схапі́ць, схаплю, схопіш, схопіць;
1. Узяць, злавіць хуткім, рэзкім рухам рук, зубоў і пад.
2. Сілай затрымаць каго‑н., не даючы пайсці, уцячы.
3.
4.
5.
6.
7.
8. Умела звязаць, абвязаць чым‑н.
9.
10.
11.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ця́жкі, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае вялікую вагу, з грузам вялікай вагі.
2. Вялікі, грузны (пра чалавека, жывёлу).
3. Пазбаўлены лёгкасці, прыгажосці, хуткасці (пра паходку, рух і пад.).
4. Які патрабуе вялікай працы, энергіі, сіл, напружання для ажыццяўлення, разумення і пад.
5. Які пераадольваецца з цяжкасцю; абцяжараны, з турботамі.
6. Сумны, змрочны, пануры.
7. Вельмі густы, моцны, непрыемны (пра паветра, пах і пад.).
8. Які мае вялікія габарыты і магутную зброю.
9. Змрочны, невясёлы, сумны.
10. Навіслы, змрочны.
11. Моцны, вялікі, глыбокі; які з цяжкасцю праходзіць, адбываецца, утвараецца, звязаны з непрыемнымі фізічнымі адчуваннямі.
•••
цяжкі́, ‑а́я, ‑о́е.
Тое, што і ця́жкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сказа́ць, скажу́, ска́жаш, ска́жа;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
се́сці, сяду, сядзеш, сядзе;
1. Прыняць сядзячае становішча; заняць месца, прызначанае для сядзення.
2.
3.
4. Трапіць у турму, быць пазбаўленым волі.
5. Абмежаваць сябе ў чым‑н. (звычайна ў ядзе).
6. Наткнуўшыся на перашкоду, спыніцца, засесці.
7. Спыніўшы рух, палёт, спусціцца на што‑н. (пра птушак, насякомых).
8.
9. Апусціцца, асесці, паглыбіцца ў зямлю.
10. Апусціцца за гарызонт, зайсці (пра свяцілы).
11. Паменшыцца ад вільгаці; збегчыся (пра тканіны, скуры і пад.).
12.
13.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пусці́ць, пушчу, пусціш, пусціць;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
за 1,
Спалучэнне з прыназоўнікам «за» выражае:
Прасторавыя адносіны
1.
2.
Часавыя адносіны
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Аб’ектныя адносіны
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
Прычынныя адносіны
22.
23.
Мэтавыя адносіны
24.
Колькасныя адносіны
25.
26.
Акалічнасныя адносіны
27.
Азначальныя адносіны
28.
29.
за 2,
У падтрымку, на карысць каго‑, чаго‑н.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
за предлог
1. с
взять за́ руку узя́ць за руку́;
движе́ние за мир рух за мір;
вы́йти за дверь вы́йсці за дзве́ры;
ему́ за со́рок яму́ за со́рак, яму́ бо́льш за со́рак;
моро́з уже́ за два́дцать гра́дусов маро́з ужо́ за два́ццаць гра́дусаў;
за киломе́тр отсю́да за кіламе́тр адсю́ль;
за ме́сяц перед э́тим за ме́сяц перад гэ́тым;
взять за образе́ц узя́ць за ўзо́р;
сде́лать что за кого́-л. зрабі́ць што́ за каго́-не́будзь;
голосова́ть за предложе́ние галасава́ць за прапано́ву;
приня́ть кого́ за своего́ знако́мого палічы́ць каго́ за свайго́ знаёмага;
купи́ть за рубль купі́ць за рубе́ль;
по рублю́ за килогра́мм па рублю́ за кілагра́м; б) (при обозначении предмета, возле которого располагается кто-л. для какого-л. действия, занятия) за (што), да (чаго);
