтара цэнтнера! Ну малайчына, сынок! Подсцілу няма, парсюкі і карова хутка ў гнаі будуць плаваць.Чарнышэвіч.Пахла завялая свірэпка на дварах, яе прыносілі ад праполатых палёў на подсціл жывёле.Лупсякоў.
3.Пласт апалых лісцяў, хвоі і пад., якія пакрываюць зямлю ў лесе. Над намі зялёныя кроны высокіх дрэў, пад намі — цёплы мох і подсціл з хваінак і лісця.Гарбук.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
pan
[pæn]1.
n.
1) патэ́льня; ро́ндаль -ля m., кастру́ля f.
2) мі́са, мі́ска f. (і да мыцьця́)
3) Geol. падгле́бавы пласт
4) ша́ля f. (у ва́гах)
2.
v.
1) вары́ць у кастру́лі, пячы́ ў патэ́льні
2) to pan gold — прамыва́ць залатано́сны пясо́к
3) informal, во́стра крытыкава́ць, разно́сіць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
flake
[fleɪk]1.
n.
1) луска́, лускаві́нка; шмато́к, драбо́к -ка́m.
a flake of snow — сьняжы́нка f.
2) то́ненькі пласт
2.
v.t.
1) дзялі́ць, драбі́ць на то́нкія пласты́
2) адшчапля́ць (то́нкімі пласта́мі), адко́лваць (ад ка́меня)
3.
v.i.
1) лу́шчыцца, лупі́цца (пра фа́рбу)
2) па́даць камяка́мі (пра сьнег)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)