прасто́л, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Трон манарха.

Узысці на п. (стаць манархам). Сядзець на прастоле (царстваваць).

2. Высокі стол, які стаіць пасярэдзіне царкоўнага алтара.

|| прым. прасто́льны, -ая, -ае (да 2 знач.; уст.).

Прастольнае свята (у гонар святога, з імем якога звязана царква).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

прылучы́цца, -учу́ся, -у́чышся, -у́чыцца; зак.

1. да каго-чаго. Злучыцца з кім-н.; згадзіцца з чым-н.

П. да прапановы.

2. да чаго. Уключыцца ў якую-н. дзейнасць, стаць удзельнікам чаго-н.

П. да навукі.

|| незак. прылуча́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. прылучэ́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

адамкну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.

1. Адчыніцца; стаць незамкнутым. Замок адамкнуўся. Дзверы адамкнуліся.

2. Адчыніць памяшканне, у якім знаходзішся; зрабіць свабодным уваход да сябе. Дзікі, прарэзлівы голас, поўны роспачы, выгукваў: — Адчыні! Адамкніся! Колас.

3. перан. Стаць даступным, магчымым для каго‑н. Спяць дзяды — ім былое абрыўкамі сніцца: адамкнуўся для іх зачараваны сад. Дудар.

•••

Рай адамкнуўся каму гл. рай.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

папаўне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.

1. Стаць поўным; патаўсцець. Шчочкі папаўнелі. □ Ніна ў адзін момант акінула Веру позіркам і з прыемнасцю заўважыла, што тая папаўнела. Сіўцоў. — Люблю піва, — нібыта апраўдваючыся, сказала Лілія Віктараўна і наліла сабе ў фужэр. — Кажуць, ад яго паўнеюць. Вось і я хачу трошкі папаўнець. Васілёнак.

2. Стаць паўнейшым, павялічыцца ад дабаўлення чаго‑н.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прытупі́цца, ‑ту́піцца; зак.

1. Стаць тупейшым, крыху затупіцца. Нож прытупіўся. Канькі прытупіліся. □ Ужо каса мая Прытупілася: Не бярэ сіўцу, Замарылася. Купала.

2. перан. Страціць адчувальнасць, стаць менш успрыімлівым да чаго‑н. Боль прытупіўся. Увага прытупілася. □ Здаецца, ранейшае прыкрае пачуццё неяк прайшло ўжо. А калі і не прайшло, дык прытупілася. Чыгрынаў. Максіму здавалася, што жаданне есці прытупілася. Машара.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

разрадзі́цца 1, ‑дзіцца; зак.

1. Стаць разраджаным (пра агнястрэльную зброю). Граната разрадзілася.

2. Страціць электрычны зарад. Батарэя разрадзілася.

3. перан. Перастаць быць напружаным, стаць спакайнейшым. Абстаноўка разрадзілася. □ Ранейшая напружанасць у людзей разрадзілася. Дрымотная цішыня лесу супакойвала. Беразняк.

разрадзі́цца 2, ‑раджуся, ‑родзішся, ‑родзіцца; зак.

Разм. Радзіць. [Апанаска] уздыхнуў з палёгкай: раз прыехала Дора Абрамаўна, значыць, Куліна разродзіцца нармальна. Даніленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

расхіста́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

1. Пачаць доўга і моцна хістацца. Спрытны Ра пераскочыў на суседнюю галіну, але яна так нахілілася і расхісталася, што другім няма чаго было і думаць .. [ісці] за ім. Маўр.

2. Стаць хісткім, няўстойлівым ад хістання. [Пётр:] — Расхісталіся гайкі, нож стукае, а там і сарвацца можа. «Звязда».

3. перан. Стаць слабым; расстроіцца. Дысцыпліна расхісталася. Здароўе расхісталася.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

узбагаці́цца, ‑гачуся, ‑гацішся, ‑гаціцца; зак.

1. Разм. Стаць багатым, разбагацець.

2. перан. Папоўніцца чым‑н., набыць што‑н., стаць больш багатым па саставу, зместу і пад. Бібліятэка ўзбагацілася новымі выданнямі. Узбагаціцца вопытам. □ Прамысловасць горада ўзбагацілася прадпрыемствамі, якіх тут не было да вайны. Хадкевіч. Наша мастацкая проза рабіла першыя крокі тады, калі руская літаратура ўзбагацілася бессмяротнымі творамі. Пшыркоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

*Скапсане́ць, скапсані́тыстаць драхлым, змарнавацца, састарыцца’ (драг., З нар. сл.), скапцаніе́ті ‘тс’ (беласт., Сл. ПЗБ). Укр. скапцані́ты ‘збяднець (аб яўрэях)’, польск. kopconieć, kopsonieć ‘марнавацца, станавіцца ўбогім, бяднець’. Да капцан (гл.). Не выключана і запазычанне польскага дзеяслова. Да праблематыкі паходжання слоў гл. Слаўскі, 2, 51.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

закруглі́цца, ‑круглюся, ‑круглішся, ‑кругліцца; зак.

1. Стаць круглым, закругленым. Бераг возера закругліўся.

2. перан. Разм. Скараціўшы, закончыць (прамову, выказванне і пад.). Прамоўца закругліўся.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)