нацяга́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-чаго.
1. Прынесці, прыцягнуць за некалькі прыёмаў у якой‑н. колькасці; нанасіць, назапасіць. Хату .. [Антось] уцяпліў, зрабіўшы прызбу да самых вокнаў, на столь нацягаў кастрыцы і пяску. Чарнышэвіч. Нявесткі скардзіліся: пакуль нацягаеш вады [у лазню] — рукі адвальваюцца. Караткевіч. Лявону стала прыкра на сябе, што ніколі ў яго не хапае часу, каб, як людзі, нацягаць дроў на зіму, нарэзаць, насекчы. Кудравец. // Выцягнуць адкуль‑н. у якой‑н. колькасці; налавіць. [Ёсіп:] — Чуеш, давай заўтра на рыбу падскочым. Палонкі прасекшы, пуды па тры нацягаць можна. Дуброўскі.
2. Разм. Украсці за некалькі прыёмаў у якой‑н. колькасці. [Гаспадыня], разгубленая, стаяла сярод хаты і не рада была свайму дабру, што нацягала са складаў. Няхай.
3. Разм. Пакараць, цягаючы за вушы, валасы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
да́ма
(фр. dame)
1) замужняя жанчына ў адрозненне ад дзяўчыны, раней жанчына з багатага або інтэлігентнага асяроддзя (свецкая д.);
2) ветлівы зварот да жанчыны (пераважна ў афіцыйных выступленнях);
3) жанчына, якая танцуе ў пары з кавалерам;
4) трэцяя па старшынству ігральная карта з малюнкам жанчыны, малодшая за караля.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
эксцэнтры́чны
(фр. excentrique < с.-лац. excentricus, ад лац. ех = з, па-за + centrum = цэнтр)
1) заснаваны на рэзкіх гукавых або зрокавых кантрастах, незвычайных, смешных прыёмах (напр. э. трук);
2) незвычайны, дзіўны, вельмі своеасаблівы (напр. э. учынак);
3) мат. які не мае агульнага цэнтра, адхіляецца ад яго (проціл. канцэнтрычны).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Тарпе́да ’падводны сігарападобны снарад’ (ТСБМ), сюды ж тарпэ́ды ’басаножкі’ (Сцяшк.). Праз рус. торпе́да, польск. torpeda з англ. torpedo ’электрычны скат; тарпеда’ < лац. torpēdo ’стан нерухомасці; электрычны скат’. У сучасным значэнні з пачатку XIX ст. (ЕСУМ, 5, 608; Чарных, 2, 252; Голуб-Ліер, 485). Назва басаножак, хутчэй за ўсё, па знешняму падабенству. Меркаванні Лаўчутэ (Балтизмы, 133) аб запазычанні назвы з балтыйскіх моў, параўн. літ. pė́de, pėdžià ’басаножка, падэшва з вяровак’ < pė́da ’ступа, ступня’, пры няясным паходжанні пачатку слова не пераконваюць. Параўн. танкеткі, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
reach
[ri:tʃ]
1.
v.t.
1) дасяга́ць, дахо́дзіць, ахапля́ць
Radio reaches millions — Ра́дыёперада́чы дахо́дзяць да мільёнаў
The anchor reached bottom — Я́кар дасягну́ў дна
to reach old age — дажы́ць да ста́расьці
2) праця́гваць руку́ па што
to reach toward a book — працягну́ць руку́ па кні́гу
3) дахо́дзіць
to reach the top of a hill — дайсьці́ да верхаві́ны ўзго́рка
to reach the agreement — дайсьці да зго́ды, пагадне́ньня
4) дастава́ць руко́ю
I cannot reach the ceiling — Я не магу́ даста́ць да сто́лі
2.
n.
1) до́сяг -у m., дасяга́льнасьць f.
within easy reach — дасту́пна, дасяга́льна
out of reach of the guns — па́-за дасяга́льнасьцю гарма́тнага агню́
2) прасьця́г, разма́х -у m., шыр f.
a reach of woodland — прасьця́г лясо́ў
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Déckel
m -s, -
1) на́крыўка; ве́чка
2) карні́з
3) разм. капялю́ш, ша́пка
da kriegst du éinen auf den ~ — ты атрыма́еш па ша́пцы
◊ den ~ von den Тöpfen hében* — бра́цца за рызыко́ўную спра́ву
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Vermögen
n
1) -s, - бага́цце, маёмасць
ein ~ máchen, zu ~ kómmen* — разбагаце́ць, сабра́ць бага́цце
2) здо́льнасць
das geht über mein ~ — гэ́та вышэ́й за мае́ сі́лы
nach béstem ~ — па ме́ры сіл і магчы́масцей
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
above
[əˈbʌv]
1.
adv.
1) наве́рх, угару́, уго́ру
stairs leading above — схо́ды, што вяду́ць наве́рх
2) уве́рсе, угары́
3) ране́й; вышэ́й
from what was said above — з таго́, што ска́зана ране́й
as stated above — як ска́зана ране́й
4) вышэ́йшы ра́нгам, ула́дай
to make an appeal to the court above — апэлява́ць да вышэ́йшага су́ду
2.
prep.
1) вышэ́й за, вышэ́й як
The elevator does not go above the third floor — Ліфт ня йдзе́ вышэ́й за трэ́ці паве́рх
above zero — вышэ́й нуля́, над нулём
2) над
a sword above his head — меч над яго́най галаво́ю
He kept his head above water — Ён трыма́ў галаву́ над вадо́ю
A captain is above a sergeant — Капіта́н вышэ́йшы ра́нгам за сяржа́нта
3) больш як, больш за што
Not above twenty dollars — Ня больш, як два́ццаць даля́раў
4) па-над, над чым
The president should not be above the law — Прэзыдэ́нт не паві́нен быць па-над зако́нам
3.
adj.
вышэ́йназва́ны; вышэ́йзгада́ны; вышэ́й успо́мнены
the above fact — вышэ́йзгада́ны факт
4.
n.
вышэ́й напі́санае, ране́й ска́занае
•
- above all
- from above
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Quod satis est, cui contingit, nil amplius optet
У кожнага ёсць дастаткова, не трэба шукаць/жадаць большага.
У каждого есть достаточно, не надо искать/желать большего.
бел. Хто мала жадае, той многа мае. Курка/певень па зярнятку збірае і сыта/сыт бывае.
рус. От добра добра не ищут.
фр. Quand on est bien il faut s’y tenir (Когда хорошо, надо за это держаться).
англ. Let the man who has enough for his wants, desire nothing more (Пусть тот, у кого есть необходимое, больше ничего не желает).
нем. Sei zufrieden mit dem Gut, das du hast (Будь доволен добром, которое у тебя есть).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
згле́дзець, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак., каго-што.
Разм. Угледзець, убачыць. Ступіўшы колькі крокаў па вуліцы, Лабановіч згледзеў так добра знаёмую постаць Ядвісі. Колас. // Упільнаваць каго‑н., дагледзець за кім‑н. Дзяцей многа, за ўсімі не згледзіш. // Заўважыць што‑н. [Андрыян Цітавіч] і не згледзеў, як мінула яшчэ пяць год. Марціновіч. Яшчэ лепш раскласці агеньчык дзе-небудзь у зацішку, засыпаць у прысак бульбу — і не згледзіш, як дзень пройдзе. С. Александровіч.
•••
Вокам не згледзець — а) цяжка ўбачыць, не разабраць; б) хутка, імгненна.
Як вокам згледзець — тое, што і як вокам ахапіць (гл. ахапіць).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)