Няг̌е́г̌лы ’кволы, слабы; несамавіты’ (Касп.; Жд. 2; бялын., Янк. Мат.; Крыў., Дзіс.), няге́глымі ’нездаровы, слабы’ (Бяльк.), ніг̌е́г̌лы ’няўдалы, непаваротлівы’ (Цых., Сл. ПЗБ), сюды ж няг̌е́г̌а ’чалавек слабага здароўя’, няг̌е́г̌лік ’няздара, няўмека’ (Сл. ЦРБ), ’нямоглы, няўдалы, хворы чалавек’ (Янк. 3.), няге́гляццё ’нягеглае стварэнне’ (Юрч. Фраз. 1). Няясна. Існуе некалькі версій, якія не здаюцца дастаткова пераканальнымі. Талстой (Бел.-укр. ізал., 78) звязвае беларускія словы з укр. валын. г̌е́ги ’ногі’, балг. ге́га ’палка’, макед. гега ’доўгая пастухова палка’ і асабліва гегав ’крываногі, кульгавы’, гегало ’кульгавы, апушчаны чалавек; замухрышка’, гега (се) ’хадзіць кульгаючы, хістаючыся’ з семантычным развіццём ’хістацца’ — ’хадулі’ — ’палка’, ’хто хістаецца’ — ’кульгавы’ — ’замухрышка’ і ўзмацняльным ні‑ (не-), што ўрэшце ўзводзіцца да імітацыйнага (гука- і рухапераймальнага) кораня *geg‑, *gig‑, *gog‑, параўн. нягога (гл.). Мартынаў (пісьмова) збліжае з балг. як ’моцны, здаровы’, варыянт ягк (Гераў) < прасл. *jagъkъ, суадноснае з літ. jegús ’моцны, магутны’, рус. неяглый ’вялы’, на падставе чаго рэканструюецца *геглы < *еглы ’здаровы, моцны’ — l‑авы дзеепрыметнік ад балт.-слав. *jagti (⩽ літ. jėgti ’быць у стане, магчы’), што малаверагодна. Можна дапусціць сувязь з балтызмам ǧéǧa ’крэмень’ (гл.), што з’яўляецца сімвалам моцнага, трывалага (параўн. моцны, як крэмень), адкуль няг̌е́г̌а з процілеглым значэннем, аднак гэтаму пярэчыць вузкая тэрыторыя распаўсюджання зыходнага слова (Гродзеншчына, усходняя Беласточчына). Калі ўлічыць фанетычна і семантычна блізкія формы тыпу няге́длы ’недаразвіты, слабы’ (Мат. Маг.), няге́длый ’нягеглы, нездаровы, слабы’, ныге́длый ’нікчэмны’ (Сл. Брэс.) і асабліва неге́лда ’няўдаліца’ (Сцяшк. Сл.), то названыя словы можна вывесці з дзеясловаў тыпу г̌е́лдаць ’хутка есці, глытаць’ (гл.), г̌елдава́ць ’разумець’ (КСТ), параўн. таксама не́галда ’няўдалы, слабасільны, кволы’, якое лічыцца праблематычным балтызмам (гл.). Тураўскае неге́бны ’нягеглы, няўдалы’ можна звязаць з г̌ебнуць, г̌ег̌нуць ’загінуць, памерці’ (гл.), пры гэтым не мела б экспрэсіўна-ўзмацняльны характар, параўн. гродз. геблы ’дрэнны, шкодны’ (Сцяшк. Сл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сапці́ ’цяжка дыхаючы, пераважна носам, утвараць гукі з прысвістам’ (ТСБМ, Шат., Гарэц., Бяльк., Байк. і Некр.), со́пці ’сапці, спаць’ (Нас.), сапе́ць ’сапці’ (Бяльк., Касп., Ант.; брасл., Сл. ПЗБ), сапсці́ ’тс’ (Др.-Падб., Скарбы), сапа́ць ’пакрывацца налётам сажы’ (Сцяшк.), ’пачынаць разгарацца (аб дровах)’, ’салыпаць (аб пламені)’ (Сл. ПЗБ; гродз., З нар. сл.), сапану́ць ’перадахнуць’ (Сцяшк. Сл.), сапну́ць ’тс’ (Шатал.), сапаце́ць ’хутка ісці’ (Сцяшк. Сл.), сапапу́ць ’садануць, пырнуць’ (Касп., Юрч.), сопону́ты ’рынуцца, кінуцца, шмыгнуць’, сапаце́ць ’пыхаць жарам’ (Нар. лекс.), сопоні́ты ’тс’ (Клім.), со́паць ’сапсці’ (ТС). З іншай ступенню чаргавання ў корані: сапа́ць ’сапці, цяжка дыхаць’ (Нас., Гар., Др.-Падб.), магчыма, з польск. sapać (гл. сап 2). Укр. сапти́ ’сапці’, рус. сопе́ть ’тс’, дыял. ’дуць (аб ветры)’, ’піць’, ст.-слав. сопсти, ст.-рус. сопѣти ’іграць на трубе’, сопьць ’музыка, які іграе на трубе’, чэш. soptiti ’сапці; пыхкаць (аб пламені, дыму)’, славац. soptiť ’тс’, серб.-харв. со̀пити ’сапці, пыхкаць’, sopsti ’тс’, славен. sopéti, sopsti ’шумна дыхаць, фыркаць’, балг. со́пам се ’агрызацца’; з іншай агаласоўкай кораня: ст.-рус. сапѣти, саплю ’сапці’, польск. sapać ’сапці; пыхкаць’, в.-луж. sapać ’вывяргаць’, н.-луж. sapaś ’пылаць, пламянець’, чэш. sapati se ’накідвацца на каго-небудзь’, славен. sápati ’тс’. Прасл. *sopti, *sopěti, *sapati ’цяжка дыхаць’. Куркіна (Этимология–1984, 46, 51–52) дзеясловы на ‑iti, ‑ěti, ‑ati лічыць прыналежнасцю асобных славянскіх моў эпохі дыялектнага развіцця прасл. мовы. Паралелі ў ст.-інд. śápati ’ён праклінае’, sábdah ’гук, голас, шум’, гл. Міклашыч, 316; Траўтман, 299; Майргофер, 3, 296. Праабражэнскі (2, 257 і наст.) лічыць слова гукапераймальным і параўноўвае з рус. сипеть, шипеть. Гл. яшчэ Фасмер, 3, 718. Сной₁, 593, узводзіць слав. слова да і.-е. *su̯op‑ у тым жа значэнні. Гл. яшчэ Шустар-Шэўц, 2, 1270; Борысь, 538.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

