исто́ргнуть сов., уст.
1. (выбросить) вы́кінуць; (извергнуть — ещё) вы́вергнуць;
2. (вырвать) вы́рваць; (выхватить — ещё) вы́хапіць; (выдернуть) вы́рваць; (освободить — ещё) вы́зваліць;
3. перен. (вызвать, заставить появиться) вы́клікаць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
вы́купіць, -плю, -піш, -піць; -плены; зак.
1. каго-што. Вызваліць, атрымаць назад за грошы.
В. палоннага.
В. закладзеную рэч.
2. перан., што. Заслужыць дараванне.
В. сваю віну чым-н.
|| незак. выкупля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е і выку́пліваць, -аю, -аеш, -ае.
|| звар. вы́купіцца, -плюся, -пішся, -піцца; незак. выкупля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца і выку́плівацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. вы́куп, -у, м. (да 1 знач.) і выкупле́нне, -я, н. (да 2 знач.); прым. выкупны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
адста́віць, -та́ўлю, -та́віш, -та́віць; -та́ўлены; зак.
1. што. Паставіць на новае месца, пераставіць.
А. крэсла ўбок.
2. што. Адвесці ўбок, выставіць.
А. нагу.
3. каго-што. Звольніць, зняць; вызваліць ад выканання якіх-н. абавязкаў; пазбавіць магчымасці займацца якой-н. справай (уст.).
А. ад выканання абавязкаў.
4. што і без дап. Адста́віць! Каманда, якая азначае адмену папярэдняй каманды або загад спыніць што-н.
А. размовы ў страі!
|| незак. адстаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е (да 1—3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
прыгну́цца, ‑гнуся, ‑гнешся, ‑гнецца; ‑гнёмся, ‑гняцеся; зак.
Нагнуцца, нахіліцца; трохі сагнуцца. [Маша] усміхнулася з удзячнасцю, прыгнулася, каб вызваліць плячо з-пад.. [Ярашавай] цяжкай рукі, і пайшла да дзвярэй. Шамякін. — Вось прыдумаў, Бабашка! І рад яшчэ, як невядома што! — сказаў Цыган. — А ўсё ж прыгнуўся да Міхасёвага акенца і пачаў цікаваць. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распрэ́гчы, ‑прагу, ‑пражэш, ‑пражэ; ‑пражом, ‑пражаце, ‑прагуць; пр. распрог, ‑прагла і ‑прагла, ‑прагла і ‑прагло; заг. распражы; зак., каго-што.
Вызваліць ад вупражы, выпрагчы. [Алтар:] — А каня ты распрог? [Марыніч:] — Распрог. Хамут кінуў у сенцах. Чарнышэвіч. Не паспеў дзед распрэгчы каня, як на падворку спынілася яшчэ адна падвода. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
lóssprechen
* аддз. vt вы́зваліць (ад якога-н. абавязку)
◊ j-n von séiner Schuld ~ — зняць з каго́-н. віну́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
апаражні́ць, ‑ражню, ‑рожніш, ‑рожніць; зак., што.
Зрабіць пустым, парожнім. [Юзя:] — Апаражні конаўку ды схадзі, калі хочаш, за грэблю па суніцы. Бажко. // Вызваліць, зрабіць свабодным. Пніцкі.. апаражніў месца за сталом. Чорны. // З’есці, выпіць усё да дна. Каб не пакрыўдзіць кухараў... [Віця] узяўся за лыжку і непрыкметна для самога сябе апаражніў усю міску. Корзун.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
назніма́ць і наздыма́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-чаго.
1. Зняць нейкую колькасць за некалькі прыёмаў. Назнімаць адзення з вешалкі. Назнімаць бялізны з вяроўкі. Назнімаць вяршкоў з малака.
2. Вызваліць ад работы, звольніць з пасады вялікую колькасць людзей.
3. Зрабіць нейкую колькасць здымкаў. [Жарнавік], ездзячы па Палессі, наздымаў краявідаў, сёл, дарог. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расшпілі́ць, ‑пілю, ‑піліш, ‑піліць; зак., што.
Раз’яднаць што‑н. зашпіленае. Расшпіліць паліто. □ Нешта перашкодзіла старому гаварыць, ён задыхнуўся, расшпіліў каўнер. Бажко. Я расшпіліў кабуру, дастаў браўнінг і стрэліў у гадзюку. Мікуліч. // Вызваліць, раскрыць засцежку (гаплікі, гузікі і пад.), каб раз’яднаць зашпіленае. Заслонаў сеў за стол, расшпіліў гузікі кажушка і загаварыў. Шчарбатаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Распу́ста ’свавольны, раздураны, разбэшчаны, амаральны спосаб жыцця’ (ТСБМ, Нас., Бяльк., Шат., Варл., Сл. ПЗБ), ’той, хто распусціўся, свавольнік’ (ТСБМ, Нас., Бяльк.), роспу́ста ’тс’ (ТС); распу́ства ’распусны спосаб жыцця’ (смарг., Сл. ПЗБ), сюды ж распу́ставаць ’сваволіць’ (Сцяшк. Сл.), разпустава́цца ’рассваволіцца’ (Растарг.). Дэвербатыў ад распусціцца ’паводзіць сябе непрыстойна, разбэсціцца’ (Бяльк.), што са спалучэнняў тыпу пусці́цца ў блуд ’пайсці ў блуд’, пусці́цца сарама́ ’згубіць сорам’ і пад. Гл. пусціць, першаснае значэнне якога ’зрабіць вольным, вызваліць’ захавалася ў ст.-бел. распусты ’адпушчаныя або збеглыя сяляне’ (Гарб.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)