сесть за роя́ль се́сці за рая́ль;
сесть за стол се́сці за стол;
стать за пульт стаць за пульт; в) (при указании на переход границы времени) за (каго, што);
за́ полночь за по́ўнач; г) (при обозначении промежутка времени, в течение которого что-л. совершается) за (што);
за два дня рабо́та бу́дет зако́нчена за два дні рабо́та бу́дзе зако́нчана;
за отчётный пери́од за справазда́чны перы́яд; д) (минуя кого-, что-л.) за (каго, што);
вы́йти за воро́та вы́йсці за варо́ты; е) (при обозначении расстояния посредством предметов — где) за, праз;
за три до́ма от угла́ за (праз) тры дамы́ ад ро́га; ж) (при обозначении объекта действия) за (што);
взя́ться за рабо́ту узя́цца за рабо́ту (пра́цу);
взя́ться за перо́ узя́цца за пяро́;
2. с
сиде́ть за столо́м сядзе́ць за стало́м;
за рабо́той за рабо́тай;
стоя́ть за станко́м стая́ць за станко́м;
сло́во за ва́ми сло́ва за ва́мі;
следи́ть за поря́дком сачы́ць за пара́дкам;
бума́га за но́мером 225 папе́ра за ну́марам 225;
за по́дписью секретаря́ за по́дпісам сакратара́; б) (по ту сторону, позади кого-, чего-л.) за; (преимущественно с оттенком протяжённости, реже — ещё) за (кім, чым);
за горо́й за гаро́й; в) (при указании на последовательность, постепенность) за (кім, чым);
чита́ть кни́гу за кни́гой чыта́ць кні́гу за кні́гай;
год за го́дом го́д за го́дам; г) (при указании лица, предмета
идти́ за водо́й ісці́ па ваду́;
посла́ть за до́ктором пасла́ць па до́ктара;
зайди́те за мной зайдзі́це па мяне́; (в конструкциях со значением искать, собирать что-л.) у, ў, па, ва, ува (што);
идти́ за я́годами ісці́ ў я́гады;
пое́хать за дрова́ми
следи́ть за чье́й-л. мы́слью сачы́ць за чыёй-не́будзь ду́мкай;
уха́живать за же́нщинами заляца́цца да жанчы́н;
уха́живать за больны́м дагляда́ць хво́рага;
смотре́ть за детьми́ глядзе́ць дзяце́й; е) (для обозначения лица, обладающего каким-л. свойством) за (кім), у, ў, ва, ува (каго);
за ним во́дятся грешки́ за ім во́дзяцца грашкі́;
за ним есть э́та привы́чка у яго́ ёсць гэ́та прывы́чка; ж) (для обозначения лица или предмета, от которых зависит наступление какого-л. действия, состояния) за (кім, чым), у, ў, ва, ува (кім, чым); а также переводится конструкциями без предлогов;
де́ло ста́ло за немно́гим спра́ва ста́ла за малы́м;
заде́ржка за де́ньгами затры́мка ў граша́х;
о́чередь за ва́ми ва́ша чарга́, за ва́мі чарга́; з) (при обозначении причины) з-за (чаго), праз (што), па (чым), з прычы́ны (чаго);
за отсу́тствием све́дений з-за адсу́тнасці зве́стак;
за недоста́тком вре́мени з-за недахо́пу (праз недахо́п, з прычы́ны недахо́пу) ча́су;
за мо́лодостью лет па маладо́сці гадо́ў;
3.
выска́зывания за и про́тив выка́званні за і су́праць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
на I
1. с
2. с
3. с
4. с
5. с
6.
7. с
на II частица на;
◊ вось табе́ і на́! — вот тебе́ и на́!;
на́ табе́! — на́ тебе́!