jágen

1.

vt

1) палява́ць

2) гнаць, прасле́даваць

ein Pferd zu Tóde ~ — загна́ць каня́ да сме́рці

j-n in den Tod ~ — увагна́ць каго́-н. у магі́лу

sich (D) éine Kúgel durch den Kopf ~ — пусці́ць сабе́ ку́лю ў лоб

ein Eréignis jagt das ándere — падзе́i ху́тка змянцюць адна́ другу́ю

j-n von Haus zu Haus ~ — ≅ пусці́ць каго́-н. з то́рбай

2.

vi імча́цца, гна́цца (за чым-н.)

nach Ábenteuern ~ — шука́ць (сабе́) прыго́д

damít kannst du mich ~ — я і слу́хаць аб гэ́тым не жада́ю

3.

(sich) ганя́цца адзі́н за адны́м

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

leicht

1.

a

1) лёгкі

ein ~er Schlaf — чу́ткі сон

2) невялі́кі, нязна́чны

mit j-m ~es Spiel háben — лёгка спра́віцца з кім-н.

etw. von der ~en Séite néhmen* — не браць што-н. да галавы́

er ist ~ gekränkt — ён ве́льмі лёгка крыўдзіцца

2.

adv лёгка; злёгку, мімахо́дзь, крыху́

das ist ~ möglich — гэ́та ве́льмі лёгка мо́жа быць

~ erkältet sein — быць крыху́ прасту́джаным

~ fállen* — лёгка дава́цца

etw. ~ néhmen* — лёгка глядзе́ць на што-н., легкаду́мна ста́віцца да чаго́-н.

~ verdérblich — нетрыва́лы, які́ ху́тка псуе́цца (прадукт)

~ verständlich — зразуме́лы, лёгка ўспрыма́льны

~ verwúndet — лёгка пара́нены

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

wérfen

*

1.

vt

1) кі́даць

den Brief in den Kásten ~ — кі́нуць [апусці́ць] пі́сьмо ў скры́нку

die Tür ins Schloss ~ — зачыні́ць (з трэ́скам) дзве́ры

Blícke ~ — кі́даць по́зіркі

2) нараджа́ць (пра жывёлу)

3) накі́нуць

den Mántel über die Schúlter ~ — накі́нуць паліто́ на пле́чы

4) выкі́дваць

5)

mit dem Geld um sich (A) ~ — раскіда́цца граша́мі

2.

