Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
вы́зваліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены; зак.
1.каго-што. Зрабіць свабодным.
В. арыштаваных.
2.што. Вярнуць назад (захопленае ворагам).
В. горад ад захопнікаў.
3.каго (што). Даць каму-н. магчымасць не рабіць чаго-н., пазбавіць ад чаго-н.; выратаваць ад чаго-н.
В. ад дзяжурства.
Вызвалены работнік (які выконвае грамадскія абавязкі з вызваленнем ад вытворчай работы). В. ад пакарання.
4.каго (што). Звольніць, зняць з работы.
В. ад займаемай пасады.
5.каго-што. Выслабаніць ад чаго-н. грувасткага, цяжкага і пад.
В. рукі.
6.што. Апаражніць, ачысціць.
В. месца для шафы.
В. кніжную паліцу.
В. нумар у гасцініцы (выехаць з яго).
|| незак.вызваля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз.вызвале́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́зваліцьсов.
1. освободи́ть, вы́свободить;
в. з турмы́ — освободи́ть из тюрьмы́;
в. краі́ну ад во́рагаў — освободи́ть (вы́свободить) страну́ от враго́в;
в. ру́кі — освободи́ть (вы́свободить) ру́ки;
2. (спасти) изба́вить, освободи́ть; (из беды) вы́ручить;
3. уво́лить, освободи́ть;
в. ад рабо́ты — уво́лить (освободи́ть) от рабо́ты
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́зваліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак., каго-што.
1. Зрабіць свабодным каго‑, што‑н., даць свабоду каму‑, чаму‑н. Вызваліць арыштаваных. Вызваліць з няволі. □ Граніца, што штучна падзяляла беларускую зямлю на дзве часткі, была сцёрта ў верасні 1939 года, калі Чырвоная Армія вызваліла Заходнюю Беларусь з-пад панскага прыгнёту.Хадкевіч.[Камлюк:] — Трэба не толькі вызваліць зняволеных, але і адсекчы шлях адступленне для франтавых часцей праціўніка.М. Ткачоў.
2. Адваяваць захопленую ворагам тэрыторыю. Вызваліць горад ад захопнікаў.
3. Выратаваць, даць магчымасць пазбегнуць чаго‑н. Вызваліць людзей ад немінучай смерці. □ [Грыша:] — Не лепшага я шукаю, а хачу ад лішняга клопату вызваліць вас [дзядзьку].Пальчэўскі.
4. Выслабаніць каго‑, што‑н. ад чаго‑н. грувасткага, цяжкага і пад. Вялічка вызваліў грудзі ад трушчанай цэглы і ўбачыў, што іх залівае кроў.Чорны.Нявідны вырываўся з усіх сіл, каб вызваліць рукі.Колас.
5. Звольніць, зняць з работы. [Сухадольскі:] — Прашу вызваліць мяне ад абавязкаў галоўнага інжынера.Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вы́зваліць (БРС, Нас., Шат., Касп., Бяльк., Яруш., Шпіл., Грыг.). Рус.вы́зволить, укр.ви́зволити. Ст.-рус. запазычанне з польск.wyzwolić ’зрабіць вольным’. Упершыню фіксуецца ў «Жалаванай грамаце вялікага князя Аляксандра Вітаўта літоўскім жыдам» (1388 г.) (Сразнеўскі, 1, 443). Відавочна, слова першапачаткова было запазычана ў заходнія дыялекты ст.-рус. мовы (Шанскі, 1, В, 224).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́зваліць, вызваля́ць
1. befréien vt, in Fréiheit setzen; fréikämpfen аддз.vt (бітвай);
вы́зваліць з-пад а́рышту auf fréien Fuß sétzen; aus der Haft entlássen*;
2. (пазбавіць) erlösen vt; entlásten vt (ад чаго-н. von D); entbínden*vt (ад словаі г. д.);
вы́зваліцькаго-н ад пада́ткаўj-m die Stéuern erlássen*;
3. (звольніць) fréistellen аддз.vt, entlássen*vt, des Póstens [Ámtes] enthében*
4. (часова, для вучобыі г. д.) fréistellen аддз.vt;
5. (памяшканнеі г. д.) räumen vt; frei máchen vt
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
расцугля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; -я́ны; зак.
Вызваліць каня ад цугляў.
Р. каня.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)