Verbum

◎ *Пасшыме́чваць, драг. посшымэчуваты ’паскідваць, параскідаць’ (Клім.). Генетычна да шамацець ’шумець, шапацець’, але семантыкай бліжэй да рус. кур., дан. шемотну́ться ’кінуцца’. Паходзіць з аргатычнай прыстаўкі ше‑ і метать ’кідаць’ (Гараеў, 421; Фасмер, WuS, 3, 200; ён жа, 3, 427).

◎ Піяўка ’п’яўка’ (рас., карэліц., клім., ЛА, 1). Да п’яўка (гл.). Форма з -/⇉пад уплывам дзеяслова піць (Фасмер, 3, 271). Магчыма, сюды ж і піяўка ’скабка з дроту, цвіка для змацавання чаго-небудзь’ (Тураўінч., I, 66), п’яўка ’тс’ (гл.).

Раскаве́зіць ’разбіць ды крыві’ (дзятл., Жыв. сл.), сюды ж, відаць, роскові́зыты: росковізыты губы ’распусціць губы’ (Клім.). Звязана з раскаве́сіць (гл.) з экспрэсным азванчэннем с → з і працягам семантыкі, які тлумачыцца праз магчымую рэдукцыю зафіксаванага значэння: ’разбіць ды крыві [губы]’.

◎ Пэ́ндзіць ’гнаць, даганяць; хутка ісці, бегчы’ (Жд. 2; любч., Нар. словатв.; Скарбы), пэндыты экспр. ’нясці, цягнуць, валачыць’ (Клім., Сл. Брэс.), пэндзіцца ’прытрымлівацца моды’ (астрав., Сл. ПЗБ), пэндытысь экспр. ’насіцца, несціся’ (Клім., Сл. Брэс.), сюды ж пэнд ’парастак’: новыя пэнды парэчак (ваўк., Сл. ПЗБ). Запазычанне з польск. pędzić ’прымушаць да хугкага руху, падганяць; несціся’, параўн. пудзіць (гл.); значэнне ’цягнуць, валачыць’ — вынік экспрэсіўнага пераасэнсавання па прынцыпу кантраснасці; тэрмін для ’парастка’ запазычаны са штучна створанага польск. pęd ’атожылак’ у якасці калькі з ням. Trieb (ад treiben ’гнаць’, гл. Банькоўскі, 2, 537), параўн. батанічнае выганка ’вырошчванне пасынкаў’, чэш. vyhon ’адростак’, рус. побёг і пад.

◎ Ня́ко ’неяк’ (Хрэст. дыял.), някось ’тс’ (Клім., драг.; Сл. Брэс.), някся ’тс’ (іван., Сл. Брэс.). З не‑як‑о(сь) ці не‑як‑ся, гл. не, як, ся, параўн. некося, нёкось ’тс’ (ТС) < не‑ек (Сяк)‑о‑ ся(сь).

Пры́мавіска, пры́мавіско, пры́мовіско ’прымаўка; прывычка паўтараць пэўныя словы, словазлучэнні і г. д.’ (Сл. ПЗБ, Скарбы), пры́мовыско ’мянушка’ (Клім.). Запазычана з польск. przymowisko ’прымаўка’ з пераносам націску на прэфікс, памянш. ад przymówka, аб чым сведчыць арэал распаўсюджвання лексем. Параўн. пры́маўка.

Прытаро́чыць, прыторо́чыць ’прывязаць тарокамі да сядла; прымацаваць’ (ТСБМ, ТС); прытара́чыць ’даставіць, прыцягнуць’ (ГЧ), прыторо́нчыты ’тс’ (Клім.). Да тарокі (гл.). Параўн. рус. літар. приторо́чить ’тс’, дыял. приторо́кать ’прывязаць (тарокай — рэменем)’, укр. приторочи́ти ’прывязаць рамянямі (тарокамі) да сядла’ і г. д.

*Раскаштро́біць ’растрапаць’, роскоштро́бъяны ’растрапаны (аб валасах)’ (Клім.). Да коштро́ба ’непрычасаны, непрычасаная’ (драг., Клімчук, вусн. паведамл.), якое, у сваю чаргу, звязана з каструбаваты (гл.) і пад. Змену зычнага ў корані слова (с → ш) трэба тлумачыць экспрэсіўным ужываннем. Параўн. раскатрубачыць (гл.).

Акрыя́ць ’аджыць, паправіцца’, оклыгать ’тс’ (Нік.), акрыяты ’тс’ (Клім.), ст.-бел. окреять (1479) (Нас. гіст.). Слова праславянскае. Параўн. укр. окріяти, чэш. okřati, славац. okriať, серб.-харв. ока̀рјати (< *okrjati) (Бернекер, 1, 613). Параўн. таксама Супрун, Веснік БДУ, 1, 2, 70. Гл. крыяць.

Валюх ’пузан, цяльпук, мяла’ (Клім.), валюхла ’капун, павольны ў хадзьбе чалавек’ (З нар. сл.), валюх‑валюх ’выклічнік (пра хаду)’ (КСП). Да валяць з экспрэсіўнай суфіксацыяй; параўн. валёх‑валёх ’выклічнік’, рус. валях, валяха, валяшка, валява, валюга, валюшка ’цяльпук’, увалень, бесар. валюхаваты ’цяльпук’.