шта́нга
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
шта́нга |
шта́нгі |
| Р. |
шта́нгі |
шта́нг
шта́нгаў |
| Д. |
шта́нзе |
шта́нгам |
| В. |
шта́нгу |
шта́нгі |
| Т. |
шта́нгай
шта́нгаю |
шта́нгамі |
| М. |
шта́нзе |
шта́нгах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
шта́нга, -і, ДМ -нзе, мн. -і, штанг і -аў, ж.
1. Вялікі металічны стрыжань як частка інструмента, механізма і пад.
Буравая ш.
2. Спартыўны снарад — металічны стрыжань, на канцах якога прымацоўваюцца цяжкія здымныя дыскі.
Займацца штангай.
3. Перакладзіна, брус футбольных і хакейных варот.
|| прым. шта́нгавы, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шта́нга в разн. знач. шта́нга, -гі ж.;
спорти́вная шта́нга спарты́ўная шта́нга;
подня́ть шта́нгу падня́ць шта́нгу;
мяч отскочи́л от шта́нги мяч адско́чыў ад шта́нгі;
бурова́я шта́нга бурава́я шта́нга.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шта́нга ж., в разн. знач. шта́нга;
бурава́я ш. — бурова́я шта́нга;
падня́ць ~гу — подня́ть шта́нгу;
мяч адско́чыў ад ~гі — мяч отскочи́л от шта́нги
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шта́нга, ‑і, ДМ ‑нзе, ж.
1. Спец. Металічны стрыжань, які выкарыстоўваецца як састаўная частка многіх інструментаў, механізмаў, канструкцыі і пад. Буравая штанга. □ Галіна Адамаўна ўзялася рукой за штангу бормашыны, да болю сціснула яе. Шамякін. Эластычна ўзлятае ў .. неба баскетбольны мяч, рытмічна паскрыпваюць штангі турнікоў. Мікуліч.
2. Перакладзіна або брус футбольных, хакейных варот. Мяч адляцеў ад штангі варот.
3. Спартыўны снарад для заняткаў цяжкай атлетыкай, які складаецца з металічнага стрыжня, на канцах якога прымацоўваюцца здымныя дыскі. Там у .. [рэдактара] былі гіры і штанга, і ён прыступіў да гімнастычных практыкаванняў, а потым заняўся туалетам. Колас.
[Ням. Stange.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тыч ‘вочап у студні з жураўлём’ (пруж., ДАБМ, камент., 810), сюды ж зборн. тыччо́ ‘тычкі для плота’ (докш., Янк. Мат.), ты́чча ‘тычкі’ (Мат. Гом.). Параўн. укр. зборн. ти́ччя ‘тычкі’, тик, тика ‘тычка, вяха’, рус. тыч ‘драўляны кол’, зборы, тычче́ ‘тычкі, тычыны’, польск. tycz ‘жэрдка-падпорка’, tycza ‘тс’, н.-луж. tyca ‘тычка для хмелю ці гароху’, в.-луж. tyč ‘тычка’, чэш. tyč ‘тычка, жэрдка, дручок’, славац. tyč ‘палка, жэрдка, штанга, стрыжань, рэйка’. Паўночнаславянскае прасл. *tyčь ад *tykati ‘ўтыркаць, убіваць, запіхваць’. Гл. таксама тычка, тычына.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Жэ́рдка, жэрдзь ’ачышчаны ад галля ствол або галіна дрэва’. Рус. жердь, жердка ’тс’, укр. же́рдка ’гарызантальная галінка’, польск. żerdź, żerdka ’жэрдка’, в.-луж. žerdź ’жэрдка; штанга’, н.-луж. žerdka, žerź ’тс’, чэш. žerď, žerďka, славац. žrď, žŕdka, славен. žr̂d, žr̂dka, серб.-харв. дыял. жр̏т, балг. дыял. жерд, жърд, жъ́рда ’жэрдка’. Ст.-слав. жръдь ’кій, кап’ё’, ст.-рус. жердь (XI ст. у копіі XV ст.). Прасл. *žьrdь звязана чаргаваннем галоснага з *gordъ (гл. горад, азярод); параўн. ст.-в.-ням. gerta ’прут’. Фасмер, 2, 47; Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 285–286; Аткупшчыкоў, Из истории, 121; Геаргіеў, Introduction to the History of the I. E. Languages, 1981, 44–45; БЕР, 1, 557; Скок, 602–604; Голуб-Копечны, 444; Покарны, 1, 444. І.‑е. корань *gherdh‑ ’ахватваць, гарадзіць’. Іначай Махэк₂, 726: *žьrd звязана з града, рус. гряда, грядка, што менш верагодна, паколькі не тлумачыць адсутнасці насавога. Гл. яшчэ жэрасць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)