хма́ра
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
хма́ра |
хма́ры |
| Р. |
хма́ры |
хма́р |
| Д. |
хма́ры |
хма́рам |
| В. |
хма́ру |
хма́ры |
| Т. |
хма́рай
хма́раю |
хма́рамі |
| М. |
хма́ры |
хма́рах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
хма́ра, -ы, мн. -ы, хмар, ж.
1. Вялікае, звычайна цёмнае воблака, якое прыносіць дождж, град, снег.
З-за лесу выпаўзала цёмная х.
2. перан., каго-чаго. Мноства, вялікая колькасць.
Х. камароў.
|| памянш. хма́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж. (да 1 знач.).
|| прым. хма́равы, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
хма́ра ж., прям., перен. ту́ча;
◊ ~ры наві́слі — ту́чи нави́сли
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
хма́ра, ‑ы, ж.
1. Вялікае, звычайна цёмнае воблака, якое прыносіць дождж, град, снег. Нізка звіслі над зямлёю Хмары снегавыя. Колас. — А вунь і хмара. — Усе пападымаліся на ногі, сталі глядзець у той бок, куды паказаў пальцам Пятро: сапраўды, з-за лесу ўставала чорная хмара. Капыловіч. Навісла хмара, грымнуў гром, і буйнымі кроплямі забарабаніў у вокны дождж. Чарнышэвіч. // чаго. Клуб лёгкіх часцінак (пылу, дыму і пад.). Кажуць, пасля вызвалення тут было голае месца, адны каміны стаялі ды вецер ганяў над пажарышчам хмары попелу. Шамякін. // каго-чаго. Пра вельмі вялікую колькасць, мноства каго‑, чаго‑н. Хмара камароў. Хмара варон. □ Іх [цягнікі] на кожным паўстанку, Бы ўраджайнае лета, Спатыкалі дзяўчаты І хмары касцоў. Танк. [Валодзя:] — На Мінск налягаюць хмары самалётаў, дамы ў агні, здаецца, нават брук гарыць. Васілеўская.
2. перан. Выкарыстоўваецца ў некаторых выразах для абазначэння змрочнага стану, заклапочанасці, смутку, тугі. Зноў адчыняліся дзверы, і паказваўся твар, заліты светам радасці ці, наадварот, зацягнуты цёмнай хмарай нездавальнення. Васілевіч. Цяжка жылося зараз Надзі.. На яе жыццё апала цяжкая чорная хмара. Машара.
•••
Хмара хмараю — а) незлічона многа, вялікая колькасць, многа-многа; б) пра панурага, сумнага чалавека.
Хмары навіслі (згусціліся, сабраліся) над кім-чым — каму‑н. або чаму‑н. пагражае небяспека, бяда, няшчасце і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хмара, воблака; хмурына, хмурынка, аблачына, аблачынка (разм.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
аво́й, выкл. (разм.).
Выгук пры выказванні здзіўлення, захаплення і пад.
Авой, якая хмара!
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абло́жны, -ая, -ае.
1. гл. аблога (у 1 знач.).
2. Які пакрывае ўсё неба, зацяжны.
Абложная хмара.
А. дождж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
градано́сны градоно́сный;
~ная хма́ра — градоно́сная ту́ча
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ту́ча прям., перен. хма́ра, -ры ж.;
грозова́я ту́ча навальні́чная хма́ра;
ту́ча саранчи́ хма́ра саранчы́;
◊
ту́чи сгусти́лись (собрали́сь) (над кем-, чем-л.) хма́ры наві́слі (над кім-, чым-небудзь);
он хо́дит как ту́ча ён хо́дзіць як хма́ра;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бо́кам, прысл.
1. Плячом уперад.
Праціснуцца б.
2. У абход, кружным шляхам (разм.).
Хмара прайшла б.
3. Не прама, крыва.
Трымаць б. аловак.
◊
То бокам, то скокам (разм.) — як выпадзе, пераадольваючы цяжкасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)