Перабі́тка ’старое рэчышча ракі’ (Скарбы). Фармальна — да пера- і біць (гл.), аднак цяжкасці выклікае семантыка: ’перабітая рака’ (?). Параўн. наступнае слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пераве́рзці ’сказаць, няправільна расказаць’ (Яруш.; Нас.), пераве́рзць, перавярза́ць ’у перакручаным выглядзе перадаваць што-небудзь’ (Растарг.). Да пера- і вярзці́ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перага́ды ’абгаворы, плёткі’ (Гарэц.). Да пера- (гл.) і гад‑ы, якое ўзыходзіць да польск. gadać ’гаварыць, абгаворваць’. Гл. таксама га́дка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перапуко́ўваць ’другі раз абмалочваць ячмень, вызваляючы яго ад асцюкоў’ (Касп.). Да пера- (гл.) і пу́каць 2 ’абіваць збожжавыя (цапамі)’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Перарыме́ць (пірарымёць) ’спыніць хваляванне, заспакоіцца’ (Варл.). Да пера- (гл.) і прымець, якое з’яўляецца балтызмам. Параўн. літ. rimti ’сціхаць, пераставаць, заспакойвацца·.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перасаба́чыць (пірасаба́чыць) ’без літасці выцяць кіем ці пугай’ (Варл.). Да пера- (гл.) і саба́чыць ’бязлітасна біць, як сабаку’ < саба́ка (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перабо́й 1 ’падарункі ад кумоў у час хрысцін’ (ТС). Да пера- і біць (гл.) — у час хрысцін разбіваюць гаршчок з бабінай кашай, і бабка-павітуха атрымоўвае падарунак.
Перабо́й 2 ’светаяннік, Hypericum perforatum L.’ (чач., ЛА, 1). Фармальна да пера- і біць (гл.). Аднак, параўнаўшы іншыя назвы расліны, можна дапусціць, што перабой — таксама відазмененая назва зверабой ’тс’, як сверабой, верабой, зварабой, варэбай (там жа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пераме́жка ’невялікая змена (напр., надвор’я)’, ’прамежак’ (Нас.), рус. цвяр., пск., каcтр. переме́жки, перемёжка ’часовае спыненне, невялікі перапынак у працы’. Да праме́жак (гл.), які паводле будовы адпавядае літ. prótarpis ’прамежак’. Мена пра- > пера- рэгіянальная “крывіцкая” асаблівасць, параўн. яшчэ рус. маск. перемежу́ток = промежу́ток ’тс’, перемеж́ье ’прамежак часу’. Утворана з пера- і мяжа (гл.) — першапачаткова ’прастора паміж межамі чаго-небудзь’, ’заканчэнне аднаго перыяду і пачатак іншага’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перагало́ссе (пірігалосься) ’адгалосак, водгалас’ (Юрч. СНЛ), рус. дыял. переголо́сье ’абгаворы, плёткі’, славен. preglâsje ’перагаласоўка галосных гукаў’. Да пера- і голас (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перакры́ш ’хвароба — ламота ў касцях і асабліва ў крыжы’ (Нас.), параўн. перакрышы́ла ’зламала нябачная сіла’ (Нас.). Да пера- і крышы́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)