планава́ць, ‑ную, ‑нуеш, ‑нуе; незак., што.

1. Складаць план, праект якога‑н. збудавання. Планаваць будынак школы.

2. Размячаць месца пад што‑н. згодна з планам. [Архітэктар] плануе адразу цэлы горад: вуліцы, плошчы, праспекты. Лужанін. Калгас будаваў новыя хаты. Леапольд Гушка пільным вокам спрактыкаванага гаспадара сам планаваў месца. Чорны.

3. Складаць план развіцця, ажыццяўлення чаго‑н.; уключаць у план развіцця чаго‑н. Планаваць вытворчасць тавараў шырокага ўжытку. □ Плануе калгас свой гадавы прыбытак — на першым месцы ў яго сад. Ракітны.

4. Мець намер, разлічваць зрабіць што‑н., меркаваць. Планаваць экскурсію. □ Планавалі на сёння пайсці ў кіно. А замест гэтага мы ўсе ўтраіх працавалі на гародзе Раманюка. Савіцкі. Ужо з першага курса Ваня планаваў, як ён ўладкуецца на работу пасля заканчэння тэхнікума. Новікаў. Міхей планаваў так. Скончыць сын дзесяцігодку і паступіць у інстытут. Ермаловіч.

5. без дап. Разм. Займацца планаваннем. [Жанчына:] — Хто ў вас там плануе, Лявон Ігнатавіч, хто распараджаецца? Хадкевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

слі́згацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Рухацца па гладкай слізкай паверхні, не адрываючыся ад яе. Крактала, угіналася пад возам рака, коні .. імчаліся, секлі лёд падковамі, і заднія калёсы слізгаліся, сунуліся. Капыловіч. // Не мець устойлівасці, ссоўвацца з месца, не могучы ўтрымацца на слізкай паверхні, саслізгваць. А падлога маляваная, гладкая, слізкая, я проста на нагах стаяць не магу, — усё слізгаюся. Бядуля. Але з непрывычкі нож .. чамусьці не слухаўся [Косціка]: ён то лёгка слізгаўся па версе кары, то глыбока ўядаўся ў корань. Якімовіч. // Не трымацца, выслізгваць. Чаўнок слізгаецца з рук. □ Паклаўшы жменю [пшаніцы], .. [Марыя] плявала сабе ў правую далонь, каб ручка сярпа не слізгалася, і жала далей. Пестрак.

2. Катацца, коўзацца. Слізгацца па лёдзе. Слізгацца на каньках. □ Зімою добра было слізгацца па лёдзе, вечарам пад шум бору за сцяной слухаць казкі. Ліс.

3. Тое, што і слізгаць (у 3 знач.). Водбліскі зор, здаецца, слізгаюцца па шыбінах і адбываюцца на твары Косціка. Пестрак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

wolny

woln|y

1. вольны, свабодны;

mieć ~e ręce — мець вольныя (не звязаныя) рукі;

rzut ~y спарт. вольны кідок (удар);

wstęp ~y — уваход вольны;

2. павольны;

~y bieg — павольны бег;

na ~ym ogniu — на малым агні

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

zmierzać

zmierza|ć

незак.

1. накіроўвацца; ісці;

~ć szybkim krokiem — шпарка ісці;

2. ( do czego, ku czemu) мець на ўвазе (што); хіліць (да чаго);

do czego ~sz? — што ты маеш на ўвазе?; да чаго ты вядзеш?

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

утры́мліваць​II

1. (трымаць) hálten* vt, erhálten* vt; instánd [in Stand] hálten* (цэлым, не пашкоджаным);

утры́мліваць у чысціні́ sáuber hálten*;

утры́мліваць у до́брым ста́не in gúten Zustánd hálten*;

утры́мліваць пад а́рыштам in Haft hálten*;

2. (каго-н) unterhálten* vt, unterstützen vt;

3. (мець у сваім складзе) enthálten*vt, éinschließen* vt; fássen vt;

утры́мліваць у сабе́ (уключаць) be¦ínhalten* vt;

ру́да утры́млівае шмат жале́за das Erz hat éinen hóhen Éisengehalt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

заслу́га ж Verdíenst n -(e)s, -e (у чым-н um A);

яго́ заслу́га у тым, што… sein Verdíenst liegt [bestéht] dárin, dass…;

ста́віць сабе́ ў заслу́гу sich (D) etw. zum [als] Verdíenst ánrechnen;

мець вялі́кія заслу́гі пе́рад радзі́май gróße Verdíenste um die Héimat háben;

узнагаро́дзіць па заслу́гах nach Verdíenst [Gebühr] belóhnen;

ён атрыма́ў па заслу́гах das geschíeht ihm recht;

◊ па заслу́гах і пла́та ≅ wie die Kunst, so die Gunst

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

зна́чыць​II

1. (абазначаць) bedéuten vt, Bedéutung háben;

што гэ́та зна́чыць? was bedéutet [heißt] das?, was hat das zu bedéuten?, was soll das héißen;

гэ́та нічо́га не зна́чыць das hat nichts zu ságen, das tut nichts zur Sáche;

гэ́та што-н ды зна́чыць! das will schon (et)-was héißen!, das ist schon (et)was!;

