Баёвік ’жакет ці кофта, пашытая з байкі’ (Янк. Мат., маладзечн.). Можна думаць, што гэта запазычанне з польск. Параўн. польск. baja ’байка’, bajowy ’байкавы’. Параўн. палес. баёўка, баю́ўка ’хустка з байкі’ (Сакал.), бясспрэчна, з польск. bajówka спадніца з байкі ці іншай тканіны’. Параўн. ба́йка 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
по́лка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.
1. Кавалак тканіны ва ўсю першапачатковую шырыню. Спадніца з трох полак. □ Вярнуўшыся ў хату, Салвесіха адламала калючы ліст сталетніку, разлупіла яго напалам, прыклала да раны і ўбінтавала галаву беленькай паркалёвай, адарванай ад старой сарочкі, палкай. Сабаленка.
2. Лаўка ў вагоне для сядзення або ляжання. Ярмолаў узлез на верхнюю полку, лёг і заплюшчыў вочы. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Парця́нік, парцяк ’спадніца з саматканага палатна’ (ДАБМ, 934), парцяк (Інстр. I), парцюк (Бяльк.), парцянік, парцяна, парцяк (Мат. Гом.), парцянік ’даматканы парцяны матэрыял у клетку’ (Сл. ПЗБ), парцянікі ’штаны з даматканага матэрыялу’ (Сл. ПЗБ), парціна ’адзенне (льняное)’ (Мат. Гом.), парцянкі ’анучы’ (Шпіл.). Дэрываты ад пар цяньку порт?.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Камлёт ’саматканая шарсцяная спадніца больш высокай якасці, чым андарак’ (Юрч., Бяльк.), ’андарак’ (чачэр., Жыв. сл.), ’суконная або шарсцяная тканіна’ (Гарэц.), камлот ’тоўстая баваўняная або шарсцяная тканіна з чорных і карычневых нітак’. Відавочна, праз рус. мову з ням. Kamelol або з франц. camelot ’тканіна з воўны ангорскай казы’ (Фасмер, 2, 175).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Марґень, маргіня ’тканіна ў клетку’ (ігн., Сл. ПЗБ), польск. marginia, ст.-польск. morginia, morgienia ’рабая спадніца’. Балтызм. Параўн. літ. marginė ’рабая тканіна’ (Грынавяцкене, Сл. ПЗБ, 3, 32), літ. marginỹs ’тканіна з ляной пражы, перамешаная з воўнай і бавоўнай’, якое да márgas ’стракаты, рабы’ (Вяржб. дыс., 510–512; Лаўчутэ, Балтызмы, 80).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сае́та ’тонкае высокагатунковае сукно’ (ТСБМ, Нас.), сае́т ’англійскае сукно’ (Гарэц., Байк. і Некр.), ’кафтан; сарафан, спадніца’ (Гарэц., Нар. лекс. Гом.), ’тонкае бліскучае сукно’ (ТС). Запазычанне з польск. saja ’гатунак сукна’, sajeta ’тонкая дарагая тканіна, тонкае сукно’ (Кюнэ, Poln., 95). Апошняе з італ. saja, saietta ’гатунак сукна’ < лац. sagum ’ваенная адзежа’ (Брукнер, 479). Параўн. саян, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ве́рхніца ’верхняя кашуля’ (Юрч.). Рус. гом., кемер. ве́рхница ’верхняе адзенне, якое апранаецца паверх касцюма, сукенкі’, вяц., табол. доўгая шырокая мужчынская кашуля’, свярдл., перм. ’льняны сарафан з грубага палатна’, серб. вр̏хња, славац. vrchnica ’жаночая сукенка’; ’жаночая кашуля без рукавоў з даматканага льнянога палатна’. Паўночнаславянская ізалекса, утвораная пры дапамозе суф. ‑іц‑а (па ўзору спадні́ца). Да ве́рхні (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
турню́р
(фр. tournure)
модная ў канцы 19 ст. прыналежнасць жаночага туалету ў выглядзе падушачкі, якую падкладвалі пад плацце ззаду ніжэй таліі, каб надаць пышнасць фігуры, а таксама шырокая спадніца, прызначаная для нашэння з такой падушачкай.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
фі́жмы
(ад ням. Fischbein = кітовы вус)
1) шырокі каркас з кітовага вуса ў выглядзе абруча, які надзяваўся пад спадніцу і надаваў пышнасць фігуры;
2) шырокая спадніца на такім каркасе як частка жаночага ўбору 18 — пач. 19 ст.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
свіце́цца, свіціцца; незак.
1. Віднецца праз што‑н., быць бачным. У канцы гарода.. [Арцём] убачыў радок крывых алешын, за якімі свіціўся зялёны лужок. Ракітны.
2. Будучы вельмі рэдкім, прапускаць праз сябе святло. Цяпер на Гэльцы была не тая спадніца, зношаная, рэдзенькая, што ўся свіцілася, у якой яна ганяла ў поле, а новая паркалёвая сукенка ў вялікія чырвоныя кветкі. Адамчык.
3. перан. Адлюстроўваць якія‑н. пачуцці, хваляванні (пра твар, вочы, знешні выгляд чалавека). Наўмыснікаў твар свіціўся ўсімі адценнямі радасці. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)