ГО́МЕЛЬСКІЯ ЗАБАСТО́ЎКІ 1918—19.

Адбыліся ў час ням. акупацыі і ўваходжання Гомельскага пав. ў Палескую вобл. Украіны. У маі—чэрв. 1918 забастоўкі супраць акупац. эканам. палітыкі прайшлі на асобных прадпрыемствах Гомеля. З 15 жн. пачалася стачка рабочых і служачых чыг. вузла ў падтрымку агульнаўкр. чыг. забастоўкі. Спачатку яна мела пасіўны характар, з 19 жн. спынены выхад на працу. Акупац. ўлады арыштавалі 73 актывістаў стачкі. Нягледзячы на спробы стачачнага к-та пашырыць забастоўку на прадпрыемствы горада, у пач. вер. 1918 яна скончылася. Па дамоўленасці герм. камандавання і сав. дэлегацыі да 20.12.1918 павінна была скончыцца эвакуацыя ням. войск з Гомеля, улада перададзена Ваен.-рэв. к-ту (ВРК) і горад займала Чырв. Армія. 18.12.1918 ВРК прызначыў новага каменданта чыг. вузла, правёў арышты контррэвалюцыйных элементаў у горадзе і на чыгунцы. Яго дзеянні былі расцэнены ням. бокам як парушэнне дамоўленасці. Акупац. ўлады вярнулі горад пад свой кантроль, арыштавалі бальшавіцкі к-т чыгуначнікаў, цывільнае кіраўніцтва перадалі Гомельскай дырэкторыі. 26.12.1918 на скліканым ВРК мітынгу чыгуначнікаў вырашана пачаць забастоўку, быў створаны стачачны к-т. 28 снеж. спынілі работу чыг. майстэрні і кіраўніцтва станцыі. У пач. студз. 1919 забастоўка стала ўсеагульнай. 6.1.1919 яна спынена, кантроль над горадам перайшоў да ВРК. 14.1.1919 ням. войскі пакінулі Гомель, у яго ўвайшлі часці Чырв. Арміі.

В.М.Лебедзева.

т. 5, с. 349

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

bronić

незак.

1. kogo/czego бараніць; абараняць;

bronić sprawy — абараняць справу;

bronić swego zdania — адстойваць свой погляд;

bronić pracy magisterskiej — абараняць магістарскую працу;

2. komu czego забараняць каму што;

bronić łowienia ryb — забараняць рыбную лоўлю;

broń Boże — барані Божа; крый Божа;

broń go Panie Boże! — ратуй яго Божа!

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

ты́каць ​1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

1. у каго-што або чым. Поркаць чым‑н., пастукваць, датыкаючыся да чаго‑н. [Стары] .. разгублена міргаў вачамі і тыкаў у зямлю кійком. Ракітны. І ты, пасляваенны Джон, Калі сумленню не салжэш ты, Наўрад ці пальцам у батон Ты будзеш тыкаць: дзе свяжэйшы? Чэрня. // што. Утыкаць, усоўваць у што‑н. Дрыжала рука. Круціла, ламала карабок з сярнічкамі, тыкала іх у зубы. Пташнікаў. // чым. Паказваць на каго‑, што‑н. — Вунь, бачыш, — тыкаў, паказваў Дубавец пальцам туды, дзе ляжаў пень. Капыловіч. А самы маладзейшы, відаць, пазнаў сваю вінтоўку на плячы ў аднаго з партызан, паказваў на яе пальцам і тыкаў сябе ў грудзі. Няхай. Паўлік, поўны гонару, што яго пахвалілі, тыкаў тонкім мурзатым пальчыкам у кніжку, называў літары. Арабей.

2. што або чым. Разм. Падносіць блізка, паказваючы што‑н. А мне ён кніжку тыкае пад нос, паказвае. // перан. Назойліва гаварыць, напамінаць пра што‑н.; упікаць чым‑н. [Васіль:] — Ты мне фронтам не тыкай. Васілевіч.

3. што. Разм. Даваць, тыцкаць што‑н. каму‑н. Тыкаць цукерку дзіцяці.

