◎ Прабі́нда экспр. ’дасціпны’ (смаляв., Сл. ПЗБ.). Значэнне, мабыць, вызначана недакладна, параўн.: я прабінда была, усюды залезу, г. зн. ’пралаза, пройда і г. д.’ Дэрыват ад бінда (гл.) з прыст. пра-, якая — з семантычна блізкіх пракуда, пралаза і да т. п., параўн. біпды біць ’гультайнічаць’ (Нас.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вужля́нак ’пралаза, праныра, дасціпны чалавек’ (Бяльк.). З выжлянё (гл. выжел) з дапамогай суф. ‑ак.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
wścibski
разм.
1. вёрткі; празмерна цікаўны;
2.м.пралаза; праныра
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Працмы́га ’пралаза, праныра, прайдзісвет’ (Нас.). Да цмы́гаць ’бегаць, шастаць’. Гл. яшчэ цмы́га, у семантычным плане аналагічнае да прайдоха, прайдзісвет і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
езуі́т, ‑а, М езуіце, м.
1. Член манаскага каталіцкага ордэна «Таварыства Ісуса», адной з самых рэакцыйных і ваяўнічых арганізацый каталіцкай царквы.
2.перан. Пра хітрага, крывадушнага чалавека, здольнага на ўсякую подласць. Пад ласкай вясёлага жартаўніка і балаболкі.. хаваўся хітры езуіт, падхалім-пралаза і крывадушны, з мізэрнай душой чалавек.Машара.
[Ад лац. формы імя Ісус — Jesus.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Táusendsassa
m -s, - i -s разм.
1) прала́за
2) сэрцае́д
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
*Выпаўзык, вы́пыўзык ’вужавінне’ (Бяльк.), выпуўзык праныра, пралаза’ (там жа). Запазычанне з рус.дыял. (цэнтр. і ўсх.) вы́ползок ’вужавінне; змеянё; злы чалавек’ якое да выпаўзці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вужэ́лак ’маленькі сабака’ (Гарэц., Др.-Падб.); ’маленькі, вельмі рухавы, пралаза’ (З нар. сл.). Запазычанне з польск.wyżelek — памянш. ад wyżeł ’паляўнічы сабака’. Параўн. вужлянак. Гл. выжал.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Про́йда ’прайдоха, пралаза’ (Нас.). Утварэнне ад асновы цяп. часу дзеяслова прайсці (гл. ісці) — прайду, якая адрозніваецца ад інфінітыўнай асновы старой суфіксацыяй (гл. Варбат, Слав. языкозн., IX, 70).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Пралоз, пролаз ’месца выхаду вады між кустоў у час разліву’, ’праход у лазе для рыбы (у жаку)’ (ТС). З пралаз (гл. пралаза, лазіць) з гіперкарэктным дыялектным о на месцы а і ад’ідэацыяй да лаза (гл.).