Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

фо́ліо, нескл., н.

1. Кніга або часопіс намерам у аркуш або палову аркуша.

2. У рахунковых кнігах — правая і левая старонкі, якія маюць адзін і той жа парадкавы нумар.

[Ад лац. (in) folio.]

фо́льга, ‑і, ДМ фользе, ж.

1. Вельмі тонкі металічны ліст, які выкарыстоўваецца для ўпакоўкі харчовых прадуктаў і ў радзе вытворчасцей. Алюмініевая фольга. // Выраб, упрыгожанне з такіх лістоў. Гэта быў звычайны, грузавік, спецыяльна дэкарыраваны гірляндамі, кветкамі і срэбранай фольгай. «ЛіМ».

2. Спец. У паліграфіі — тонкая папера, пакрытая металічным парашком, якая ўжываецца для ціснення пераплётаў.

[Польск. folga ад лац. folium — ліст.]

фо́льгавы, ‑ая, ‑ае.

Зроблены з фольгі, пакрыты, упрыгожаны фольгай.

фо́лькецінг, ‑а, м.

Аднапалатны парламент у Даніі.

фо́мка, ‑і; Р мн. ‑мак; м.

Разм. Невялікі домік для ўзломлівання замкоў, дзвярэй і пад. (з зладзейскага жаргону).

фон 1, ‑у, м.

1. Асноўны колер, тон, на якім пішацца карціна. Як увойдзеш у .. хату [Базыля], дык адразу ў вочы кідаецца партрэт Леніна на чырвоным фоне. Нікановіч. // Тое, на чым нанесены ўзор; поле (пра матэрыял і пад.). Фон пояса. // Задні план карціны, малюнка і пад., які садзейнічае вылучэнню асноўных частак адлюстравання. Агульнаму суроваму настрою карціны адпавядае і скупы зімовы пейзаж, на фоне якога разгорнута кампазіцыя. Ліс. // Задні план чаго‑н.; тое, на чым вылучаецца хто‑, што‑н. Здаецца, лістоў на .. [дрэвах] зусім не было. У кожным разе яны стваралі толькі фон пад гэтымі белымі .. кветкамі. Дубоўка. На фоне бледнага шэра-блакітнага неба вылучаюцца белыя ствалы бяроз. В. Вольскі. На фоне алешніку.. [дуб] будзе выглядаць волатам. Пальчэўскі.

2. перан. Агульная аснова, на якой хто‑, што‑н. вылучаецца; акружэнне, абставіны, агульныя ўмовы, дзе што‑н. адбываецца. Вайна і рэвалюцыя — тут ужо не проста фон, а тыя рэальныя фактары, што абумоўліваюць лёс герояў твора. Адамовіч. Асташынскія падзеі на фоне класавай барацьбы 1932 года ўздымаюцца да агульнапольскіх маштабаў. У. Калеснік.

3. Які‑н. асноўны спосаб уздзеяння на глебу пры яе апрацоўцы. Фоны апрацоўкі зямлі.

[Фр. fond.]

фон 2, ‑у, м.

Спец.

1. Шум, трэск, перашкоды (у тэлефоне, радыёпрыёмніку і пад.).

2. Адзінка гучнасці.

[Ад грэч. phōnē — гук.]

фон 3,

1. Часціца перад нямецкімі прозвішчамі, якая паказвае на дваранскае паходжанне. Смелы разведчык выконвае адказнае даручэнне: з дакументамі кінааператара .. здымае фон Адлера, а потым у час нарады генерала з афіцэрамі ўзрывае фашысцкі штаб. Дзюбайла.

2. у знач. наз. фон, ‑а, м. Разм. Немец-дваранін або немец-памешчык. [Супрун] трапіў батраком да нейкага фона. Машара.

[Ням. von.]

фона... (а таксама фана...).

Першая састаўная частка складаных слоў, якая ўносіць значэнне «гук», «голас», напрыклад: фонакардыяграма.

[Ад грэч. phōnē — гук.]

фо́навы, ‑ая, ‑ае.

Спец. Які мае адносіны да фону ​1 (у 1 знач.). Фонавы колер. // Аднаколерны. Фонавы малюнак на тканіне.

фонаграфава́нне, ‑я, н.

Спец. Дзеянне паводле знач. дзеясл. фонаграфаваць.

фонаграфава́цца, ‑фуецца; незак.

Зал. да фонаграфаваць.