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
go2
1. ісці́, хадзі́ць; е́хаць;
go by car/bus/train е́хаць машы́най/аўто́бусам/цягніко́м;
go by air ляце́ць самалётам;
go by sea плыць мо́рам;
go on foot ісці́ пе́шшу
2. выхо́дзіць, адыхо́дзіць; выязджа́ць, ад’язджа́ць;
3. працава́ць, дзе́йнічаць (пра механізмы, машыны
4. рабі́цца, станаві́цца (звычайна азначае змену ў горшы бок);
5. (at)
1) энергі́чна ўзя́цца за што
2) кі́дацца на каго́
6. (by)
1) прахо́дзіць, міна́ць (пра час);
as the years go by з ця́гам ча́су;
2) дзе́йнічаць (згодна з чым
go by the rules трыма́цца пра́вілаў;
7. (for)
1)
2) падаба́цца;
3) спрабава́ць атрыма́ць або́ вы́йграць што
4) ты́чыцца, даты́чыцца;
8. (into)
1) увахо́дзіць;
2) уніка́ць; растлума́чваць; разгляда́ць;
9. (through)
1) перажыва́ць; перано́сіць;
2) прагляда́ць; правяра́ць;
3) патра́ціць;
4) быць прыня́тым (пра закон, план
5) (with) здзе́йсніць; I can’t go through with the plan. Я не магу здзейсніць гэты план.
10. (with) падыхо́дзіць, пасава́ць;
11. (without) абыхо́дзіцца (без);
♦
it goes without saying само́ сабо́й зразуме́ла;
be going to do
go about
1. займа́цца;
2. пачына́ць;
3. хадзі́ць (пра чуткі);
go ahead
1. пачына́ць;
2. праця́гваць; Work is going ahead. Работа працягваецца.
go along
1. ісці́, ру́хацца
2. праця́гваць
3. (with) згаджа́цца; падтры́мліваць;
go around
1. быць распаўсю́джаным (пра хваробы);
2. (with) сустрака́цца; вадзі́цца;
go back
1. вярта́цца
2. браць пача́так;
3. (on) паруша́ць (абяцанне, дагавор і да т.п);
go down
1. зніжа́цца; ру́хацца ўні́з;
2. тану́ць;
3. увайсці́ ў гісто́рыю, захава́цца ў вяка́х;
4. (with)
5. : She went down on her knees. Яна ўкленчыла.
go in
1. схава́цца за хма́ру (пра сонца, месяц)
2.
go in for a competition браць удзе́л у ко́нкурсе
3. (for) займа́цца; захапля́цца;
go off
1. узарва́цца; стрэ́ліць;
2. пачу́цца (пра званок, гудок
3. пагарша́цца;
4. адключа́цца;
5.
6. (with)
go on
1. адбыва́цца;
2. праця́гваць; праця́гвацца;
3. прахо́дзіць, міна́ць (пра час);
4. пача́ць дзе́йнічаць; уключа́ць, уключа́цца;
5.
♦ Go on (with you)!
be going on with
go out
1. выхо́дзіць з до́му (асабліва для ўцехі, забаў);
2. вы́ехаць,
3. (рэгуля́рна) сустрака́цца, ба́віць час (з кім
4. ту́хнуць, га́снуць (пра агонь, святло)
5. выхо́дзіць з мо́ды
6. быва́ць на лю́дзях/у кампа́ніі;
go over
1. агляда́ць; правяра́ць;
go over the account прагляда́ць раху́нкі
2. паўтара́ць;
3. (to) пайсці́, схадзі́ць;
4. (to) перае́хаць;
5. перайсці́;
go round
go under
1. тану́ць
2. гі́нуць;
go up
1. узраста́ць; павялі́чвацца;
2. падніма́цца, падыма́цца;
3. будава́цца;
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
што 1, чаго, чаму, што, чым, аб чым,
1.
2.
3.
4.
5. Ужываецца ў рытарычных пытаннях і воклічах: а) адпавядае па значэнню адмоўнаму займенніку «нішто», а таксама назоўнікам, якія абазначаюць адмоўныя ўласцівасці, якасці.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
•••
што 2,
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10. Уваходзіць у склад састаўных падпарадкавальных злучнікаў: а) прычынных злучнікаў «таму што», «ад таго што», «у сувязі з тым што», «затым што», «дзеля таго што».
што 3,
1. Ужываецца ў пачатку пытальных і клічных сказаў пры выказванні здзіўлення, збянтэжанасці, меркавання і пад.
2.
3. У складзе мадальнай часціцы «ці што» ужываецца для выказвання меркавання ці няўпэўненасці ў чым‑н.
4. У складзе мадальнай часціцы «што ж» ужываецца: а) пры выказванні згоды, прымірэння ці адабрэння чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)