разбе́гчыся, -бягу́ся, -бяжы́шся, -бяжы́цца; -бяжы́мся, -бежыце́ся, -бягу́цца; -бе́гся, -бе́глася; -бяжы́ся; зак.
1.(1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра многіх: бягом накіравацца ў розныя бакі.
Дзеці з шумам разбегліся.
2. Прабегчы некаторую адлегласць, каб падрыхтавацца да скачка, пад’ёму і пад.
Разбегся і скочыў.
Перад скачком трэба добра р.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Пра думкі: страціць здольнасць сканцэнтравацца на чым-н.
◊
Вочы разбегліся ў каго (разм.) — не ведае, што выбраць, на чым спыніцца.
|| незак. разбяга́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. разбе́г, -у, м. і разбе́жка, -і, ДМ -жцы, ж. (да 2 знач.).
Разбег самалёта (даўжыня прабегу па зямлі да моманту ўзлёту). Разбежка перад скачком.
◊
З разбегу —
а) набраўшы скорасць, разбегшыся;
б) не змогшы спыніцца пасля бегу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
mángeln
I
vi, vimp (an D) бракава́ць, нестава́ць, не хапа́ць
es mángelt mir an nichts — мне нічо́га не трэ́ба
an mir soll es nicht ~ — за мной спра́ва не ста́не
II
vt кача́ць бялі́зну
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
vórbauen
1.
vt будава́ць (што-н. перад чым-н.)
2.
vi (D) разм. прадухіля́ць, папярэ́джваць, быць аба́члівым
man muss ímmer ~ — трэ́ба быць заўсёды прадба́члівым
éinem Zwécke ~ — падрыхтава́ць гле́бу для дасягне́ння яко́й-н. мэ́ты
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
зве́яць, звею, звееш, звее; зак., што.
1. Ачысціць абмалочанае зерне веяннем. Звеяць ячмень. □ — От пайду жыта звею, ды ў млын трэба, а то хлеб са стала ўцякае. Чарнышэвіч.
2. звычайна безас. Скінуць адкуль‑н., знесці куды‑н. Ветрам звеяла касынку з плячэй.
•••
Як ветрам звеяла каго — раптоўна знік адкуль‑н., не стала дзе‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
замяні́цца, ‑мянюся, ‑менішся, ‑меніцца; зак.
1. З’явіцца на змену адно другому. Старое замянілася новым.
2. чым. Разм. Памяняцца чым‑н. з кім‑н. Замяніліся шапкамі.
3. у што. Разм. Ператварыцца, перарабіцца ў што‑н. [Незнаёмы:] Трэба ісці не азірацца, — бо хто азірнецца — у слуп спячы заменіцца, якога і перуны пасля з месца не зрушаць. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ве́дама,
1. безас. у знач. вык. Тое, што і вядома (у 1 знач.). Ведама, старому дык і ўлетку холадна. Якімовіч.
2. у знач. часціцы. Ужываецца ў тых выпадках, калі трэба адзначыць, канстатаваць што‑н. [Дзядок:] — Да нас, праўда, рэдка даязджаюць: ведама бездараж, балота. Грахоўскі.
•••
Давесці да ведама гл. давесці 1.
Прымаць да ведама гл. прымаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
арасі́ць, арашу, аросіш, аросіць; зак., каго-што.
1. Апырскаць, пакрыць кроплямі чаго‑н.; увільготніць. Не дарэмна кроў гарачая Прасторы стэпаў прасіла. Танк. Толькі буйныя кроплі слёз арасілі стомленыя вочы зняволеных. Кавалёў.
2. Напаіць вільгаццю, увільготніць (глебу, зямлю); штучна значыць або прамачыць глебу. Арасіць засушлівыя землі. □ [Мікалай Патапавіч:] — Трэба падумаць, ці нельга.. [участак] паліць ці арасіць як-небудзь. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
во́дгалас, ‑у, м.
1. Тое, што і водгук (у 1 знач.). Заціх водгалас грымотнага раскату. Лынькоў.
2. перан. Тое, што і водгук (у 3 знач.). Ідэі Народнага фронту ўсюды знаходзілі жывы водгалас. Танк. З краю ў край прайсці, праехаць Я гатоў пад гэтым небам, Бо не водгалас, не рэха, А сама мне песня трэба! Гілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
амуні́цыя, ‑і, ж.
Рыштунак байца, акрамя зброі і адзення. Трэба, лонданскі грузчык, За партамі сачыць, Каб не даць Амуніцыяй, зброяй грузіць Ні лінкора, Ні баржы ніводнай. Танк. // Больш шырока: адзенне і прылады. Вадалазная амуніцыя. Амуніцыя рыбалова. □ [Наганаў:] Адкуль на табе гэтая нямецкая амуніцыя? Губарэвіч.
•••
Пры поўнай амуніцыі — з усім тым, што баец павінен мець у паходзе.
[Ад фр. amunitionner — забяспечваць рыштункам.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дарава́цца, ‑руецца; зак. і незак.
1. Не залічыцца, не залічвацца ў віну. — Не, калега: трэба пазнаёміцца з пісаранкамі, бо калі не зойдзеце да іх, то гэта будзе такая крыўда, якая вам ніколі не даруецца ні ў гэтым жыцці, ні на тым свеце. Колас.
2. толькі незак. Зал. да дараваць (у 1, 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)