2. (мець значэнне, сілу, вагу) wert sein, bedéuten vt, Éinfluss háben

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

Ве́сці ’накіроўваць рух каго- або чаго-небудзь’; ’будуючы, пракладваць у пэўным парадку’; ’мець пэўны напрамак’; ’хіліць на што-небудзь, адольваць’; ’хіліць убок ад хваробы, ап’янення’ (КТС, БРС, Касп.); ’цягнуць’ (БРС); ’валаводзіць’, весьці брэдню ’трызніць’ (Касп.), вясьці злосьць ’доўгі час злавацца, гневацца, помсціцца’ (КЭС, лаг.), навагр. весьці дзіця ’нарадзіць дзіцё’ (Кл., КТС). Ужываецца таксама з прэфіксамі: аб‑, вы‑, да‑, з‑, на-, пера-, пры‑, раз-, у‑ і інш. у розных значэннях. Сюды ж весціся ’адбывацца, ажыццяўляцца, праводзіцца’; ’жыць, пладзіцца’; ’быць звычаем, падтрымлівацца’; ’цягнуцца кім- або чым-небудзь’ (КТС, БРС); ’цягнуцца патроху’; ’шанцаваць у жыцці’ (КЭС). Прасл.: укр. вести ’весці; спяваць, цягнуць голасам; размаўляць; прасці, выводзіць нітку; камандаваць, распараджацца’, вестися ’весціся’, рус. вести ’весці, суправаджаць, памагаць ісці; рабіць, здзяйсняць; кіраваць, быць загадчыкам’, арханг. ’дзьмуць, пранікаць усюды (аб ветры)’, валаг. ’раставаць (аб снезе); уздымацца (аб цесце)’, арханг. вести свадьбу ’спраўляць вяселле’, польск. wieść ’весці, быць на чале; быць уваходам куды-небудзь’, wieść się ’шанцаваць, паходзіць’, каш. vjesc, в.-луж. wjesć ’весці’, wjésć so ’паводзіць сябе; мецца’, чэш. vésti ’суправаджаць, паказваць дарогу; кіраваць, быць загадчыкам, быць на чале; мець кірунак’, vésti se ’мецца, шанцаваць’, славац. viesť ’даваць кірунак, накіроўваць’; ’суправаджаць, прыводзіць’; ’весці эскортам’; ’весці каналам (ваду, нафту)’; ’кіраваць (машынай, караблём)’; ’пракладваць’ і ’кіраваць, весці дзейнасць’; ’выконваць пэўную работу’; ’праводзіць (цяпло, электрычнасць)’; ’весці размову, дэбаты’ і інш., viesť sa ’мецца, шанцаваць’, славен. vȇsti ’весці; дапамагаць; служыць чаму-небудзь’; ’выгадна прадаць’, vȇsti se ’трымаць, паводзіць сябе’, серб.-харв. во̀дити ’весці’, макед. води, балг. водя, ст.-слав. ведѫ, вести ’тс’. Выступае ў асновах *ved‑/*vod‑ і *vad‑. Мае адпаведнікі ў балтыйскіх мовах: літ. vèsti, vedù ’весці; кіраваць, быць на чале чаго-небудзь; жаніцца з кім-небудзь; прыносіць, нараджаць’, лат. vest, vedu ’весці’; ’вадзіць (машыну)’, vesties ’шанцаваць, добра ісці (аб рабоце)’, ст.-прус. weddē ’вяду’, а таксама ў ірл. fedid ’вядзе’, ст.-перс. vādajeiti ’вядзе, цягне’. Такім чынам, прасл. vedti (dt > tt > st) утворана пры дапамозе суф. ‑ti ад асновы ved‑, якая ўзыходзіць да і.-е. кораня *u̯edh‑ (Фік, 1, 4, 129; Уленбек, 269). Гл. таксама Фасмер, 1, 284; ЭСРЯ, 1, В, 74–75; Голуб-Копечны, 413; Брукнер, 619; Махэк₂, 685; БЕР, 1, 170.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

can

I [kæn]

v., p.t. could

1)

а) магчы́

б) быць у ста́не

в) мець магчы́масьць

г) умець

I can speak French — Я ўме́ю гавары́ць па-францу́ску

2) магчы́; мець пра́ва, дазво́л, ахво́ту

You can go — Вы мо́жаце йсьці́

You can take the test again — Вы мо́жаце йзно́ў здава́ць экза́мэн

II [kæn]

1.

n.

1) кансэ́рвавая бляша́нка f.

can of peas — бляша́нка гаро́ху

2) біто́н -у m., бак

a milk can — біто́н для малака́

a garbage can — вядро́, бак, скры́нка для сьмяцьця́

2.

v.t.

1) уклада́ць у бляша́нкі, кансэрвава́ць у бляша́нках або́ сло́іках

to can fruit — рабі́ць кансэ́рвы з садаві́ны

2) Sl. зво́льніць з пра́цы, вы́кінуць, вы́гнаць са шко́лы; пазбы́цца чаго́-н.

3) Sl. спыні́ць

can the chatter — спыні́ць пусту́ю гу́тарку

4) пасадзі́ць у турму́

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

Kláppe

f -, -n

1) кла́пан

2) за́сланка, ршка

3) (адкідна́я) на́крыўка

4) фо́ртачка

5) хло́паўка

◊ zwei Flíegen mit éiner ~ schlágen* — ≅ адны́м уда́рам двух за́йцаў забі́ць

éine gróße ~ háben — мець до́ўгі язы́к, пахваля́цца

halt die ~! — груб. змо́ўкні!, загло́хні!

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)