(sich) кі́дацца

(auf A) (на каго-н., што-н.)

sich zu Bóden ~ — кі́нуцца на зямэ́р

sich in die Kléider ~ — разм. ху́тка апрану́цца

2) (mit D) кі́дацца (чым-н.)

3) караба́ціцца, перако́швацца, дэфармава́цца

◊ sich in die Brust ~ — выхваля́цца

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

ЗНЕ́ШНІ ГА́НДАЛЬ,

продаж і купля тавараў, каштоўных папер на міжнар. рынку; адна з форм знешнеэканамічных сувязей. Падзяляецца на экспарт (вываз) і Імпарт (увоз) тавараў і паслуг. У аснове экспартна-імпартных адносін паміж краінамі ляжыць міжнародны падзел працы. Знешнегандл. аперацыі залежаць ад характару крэдытнай сістэмы краіны, форм і ўмоў банкаўскага забеспячэння знешнегандл. разлікаў, валютных правіл і валютнага рэгулявання, а таксама канкрэтных фін. умоў знешнегандл. кантактаў. Дзейнасць знешнеэканам. комплексу базіруецца на шэрагу палажэнняў прававога, арганізац.-тэхн., гандл.-паліт., эканам. і інфармацыйна-кансультатыўнага характару, якія дазваляюць яго ўдзельнікам эфектыўна выступаць на знешнім рынку і ўзгадняць вынікі знешнеэканам. аперацый з агульнымі вынікамі гасп. дзейнасці. Сродкі рэгулявання З.г.: тарыфы, падаткі, акцызныя зборы, колькасныя абмежаванні, ліцэнзіі і інш. Найб. пашыраны мытныя тарыфы, рэгуляванне знешнегандл. патокаў або абарона нац. вытворцаў. Гандлюючыя краіны знаходзяцца ў розных дагаворна-паліт. адносінах, могуць з’яўляцца членамі мытнага саюза, эканам. саюза, мець падпісаныя дагаворы аб спрыяльным рэжыме або не мець ніякіх пагадненняў у сферы гандлю. Прывілеі і льготы тычацца велічыні мытнай абароны, г.зн. ставак мытнай пошліны. Існуючая міжнар. прававая сістэма выключае магчымасць прыняцця аднабаковых мер па павышэнні або змяненні мытна-тарыфных ставак. Для змены тарыфаў цяпер патрэбны кансультацыі на міжнар. узроўні і падрабязнае абмеркаванне сітуацыі ў нац. эканоміцы. Імкнучыся захаваць за дзярж. кіраўніцкімі структурамі магчымасць хутка рэагаваць на зменлівыя абставіны, нац. дзяржавы разам з пошлінамі выкарыстоўваюць і інш. блізкія да іх меры рэгулявання (імпартныя тавары абкладаюцца спец. падаткамі і зборамі, імпартныя і экспартныя субсідыі, колькасныя абмежаванні, кватаванне і ліцэнзаванне). Колькаснае выражэнне ступені залежнасці эканомікі краіны ад З.г. вызначаецца адносінамі аб’ёму экспарту або імпарту да аб’ёму нац. даходу. Пры ацэнцы стану краіны ў міжнар. разліках перш за ўсё вызначаюцца суадносіны экспарту і імпарту, якія адлюстроўваюцца ў гандл. балансе. Рэспубліка Беларусь ажыццяўляе знешнегандл. сувязі больш як са 150 краінамі свету. У 1996 агульны аб’ём З.г. Беларусі склаў 12,4 млрд. дол. ЗША (павялічыўся ў параўнанні з 1995 на 20%), экспарт тавараў — 5,5 млрд. дол. (на 17%), імпарт — 6,9 млрд. дол. (на 23%). Тавараабарот з краінамі СНД у 1996 склаў 8,2 млрд. дол., у т.л. з Расіяй — 6,4 млрд. дол. Аб’ём З.г. Рэспублікі Беларусь з інш. краінамі ў 1996—4,2 млрд. дол., у т.л. з Германіяй — 978 млн. дол., Польшчай — 519,6 млн. дол., Літвой — 320,6 млн. дол., ЗША — 212 млн. дол. 3 дапамогай каэфіцыента пакрыцця (суадносіны экспарту да імпарту ў працэнтах) можна супастаўляць дынаміку абодвух патокаў, што складаюць З.Г.

