Пілі́ць1 ’пілаваць’ (чырв., З нар. сл.). Адназоўнікавае ўтварэнне. Да піла́1 (гл.). Магчыма, пад уплывам рус.пили́ть ’тс’. Сюды ж пі́льшчык ’рабочы, заняты пілаваннем’ (Сл. ПЗБ), пі́льнік ’тс’ (Касп.).
Пілі́ць2, прыпі́ліваць ’падахвочваць, прымушаць, настойліва і часта нагадваць, прасіць’ (Нас.), польск.pilić, przypilić ’тс’, чэш.píliti, píleti ’спяшацца’, ’падганяць каго-н.’, славен.píliti ’вучыцца’, ’старацца’, ’шчыраваць, рупіцца, дбаць’, магчыма, харв.péliti ’рэкамендаваць’. Прасл.*piliti (sę). Далейшыя сувязі з і.-е. мовамі адсутнічаюць. Няясна (Фасмер, 3, 262). Сюды ж бел.пі́льма пілі́ць ’налягаючы, прымушаць’, рус.уладз.пиль (ж. р.) ’пільніца, жніво, гарачая пара’ і чэш.píle ’стараннасць, дбайнасць’ (< *pil‑ja), польск.pila ’тс’, якое Банькоўскі (2, 579) збліжае з piła (гл. піла, піліць). Ад піліць утвораны прыметнік пільны (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
zwíngen
*vtпрымуша́ць, змуша́ць
j-n auf die Knie ~ — паста́віць каго́-н. на кале́ні
ich séhe mich gezwúngen… — я вы́мушан(ы)…
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
impel
[ɪmˈpel]
v.t. (-ll-)
1) прымуша́ць, падганя́ць, паганя́ць
2) ру́хаць, пхаць; гна́ць, прыганя́ць
The wind impelled the boat to shore — Ве́цер прыгна́ў чо́вен да бе́рагу
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
hijack[ˈhaɪdʒæk]v.
1. захапі́ць (транспартны сродак, самалёт і да т.п.) і прымуша́ць кіро́ўцу або́ лётчыка змяні́ць маршру́т; займа́цца паве́траным піра́цтвам
2. кантралява́ць што-н., каб рэкламава́ць свае́ мэ́ты і інтарэ́сы
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Ру́хаць1 ’перамяшчаць’, ’прыводзіць у рух, прымушаць дзейнічаць’, ’кранаць’ (ТСБМ). Параўн. укр.ру́хати ’перамяшчаць’, польск.ruchać ’тс’, славен.rúhati ’перамяшчаць, трасці’. Прасл.*ruxati, суадноснае з *rušiti, гл. рушыць. Той жа праславянскі корань, што і ў рух (гл.). Сюды ж руха́вы ’хуткі, рухлі́вы ’тс’.
1. Дакранацца кароткім рэзкім рухам да каго‑, чаго‑н.; штурхаць. Пхаць у грудзі. Пхаць суседа локцем.
2. Штуршкамі прымушаць рухацца куды‑н., у якім‑н. напрамку. Пхаць тачку. □ — Пхайце ззаду! — крыкнуў фурман ва ўсё горла.Колас.Лёдзя ўпарта пхала і пхала ложак, пакуль хворыя жанчыны не ўзнялі гвалту.Карпаў.
3. Паспешліва засоўваць, запіхваць што‑н. куды‑н. Таццяна.. паспешліва пачала пхаць у чамадан бялізну, гальштукі, шкарпэткі, пакуначкі з дамашняй ежай.Карпаў.Старая выняла з кошыка хлеб, каб паказаць, як яго мала, а потым, пазіраючы ў твар суседцы, пхала адной рукой хлеб у кошык.Галавач.
4. Даваць што‑н. у вялікай колькасці, звыш меры. [Павал:] — Мацвей і вясною з камітэцкага аўса карысць меў і цяпер яму падсунулі два пуды грэчкі. Гультай, не хоча рабіць, а яму ўсё пхаюць.Чорны.//Прымушаць каго‑н. есці, піць вельмі многа або супраць жадання. Пхаць ежу дзіцяці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)