Ташча́к ’схуднелая жывёла (з упалымі бакамі)’ (ашм., ЛА, 1): у ташчак ’нашча’ (брасл., Сл. ПЗБ). Суфіксальны назоўнік ад тошчы, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

АЗНАЧЭННЕ ў граматыцы, даданы член сказа, які паясняе словы з прадметнымі значэннямі, называючы прыкмету прадмета (яго якасць, форму, памер, матэрыял, адносіны да інш. прадметаў і г.д.). У бел. мове азначэнні падзяляюцца на дапасаваныя (сінтаксічная сувязь — дапасаванне, сродкі выражэння — прыметнік, дзеепрыметнік, займеннік, лічэбнік: «зялёная ялінка», «бацькава парада», «неадасланае пісьмо», «нашы сябры», «трэці год») і недапасаваныя (сінтаксічная сувязь — прымыканне, сродкі выражэння — назоўнік ва ўскосных склонах часам з прыназоўнікам, займеннік, інфінітыў, прыслоўе, а таксама словазлучэнні розных тыпаў: «дом восем», «дарога бацькоў», «дзяўчынка з бантам», «яе клопат», «імкненне вучыцца», «паварот налева», «стары высокага росту»). Асобная форма азначэнняў — прыдатак.

А.Я.Міхневіч.

т. 1, с. 170

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГЕАМЕТРЫ́ЧНАЯ ПРАГРЭ́СІЯ,

паслядоўнасць лікаў, кожны з якіх атрымліваецца з папярэдняга множаннем на пастаянны лік q≠0 (назоўнік геаметрычнай прагрэсіі). Напр., 2, 8, 32, ..., q=4. Калі q>1 (q<1), геаметрычная прагрэсія наз. нарастальнай (спадальнай), пры q<0 — знакачаргавальнай. Агульны (n-ны) член вылічаецца па формуле an=a1q​n-1. Калі ўсе члены геаметрычнай прагрэсіі дадатныя, то кожны з іх (акрамя 1-га) роўны сярэдняму геаметрычнаму (адсюль назва) сваіх бліжэйшых суседзяў. Суму першых n членаў геаметрычнай прагрэсіі вылічаюць па формуле Sn=a1(1-q​n)/(1-q). Бясконцая геаметрычная прагрэсія пры |q|≥1 разбягаецца.

т. 5, с. 120

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Вяшчува́ньня ’прараканне, прадказванне’ (Бяльк.). Назоўнік ад ітэратыўнага дзеяслова вяшчуваць, дзе у або толькі фанетычна, або пад уплывам слоў чуць, чуваць. Параўн. вяшчуць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Рагаві́ла (рагави́ло) ’рагаты’ (чэрв., Мат.). Назоўнік з суф. ‑ла (‑ло), што называе імёны асоб “с некоторым презрительным оттенком” (Карскі 2-3, 25).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ру́капіс ’тэкст, напісаны ад рукі або на друкавальнай машынцы’, ’рукапісны помнік старажытнай пісьменнасці’ (ТСБМ). Складаны назоўнік ад рука (гл.) і пісаць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сто́ма ‘аслабленне; расслабленне; зморанасць’ (ТСБМ, Бяльк., Стан.). Аддзеяслоўны назоўнік ад стамі́цца, што да тамі́ць (гл.). Беларуска-ўкраінская ізалекса, параўн. укр. сто́ма ‘тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Намахі́ ’жэстамі’ (ТС). З прыназоўнікава-іменнай канструкцыі *на махі, г. зн. михамі, дзе другая частка — аддзеяслоўны назоўнік у форме він. скл. мн. л.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Насе́дала (насёдало) ’седала’: Пашлі куры на наседало (івац., Нар. сл.). У выніку зрашчэння прыназоўнікавага спалучэння на седала і канверсіі (ператварэння прыслоўя ў назоўнік).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прасту́да ’ахаладжэнне арганізма чалавека’, ’хвароба ад ахаладжэння’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ), прасту́дзенне ’прастуда’ (ТС). Рус. просту́да ’тс’. Аддзеяслоўны назоўнік ад прастудзіць(цца) < студзіць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)