гамо́нка ж., разг.

1. разгово́р м.; го́вор м.;

2. галдёж м.; шум м.;

3. молва́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Fama bona volat lente et mala fama repente

Добрая пагалоска ляціць паволі, дрэнная ‒ хутка.

Добрая молва медленно летит, плохая ‒ быстро.

бел. Добрая слава ў кошыку ляжыць, а благая па дарожцы бяжыць.

рус. Добрая слава лежит, а худая далеко бежит. Добрая слава при дорожке лежит, а худая слава по дорожке бежит.

фр. Une fois en mauvais renom jamais puis n’est estimé bon (Если однажды приобретёшь дурную репутацию, затем никогда о тебе не подумают хорошо).

англ. Good fame sleeps, bad fame creeps (Добрая слава спит, а дурная ползёт).

нем. Das Gerücht wächst, während es erzählt wird (Молва увеличивается, пока её рассказывают).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

чу́тка I нареч. чу́тко

чу́тка II сущ., ж. слух м., молва́;

◊ хо́дзяць ~кі — хо́дят слу́хи;

~камі зямля́ по́ўніцца — посл. слу́хом земля́ по́лнится

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сла́ва ж.

1. сла́ва;

ве́чная с. загі́нуўшым геро́ям — ве́чная сла́ва поги́бшим геро́ям;

2. (толки, слухи) сла́ва, молва́;

аб ім пайшла́ блага́я с. — о нём пошла́ дурна́я сла́ва (молва́);

○ Курга́н Сла́вы — Курга́н Сла́вы;

◊ на ~ву — на сла́ву;

на вяршы́ні сла́вы — в зени́те сла́вы;

аве́яны ~вай — ове́янный сла́вой;

то́лькі і сла́вы, што... — то́лько и сла́вы, что...

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мирско́й

1. уст. (людской) людскі́;

мирска́я молва́ людска́я гаво́рка; пагало́ска;

2. (светский) све́цкі, лю́дскі;

мирски́е дела́ све́цкія (людскі́я) спра́вы;

мирска́я суета́ людска́я ма́рнасць;

3. ист. грама́дскі;

мирска́я изба́ збо́рня;

мирская схо́дка сход грамады́, вяско́вы сход.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

людскі́

1. (принадлежащий, свойственный человеку) челове́ческий, челове́чий;

л. род — челове́ческий род;

~кая прыро́да — челове́ческая приро́да;

2. (свойственный людям) людско́й;

~ка́я гаво́рка — людска́я молва́;

~кі́я кло́паты — людски́е забо́ты;

3. (недуховный) мирско́й; све́тский;

~кі́я спра́вы — мирски́е (све́тские) дела́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Мова ’размоўная, літаратурная мова’, ’спосаб вымаўлення слоў, манера гаварэння’, ’размова’, ’гаворка, гутарка’, ’казань’, ’здольнасць гаварыць’, ’слова’ (ТСБМ, Нас., Мал., Гарэц., Булг., Яруш., Шат., Касп., Растарг., ТС, Сл. ПЗБ; паўд.-усх.). Укр. мова, рус. мо́лва́, ст.-рус. мълва, польск. mowa, в.-луж. mołwić, чэш. mluva, славац. mluviť, славен. mółviti, балг. мълва́, ст.-слав. млъва. Прасл. mъlva, mъlviti. І.‑е. адпаведнікі: ст.-інд. bráviti, авест. mraoiti ’гаворыць’, зенд. mraviti ’тс’. Сэмерэньі («Emérita», 22, 1954, 159) мяркуе аб роднасці слав. лексемы і лац. pro‑mulgāre ’гаварыць уголас, публічна’, *molgā ’размова’, ст.-грэч. гамер. νυκτός ἀμολγῷ ’у начной цішыні’ < *mel‑g‑, авест. mar‑, ст.-грэч. μέλοσ ’песня’, прасл. mъlv‑ < *mel‑w‑, ням. melden, хец. meld‑ ’даваць абяцанне’ < *mel‑dh‑ (Бернекер, IF, 8, 286; Трубачоў, Дополн., 2, 641–642; Бязлай, 2, 194; Плюта; JP, 40, 1961, (2), 126). Памылкова Кюнэ (Poln., 78) і Барысава (Бел.-рус. ізал., 9) гавораць аб запазычанні з польск. мовы, але ў ёй яшчэ ў XIV ст. было mołwa, а пераход ł > u̯ адбываўся ў канцы XVI — пачатку XVII ст. У ст.-бел. мове пераход ъл > ў ужо да XIV ст. закончыўся.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

слух м.