•••

Пальцам (пальцамі) тыкаць — тое, што і пальцам (пальцамі) паказваць (гл. паказваць).

Тыкаць (свой) нос — тое, што і сунуць (свой) нос (гл. сунуць).

Тыкаць носам — звяртаць чыю‑н. увагу на што‑н. (віну, учынак і пад.; звычайна ў грубай форме).

Тыкаць у вочы (у нос) каму — рабіць папрок, упікаць у чым‑н.

ты́каць ​2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго і без дап.

Разм. фам. Звяртацца да каго‑н. на «ты».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

course​1 [kɔ:s] n.

1. курс (лекцый, навучання, лячэння);

a basic course ба́завы курс;

an advanced course курс павы́шанай ступе́ні ця́жкасці;

an intermediate course курс сярэ́дняй ступе́ні ця́жкасці;

refresher courses ку́рсы павышэ́ння кваліфіка́цыі

2. стра́ва;

a threecourse dinner абе́д з трох страў

3. курс, напра́мак, кіру́нак, накіру́нак;

hold/lay/set a course for браць/узя́ць курс на, накіро́ўвацца на/у

4. ход, хада́, цячэ́нне;

the course of events ход падзе́й;

as a matter of course само́ сабо́й зразуме́ла

♦

in due course у свой час/у нале́жны час;

in the course of у хо́дзе, у працэ́се, на праця́гу;

of course вядо́ма, безумо́ўна, бясспрэ́чна

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

fix​2 [fɪks] v.

1. замацо́ўваць; устана́ўліваць, устанаўля́ць

2. выраша́ць, вызнача́ць;

They fixed the rent at £100 a month. Яны вызначылі рэнту ў 100 фунтаў (стэрлінгаў) за месяц;

How are you fixed for Sunday? Якія твае планы на нядзелю?

3. папраўля́ць, рамантава́ць, нала́джваць

4. гатава́ць (ежу)

5. infml фальсіфікава́ць (вынікі выбараў, спаборніцтва)

6. infml кара́ць

7. AmE, infml кастры́раваць, лягча́ць, паклада́ць (жывёлу)

fix on [ˌfɪksˈɒn] phr. v.

1. выраша́ць, дамаўля́цца;

Let’s fix on a date. Давайце дамовімся пра дату.

2. затры́мліваць (думкі, увагу); спыня́ць (позірк);

She fixed her eyes on the clock. Яна спыніла свой позірк на гадзінніку.

fi x up [ˌfɪksˈʌp] phr. v. адрамантава́ць, прыстасава́ць

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

level​3 [ˈlevl] v.

1. раўня́ць, выраўно́ўваць; загла́джваць;

level a road раўня́ць даро́гу

2. зраўно́ўваць, руйнава́ць з зямлёй, по́ўнасцю разбура́ць;

Тhe storm levelled a part of the town. Бура поўнасцю разбурыла частку горада.

level at [ˌlevlˈæt] phr. v. нацэ́львацца, прыцэ́львацца;

level a charge/criticism at/against абвінава́чваць/крытыкава́ць;

Нe levelled bitter criticism against the government. Ён жорстка крытыкаваў урад.

level off [ˌlevlˈɒf] phr. v. зраўня́цца, пераста́ць ру́хацца ўверх або́ ўніз;

Тhe plane levelled out at about 10,000 metres. На вышыні прыкладна 10 000 метраў самалёт выраўняўся;

Inflation has begun to level off. Інфляцыя спыніла свой рост.

level out [ˌlevlˈaʊt] phr. v. = level off

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

накі́даць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што і чаго.

1. Кінуць у некалькі прыёмаў нейкую або вялікую колькасць чаго‑н. Накідаць камення. □ Забілі [хлапчукі] дзве палі, палажылі бервяно, накідалі каля яго камення і засыпалі жвірам, каб вада не размыла. Пальчэўскі.

2. Кідаючы што‑н. куды‑н., напоўніць, накласці. Накідаць кошык бульбы. Накідаць воз сена. □ [Ладагубец і Барашкін] удвух накідалі шыхту і пагналі ваганетку ў цэх. Савіцкі.

