удо́д, -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.
Птушка атрада ракшападобных са стракатым апярэннем, веерападобным чубам і загнутай уніз дзюбай.
|| прым. удо́давы, -ая, -ае (спец.).
Сямейства ўдодавых (наз.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
удо́д
назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
удо́д |
удо́ды |
| Р. |
удо́да |
удо́даў |
| Д. |
удо́ду |
удо́дам |
| В. |
удо́да |
удо́даў |
| Т. |
удо́дам |
удо́дамі |
| М. |
удо́дзе |
удо́дах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
удо́д зоол. удо́д, -да м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
удо́д, ‑а, М ‑дзе, м.
Птушка сямейства ўдодавых са стракатым апярэннем, веерападобным чубам і доўгай загнутай уніз дзюбай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
удо́давы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да ўдода, належыць яму.
2. у знач. наз. удо́давыя, ‑ых. Сямейства птушак, да якога належыць удод.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пу́пэц ’удод’ (Дразд.). Гукапераймальнае, гл. пупыр2© Драздовіч падае і іншую назву — дудок (ад гукапераймання уд‑уд), параўн. удод ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Аўдо́д, аудо́т ’удод’ (Бяльк., Арх. ГУ), оўдо́д ’удод, някемлівы чалавек’ (КСТ), укр. овдод, овдот, рус. смал. авдот, авдотька ’ўдод’; апошняе, на думку Фасмера, 1, 59, народнаэтымалагічнае збліжэнне з уласным імем Авдотья. Ад удод (гл.) з прыстаўным а‑ (о‑) як у аўто́ры (з уто́ры), аўто́к (з уто́к) і г. д.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Патату́й ’удод, Upupa epops L.’ (Інстр. II) прымыкае да рус. потатуйка ’тс’. Фасмер (3, 343) услед за Гофманам (379) і Гараевым (1901, Дад. 1, 37) дапускае анаматапеічнае паходжанне, параўн. τυτώ γλαυξ ’разнавіднасць савы’ (Гесіхій), літ. tūtuoti ’дудзець’, tutli̯js, tututis ’удод’, новав.-ням. tuten ’дудзець’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ту́каўка ‘удод, Upupa epops L.’ (Некр. і Байк., Касп.). Да ту́каць ‘крычаць, палохаць крыкам’ (гл.); названа паводле крыку птушкі, які ўспрымаўся па-рознаму, параўн. то‑то‑то — перадача гукаў спеву ўдода (Мова Сен.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)