прыстаўка прыметнікаў і прыслоўяў, паказвае адмаўленне: únabhängig незале́жны; únaufhörlich бесперапы́нны (-нна)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
herán=
аддз.дзеясл. прыстаўка указвае на рух да пэўнага месца: heránfliegen* падлята́ць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
mit=
аддз.дзеясл. прыстаўка, указвае на ўдзел, на сумеснае дзеянне: mítarbeiten супрацо́ўнічаць
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
◎ Перацвіта́ць ’адцвітаць’ (брасл., дзятл., Сл. ПЗБ), пяраць‑ вітсіць ’тс’ (зэльв., Жыв. сл.), пырыцвітатэ ’тс’ (драг., Лучыц-Федарэц, вусн. паведамл.). Д& персі‑ і цвісці (гл.). Прыстаўкапераеш ўкр., польск., балг., макед., серб.-харв. мовах) з’яўляецца дыялектным сінонімам да ад‑ (< прасл.ot‑) — у рус., чэш., славац. і славен. мовах.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пратапо́п ’святар (іерэй) вышэйшага чыну’ (ТСБМ), пратапо́па ’протаіерэй’ (Нас.). З рус.протопо́п (параўн. Крукоўскі, Уплыў, 74). Стараж.-рус.протопопъ, серб.-ц.-слав.протопопъ. З грэч.πρωτοπαπᾶς (Фасмер, 3, 384), дзе πρωτο‑ — узмацняльная прыстаўка (ад πρωτοδ ’першы’) і πάππας ’бацька; бацюшка’ (Фасмер, там жа, 383; Праабражэнскі 2, 136).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Раскабо́іна ’свавольнік, гарэза’ (Юрч.). Няясна. Магчыма звязана з прасл.*kobъ, *kobiti, *koběniti (sę) ’быць упартым, супрацівіцца’, параўн. рус.дыял.ко́бый ’чалавек з дрэнным характарам, наравісты’, ко́биться ’паводзіць сябе неспакойна’, ко́бень ’той, хто ўпарціцца, не слухаецца’, гл. ЭССЯ, 10, 88, 92, 101. Прыстаўка можа мець узмацняльнае значэнне.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
А́ФІКС
(ад лац. affixus прымацаваны),
службовая марфема, якая перадае дадатковае лексічнае і граматычнае значэнне слова або вызначае адносіны слова да інш. слоў у сказе. Да афіксаў адносяцца: флексія, або канчатак, — вызначае граматычную форму слова і служыць для сувязі з інш. словамі ў сказе; прэфікс, або прыстаўка (перад коранем), суфікс (пасля кораня), конфікс (з абодвух бакоў кораня), постфікс (пасля суфікса ці флексіі) — служаць для ўтварэння новых слоў або формаў слова; інтэрфікс — выкарыстоўваецца для злучэння пэўных марфем у слове.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Во́ддаль (БРС, КТС, Гарэц.; КЭС, лаг.). З водаль (гл.) у выніку яго пераасэнсавання як слова з прыстаўкай од‑, вод‑ (Шуба, Прыслоўе, 113). У варыянце воддаля (Жд., 2, КТС) прыстаўка заканамерная (од (от) + род. скл. даль; параўн. рус.о́тдали, укр.ві́ддалі), але канчатак, відаць, з род. скл. м. р.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Патха́ння ’унушэнне’ (горац., Яруш.). Утворана ад той жа асновы, што і блізкае па значэнню натхнённе < яа‑тх‑няць (гл.) < прасл. -dbxngti. Так серб.-харв.надахнуйвати азначае ’ўнушаць’ і ’натхняць’, а літ.ijzvepimas -- ’унушэнне’ і ’натхненне’. Прыстаўкапа‑, магчыма, ад лексемы павучанне (< ст.-рус.по‑ученин), блізкай семантычна да патхання.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ По́стары ’пажылы чалавек, стараваты’ (Сл. Брэс.; ТС), н.-луж.póstary ’стараваты’, серб.постар ’даволі стары’, параўн. балг.ηό‑стар ’старэйшы’, макед.постар ’тс’. Прыстаўкапа‑ (< *po‑, гл.) нясе семантыку меншай ступені праяўлення якасці, абазначанай утваральным словам (Сцяцко, Афікс. наз., 241), параўн. по‑высокі ’высакаваты’ (Нас.). Да стары (гл.).