Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

та́канне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. такаць ​1.

така́рнічаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм. Займацца такарнай справай; быць токарам. Падбадзёраны першай удачай, Андрэй нават дазволіў сабе дні два не такарнічаць, вывучаючы станок. Шахавец.

така́рны, ‑ая, ‑ае.

Звязаны з механічнай апрацоўкай металу, дрэва і іншых матэрыялаў пры дапамозе абточвання. Калі вы знаёмы з такарнай справай, то можаце вельмі добрую ручку вытачыць з дрэва. Матрунёнак. Мірна гутарачы, яны [Забаўскі і Змітрок] вярнуліся ў такарны цэх. Ваданосаў. // Прызначаны для такой апрацоўкі матэрыялаў. Такарны станок.

така́рня, ‑і, ж.

Такарная майстэрня. А пасярод двара доўгі нізкі будынак, цагляны. Тут мясціўся кавальскі цэх, ліцейня, такарня і бля[х]арня. Галавач.

така́та, ‑ы, ДМ ‑каце, ж.

Віртуозная музычная п’еса для клавішнага інструмента (фартэпіяна, аргана і пад.), якая выконваецца ў хуткім тэмпе.

[Іт. toccata.]

та́каць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм. Часта ўжываць слова «так»; гаварыць слова «так» як пацвярджальны адказ на што‑н., як знак увагі да слоў субяседніка. — Так, так, — такаў Громаў. Лупсякоў.

та́каць 2, ‑ае; незак.

Разм. Тое, што і тахкаць (у 1 знач.).

такела́ж, ‑у, м.

1. Сукупнасць усіх снасцей судна (пяньковых і металічных тросаў).

2. Сукупнасць прыстасаванняў з тросаў, блокаў, ланцугоў для пад’ёму і перамяшчэння грузу. Рыхтуй такелаж, плытагоны! А. Александровіч. // Такелажныя работы. Людзі брыгады Івана Леўкіна не збіраліся кідаць пачатую работу — не даручаць жа такелаж і мантаж фермы якой-небудзь іншай брыгадзе. Дадзіёмаў.

[Гал. takelage.]

такела́жнік, ‑а, м.

Рабочы, спецыяліст па такелажных работах.

такела́жны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да такелажу; прызначаны для такелажу. Такелажнае абсталяванне. Такелажныя работы.

такела́жыць, ‑жу, ‑жыш, ‑жыць; незак., што.

Забяспечваць, абсталёўваць судна такелажам.