1. (чувство) слых, род. слы́ху м.;

2. (молва) чу́тка, -кі ж., пагало́ска, -кі ж., по́галаска, -кі ж.;

◊

ни слу́ху ни ду́ху ні слы́ху ні ды́ху, няма́ і по́чуту;

обрати́ться в слух ператвары́цца ў слых;

ра́довать (ласка́ть) слух ра́даваць слых;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гаво́рка ж.

1. разгово́р; м.;

пра што ідзе́ г.? — о чём идёт разгово́р?;

2. го́вор м.;

за сцяно́ю пачу́лася не́чая г. — за стено́й послы́шался че́й-то го́вор;

3. (манера говорить) го́вор; м.;

пяву́чая г. — певу́чий го́вор;

4. лингв. го́вор м.;

5. (толки о чём-л.) молва́, разгово́ры мн.;

◊ пуста́я г. — пуста́я болтовня́;

не мо́жа быць і ~кі — не мо́жет быть и ре́чи (разгово́ра);

без лі́шняй ~кі — без ли́шних (да́льних) разгово́ров

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

БЯЛІ́НСКІ Вісарыён Рыгоравіч

(11.6.1811, г. Свеаборг, Расія, цяпер Суаменліна, Фінляндыя — 7.6.1848),

рускі літаратурны крытык, публіцыст. Вучыўся ў Маскоўскім ун-це. У 1833 збіраўся працаваць настаўнікам рус. мовы ў Беларусі, пазней адмовіўся. Зблізіўся з гуртком М.У.Станкевіча, дзе вывучаў філас. сістэмы Канта, Фіхтэ, Шэлінга; пазней зацікавіўся філасофіяй Гегеля. Супрацоўнічаў у выданнях М.І.Надзеждзіна «Телескоп» і «Молва» (1833—36), рэдагаваў час. «Московский наблюдатель» (1838—39). З 1839 у Пецярбургу, працаваў у «Отечественных записках» А.А.Краеўскага. У 1846—48 кіраваў крытычным аддзелам час. «Современник» М.А.Някрасава і І.І.Панаева. Бялінскаму ўласцівыя выключная эстэтычная чуйнасць, рознабаковы падыход да з’яў мастацтва. У крытыка-публіцыстычных артыкулах, аглядах, рэцэнзіях ён звяртаўся да пытанняў філасофіі (эвалюцыя ад ідэалізму да матэрыялізму), адстойваў ідэі рэв.-дэмакр. руху, на аснове дыялектыкі распрацоўваў тэорыю мастацтва і л-ры (гал. крытэрыямі каштоўнасці маст. твора лічыў прастату вымыслу, дасканаласць праўды жыцця, народнасць, арыгінальнасць), гісторыі л-ры (вылучаў ламаносаўскі, карамзінскі, пушкінскі, празаічна-апавяд. перыяды і інш.), тэорыі і гісторыі крытыкі як найб. яркага ўвасаблення развіцця грамадскай думкі. Сярод прац «Літаратурныя мары: (Элегія ў прозе)» (1834), «Аб рускай аповесці і аповесцях сп. Гогаля («Арабескі» і «Міргарад»)» (1835), «Нішто аб нічым, або Справаздача сп. выдаўцу «Тэлескопа»...» (1836), «Герой нашага часу... Твор М.Лермантава», «Гора ад розуму. Твор А.С.Грыбаедава» (абодва 1840), «Вершы М.Лермантава», «Ряздзяленне паэзіі на роды і віды», «Агульнае значэнне слова літаратура» (усе 1841), «Прыгоды Чычыкава, або Мёртвыя душы» і «Слова пра крытыку» (1842), а таксама пагадовыя агляды рус. л-ры 1840—47. Асаблівае месца ў творчасці Бялінскага належыць цыклу з 11 артыкулаў «Творы Аляксандра Пушкіна» (1843—46) — фактычна першай спробе манаграфічнага аналізу творчасці пісьменніка на фоне гіст. і літ. працэсаў. «Ліст да Гогаля» (1847), напісаны за мяжой, стаў своеасаблівым завяшчаннем крытыка.

Тв.:

Полн. собр. соч. Т. 1—13. М., 1953—59;

Собр. соч. Т. 1—9. М., 1976—82.

Літ.:

Березина В.Г. Этюды о Белинском — журналисте и критике. СПб., 1991.

Л.І.Зарэмба.

т. 3, с. 397

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)