М.Е.Заяц, В.В.Краўчанка.

т. 7, с. 101

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

house​1 [haʊs] n.

1. дом, буды́нак;

an apartment house шматкватэ́рны дом;

a detached house асабня́к

2. дом, жыллё, кватэ́ра;

a house in the country вяско́вы дом; да́ча, ле́цішча

3. (свой) дом, сям’я́, гаспада́рка;

have neither house nor home ≅ не мець ні ха́ты, ні лапа́ты

4. буды́нак (для чаго-н.);

an Opera House о́перны тэа́тр

5. пала́та (у парламенце);

the House of Lords пала́та ло́рдаў

6. тэа́тр, кінатэа́тр;

The house was full. Тэатр быў поўны.

♦

bring the house down вы́клікаць гром апладысме́нтаў, вы́бух сме́ху і да т.п.;

get on like a house on fire BrE, infml пасябрава́ць ху́тка і лёгка;

go all round the houses BrE, infml не гавары́ць пра́ма, вадзі́ць за нос;

keep house ве́сці ха́тнюю гаспада́рку;

on the house бяспла́тна, за кошт устано́вы (бара, рэстарана і да т.п.);

put/set one’s (own) house in order прыве́сці свае́ спра́вы ў пара́дак;

set up house пасялі́цца

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

work​1 [wɜ:k] n.

1. рабо́та, пра́ца; спра́ва; від дзе́йнасці;

do no work нічо́га не рабі́ць;

I have work to do. Я заняты.

2. ме́сца пра́цы; паса́да, заня́так;

go to/leave for work ісці́ на пра́цу

3. твор, вы́нік пра́цы;

bad/faulty work брак;

a work of genius генія́льны твор;

collected/complete works по́ўнае выда́нне тво́раў;

the work of God relig., poet. бо́скае стварэ́нне (пра чалавека)

4. дзе́янне, учы́нак;

dirty work бру́дная спра́ва, ке́пскі ўчы́нак;

works of mercy дабрачы́ннасць

5. рукадзе́лле;

fancy work маста́цкая вы́шыўка;

plain work шытво́;

crochet work вяза́нне кручко́м

♦

all in a/the day’s work гэта́ звыча́йная рэч; гэ́та ўсё нарма́льна;

at work (оn) за пра́цай;

get (down) to/set to work узя́цца за спра́ву;

make short work of smth. ху́тка ўпра́віцца з чым-н.;

in work/out of work мець пра́цу/быць беспрацо́ўным;

put/set smb. to work прыму́сіць каго́-н. узя́цца за пра́цу

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

duch, ~u

м. дух; душа;

iść z ~em czasu — у адпаведнасці з духам (патрабаваннямі) часу;

nie ma ani żywego ~a — няма ні адной жывой душы;

a to niespokojny duch! — вось неспакойная душа!;

zły duch — нячысты; злы дух;

śmiać się w ~u — смяяцца ў душы;

wyzionąć ~a — памерці;

podnieść ~a armii — падняць дух арміі;

upaść na ~u — упасці духам;

Bogu ~a winien — ні ў чым не вінаваты; Богу душой не вінаваты;

~em! — хутка!; шпарка!; адным духам!;

mieć słabego ~a — быць маладушным;

dodać ~a — падняць дух; дадаць аптымізму

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

little

[ˈlɪtəl]

1.

adj., less or lesser, least

1) малы́, мале́нькі, невялі́кі, невялі́чкі; нязна́чны, малава́жны

He has but little ability — Ён ма́е невялі́кія здо́льнасьці

2) абмежава́ны, недалёкі; малава́жны

little thoughts — малава́жныя, дро́бныя ду́мкі

2.

adv.

1) ма́ла; няшма́т; крыху́, кры́шку

We see little of him — Мы рэ́дка яго́ ба́чым

a little-known author — малавядо́мы а́ўтар

2) зусі́м не

a coward is little liked — баязьлі́ўца ня лю́бяць

3.

n.

1) крыха́ f.; нязна́чная ко́лькасьць; ма́ла

add a little — дада́й крыху́, кры́шку

He knows very little — Ён ве́льмі ма́ла ве́дае

a little at a time — пакрысе́

2) каро́ткі час

After a little you will feel better — Ху́тка вам пале́пшае

3) абы-што; дро́бязь f.; глу́пства n.

•

- in little

- little by little

- make little of

- not a little

- think little of

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)