3. Скласці ў агульных рысах. Накідаць план работы. // Хутка, наспех напісаць, намаляваць, начарціць. □ [Шутаў] хутка накідаў алоўкам некалькі слоў, напісаў свой адрас. Мележ. Косця ўзяў ліст чыстай паперы і алоўкам накідаў просты чарцёж крана, разбіўшы яго на асобныя вузлы. Шыцік.

накіда́ць ​1, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.

Незак. да накінуць.

накіда́ць ​2, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.

Незак. да накі́даць (у 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

напатка́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

1. Ідучы або едучы, сустрэць каго‑н. Па дарозе.. [Лук’янскі] напаткаў чатырох польскіх коннікаў, але яны не зачапілі гэтага мужыка. Чорны. // Выпадкова сустрэць каго‑, што‑н., натрапіць на каго‑, што‑н. Я напаткаў мясціну, дзе было шмат лісічак, нагнуўся і збіраю іх. Ляўданскі. За агародамі.. [Чыжык] напаткаў знаёмы ручай, упаў і пачаў піць. Лупсякоў.

2. перан. Здарыцца, спасцігнуць (пра бяду, няшчасце і пад.). [Мікола і Таня] ніколі не гаварылі пра тое, што можа [іх] напаткаць у баі. Новікаў. Перад канцом вайны.. [Сцепаніду Андрэеўну] напаткала непапраўнае гора — прыйшла чорная вестка аб смерці сына. Шахавец. // З’явіцца, узнікнуць. І тут у першы раз Міхала Вось гэта думка напаткала: Купіць зямлю, прыдбаць свой кут, Каб з панскіх выпутацца пут. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

асвятлі́ць, асвятлю, асветліш, асветліць; зак., каго-што.

1. Зрабіць светлай якую‑н. прастору; напоўніць святлом памяшканне. Мігун не вытрымаў і асвятліў мясцовасць ракетай. Алешка. З горна, як агнявая птушка, узляцела полымя, сыпанула іскрамі ў столь, зашумела і асвятліла кузню чырвоным бляскам. Чарнышэвіч. // Накіраваць святло на які‑н. прадмет, зрабіць яго бачным. [Цётка Марына] з ліхтаром нахілілася да.. [Раманенкі], асвятліла яго твар. Шамякін. // перан. Ажывіць, зрабіць радасным, вясёлым. Танкіст-музыка, як дзяўчына, Усмешкай твар свой асвятліў. Колас.

2. Забяспечыць асвятляльнымі прыстасаваннямі, прыборамі, устаноўкамі; правесці электрычнае святло. Асвятліць вуліцу. Асвятліць дом.

3. перан. Падрабязна расказаць пра што‑н., растлумачыць, зрабіць агляд чаго‑н. Асвятліць падзеі тыдня. □ [Лізунок:] — Вось, таварышы, дазвольце вам тое-сёе сказаць і, як кажуць, асвятліць пытанне, каб была нейкая яснасць. Гаўрылкін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паце́шыцца, ‑шуся, ‑шышся, ‑шыцца; зак., кім-чым, з каго-чаго і без дап.

1. Парадавацца, палюбавацца, атрымаць задавальненне. Пасля трэцяга ўрока ўся школа пайшла на высокі бераг пацешыцца з прыгажосці яснага дня. Чорны. Як бы пацешылася цяпер .. [Сымонава] першая жонка, Вераніка, з свайго Кастуська! Якімовіч. Даніла ўсё ж такі расказаў пра свой улоў. — Удача добрая. Завязі сваю здабычу дахаты, хай там пацешацца. Пестрак. Прыйшлі старыя маміны сяброўкі, каб разам з ёй пацешыцца маім зваротам, каб разам і паплакаць яшчэ раз аб тых, што не прыйдуць. Брыль.

2. Паздзекавацца з каго‑, чаго‑н., пазабаўляцца. — Ідзі, не бойся! — крыкнуў Сцёпа. Ён добра ведаў, што Рыгорка і кроку не зробіць. Інакш Палкан парве яго. Але хацелася пацешыцца, пазабаўляцца, паздзекавацца з маленькага Рыгоркі. Курто.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)